(Thanh tra) - Báo cáo thị trường lao động quý II/2025 của Vieclam24h mang tên “Thực trạng tâm lý người lao động hiện nay và Sự gián đoạn kết nối giữa cung - cầu lao động trên thị trường” cho thấy người lao động bị sa thải ngày càng nhiều, trong khi doanh nghiệp vẫn đang thiếu người nghiêm trọng.
Báo cáo của Vieclam24h dựa trên khảo sát gần 3.000 người lao động (gần 2.000 người lao động và gần 1.000 doanh nghiệp) trong tháng 5 và tháng 6/2025 đã lý giải vì sao thị trường lao động đang “lệch nhịp”, và đâu là điểm nghẽn khiến hai phía không thể kết nối hiệu quả.
Theo báo cáo, tình trạng sa thải lao động đang gia tăng mạnh. Trong số người lao động mất việc, có tới 72,7% đã chủ động quay trở lại tìm việc, nhưng chỉ 24,7% trong số đó tìm được công việc phù hợp trong thời gian ngắn. Quá trình tái hòa nhập thị trường việc làm không hề dễ dàng, khi khoảng cách giữa kỳ vọng, kỹ năng và nhu cầu thực tế của doanh nghiệp ngày càng lớn. Nhiều người phải mất từ 1 - 3 tháng để có việc mới, thậm chí 15% mất hơn 6 tháng vẫn chưa đạt kết quả.
Ở chiều ngược lại, doanh nghiệp lại đối mặt với tình trạng thiếu hụt nhân sự, đặc biệt ở nhóm nhân viên chính thức và cấp trung, vốn là lực lượng “xương sống” của tổ chức. Có tới 77,4% doanh nghiệp nhận định việc tuyển dụng trở nên khó khăn hơn so với cùng kỳ năm trước. Các vị trí tuyển dụng khó khăn nhất gồm nhân viên thực thi (84,7%), chuyên viên, trưởng nhóm và quản lý cấp trung (66,1%).
"Cung có, cầu có, nhưng không gặp nhau - nghịch lý rõ rệt này phản ánh sự đứt gãy ngày càng sâu trong kết nối giữa người tìm việc và nhà tuyển dụng, không còn là vấn đề số lượng, mà là khoảng cách trong kỳ vọng, kỹ năng và tâm lý", báo cáo nhấn mạnh.
Báo cáo cũng cho thấy, chỉ trong nửa đầu năm 2025, ngành công nghệ toàn cầu đã cắt giảm đến 72.000 lao động. Tại Việt Nam, hơn 2.500 nhân sự ngân hàng bị tinh giản, nhiều khu công nghiệp cũng báo cáo cắt giảm quy mô lớn trong các ngành dệt may, da giày, điện tử.
Dù chịu nhiều áp lực, doanh nghiệp Việt Nam vẫn nỗ lực duy trì hoạt động và lực lượng lao động. Trong 12 tháng qua, 26,4% doanh nghiệp đã tiến hành tinh gọn bộ máy, chủ yếu trong các ngành bán lẻ, sản xuất, bất động sản và xây dựng.
Tuy nhiên, báo cáo cũng chỉ rõ, khi nhìn về 6 tháng tới, 56,2% doanh nghiệp cho biết sẽ mở rộng quy mô nhân sự, dù theo hướng cẩn trọng và chọn lọc hơn. Họ tập trung tuyển kinh doanh - bán hàng (54%), kỹ sư sản xuất (23%) và lao động phổ thông có tay nghề (20%).
Ngược lại, nhu cầu tuyển dụng sinh viên mới tốt nghiệp và các cấp bậc quản lý cao vẫn còn khá thấp. Dữ liệu này cho thấy thị trường chưa phục hồi đồng đều mà vẫn đang trong giai đoạn “lọc người”, ưu tiên nhóm có thể tạo giá trị thực tế trong ngắn hạn.
Mặc dù vậy, báo cáo cũng chỉ ra, người lao động Việt Nam thể hiện tinh thần tích cực và khả năng thích nghi nổi bật so với xu hướng chung trên thế giới. Hơn 70% người tham gia khảo sát từng trải qua các cảm xúc tiêu cực khi bị sa thải như lo lắng tài chính, sốc hoặc mất tinh thần.
Gần 30% nhìn nhận đây là cơ hội thay đổi, cảm thấy bình thản vì đã lường trước tình huống hoặc thậm chí cảm thấy được giải thoát. Tỷ lệ này cao hơn đáng kể so với ghi nhận từ các nghiên cứu quốc tế, vốn xem phản ứng tích cực sau khi mất việc là hiếm gặp. Phần lớn người lao động đã chủ động quay lại hành trình tìm việc, dù con đường phục hồi không dễ dàng. Có 72,7% người lao động mất việc cho biết đã tái gia nhập thị trường tìm việc, trong đó 24,7% đã nhanh chóng có việc làm.
Tuy nhiên, với nhiều người khác, quá trình này kéo dài hàng tuần hoặc hàng tháng, cho thấy thách thức thị trường vẫn còn hiện hữu và cơ hội không chia đều cho tất cả.
Nhìn từ những con số tưởng như trái ngược, tỷ lệ thất nghiệp gia tăng trong khi doanh nghiệp vẫn thiếu nhân sự, có thể thấy thị trường lao động Việt Nam không thiếu người tìm việc, cũng không thiếu nhu cầu tuyển dụng, mà là sự kết nối. Sự lệch pha về kỳ vọng, kỹ năng và tâm lý sau các đợt sa thải đang tạo ra khoảng cách ngày càng rõ rệt giữa người lao động và nhà tuyển dụng.
Từ đó, Vieclam24h đưa ra khuyến nghị đối với doanh nghiệp cần cân nhắc hệ lụy dài hạn trước quyết định cắt giảm, minh bạch và thẳng thắn, tái thiết niềm tin bằng lắng nghe và giao tiếp, cập nhật và tối ưu hóa chiến lược tuyển dụng phù hợp với kỳ vọng của người lao động, đầu tư vào đào tạo và phát triển kỹ năng, và ứng dụng công nghệ thông minh để tăng năng suất, giảm tải áp lực cho nhân sự ở lại.
Đối với người lao động cần duy trì tư duy linh hoạt và sẵn sàng thích nghi, đầu tư phát triển kỹ năng liên tục (đặc biệt là kỹ năng bền vững và khó bị thay thế), chủ động xây dựng thương hiệu cá nhân, không để tâm lý bất an chi phối quyết định, tìm hiểu kỹ về doanh nghiệp và thị trường, điều chỉnh kỳ vọng tài chính thực tế, và tận dụng tối đa các công cụ tìm việc.
