Đối tượng điều chỉnh trong nghị định là số lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn từ năm 2018 - 2021, mà tỉ lệ hưởng lương hưu tính theo quy định tại Khoản 2, Điều 56 và Khoản 2, Điều 74 của Luật BHXH thấp hơn so với người có cùng số năm đóng BHXH bắt đầu hưởng lương hưu trong năm 2017, bảo đảm hài hòa với lộ trình điều chỉnh cách tính tỉ lệ hưởng lương hưu của nam giới bắt đầu hưởng lương hưu tại cùng thời điểm.

Với lao động nữ nghỉ hưu trong giai đoạn từ 1/1/2018 đến ngày 30/6/2018, sau khi được điều chỉnh lương hưu theo quy định tại Nghị định số 88/2018/NĐ-CP về điều chỉnh lương hưu và trợ cấp BHXH hàng tháng thì tiếp tục được điều chỉnh lương hưu theo dự thảo này.

Đối với lao động nữ đã nghỉ hưu trong giai đoạn từ ngày 1/1/2018 đến trước ngày được điều chỉnh lương hưu theo quy định trên được truy lĩnh phần lương hưu được điều chỉnh tăng thêm trong khoảng thời gian từ tháng bắt đầu hưởng lương hưu tới tháng liền kề tháng được điều chỉnh lương hưu.

Mức lương hưu sau khi điều chỉnh theo quy định nghị định này là căn cứ để tính điều chỉnh ở những lần điều chỉnh lương hưu tiếp theo theo quy định tại Điều 57 Luật BHXH.

Theo số liệu dự báo của BHXH Việt Nam, số lao động nữ bắt đầu hưởng lương hưu trong giai đoạn từ năm 2018 - 2021, có từ 20 năm đến 29 năm 6 tháng đóng BHXH là khoảng trên 91.000 người (trong đó: Năm 2018 là 20.500 người; năm 2019 là 22.000 người; năm 2020 là 23.500 người và năm 2021 là 25.100 người).

Để thực hiện theo phương án điều chỉnh nêu trên, theo Bộ LĐTB&XH, giai đoạn từ 2018 - 2021, mỗi năm sẽ phát sinh thêm nhu cầu kinh phí, cụ thể như sau: Năm 2018 là 27,8 tỉ đồng; năm 2019 là 23,7 tỉ đồng; năm 2020 là 18,1 tỉ đồng và năm 2021 là 10,3 tỉ đồng. Tổng cộng khoảng 80 tỉ đồng.

Theo Tờ trình 231/TTr-CP, từ ngày 1/1/2018, việc điều chỉnh công thức tính lương hưu trong Luật BHXH, bên cạnh một số ưu điểm, quy định thay đổi cách tính lương hưu đối với lao động nữ đã làm phát sinh sự so sánh giữa lao động nữ với lao động nam, giữa lao động nữ nghỉ sau với lao động nữ nghỉ trước thời điểm ngày 1/1/2018.

Cụ thể, theo quy định của Luật BHXH năm 2014, từ ngày 1/1/2018, để đạt tỷ lệ hưởng tối đa 75% thì lao động nữ đủ 55 tuổi, nghỉ hưu từ ngày 1/1/2018 trở đi phải đủ 30 năm đóng BHXH mới được hưởng tối đa 75%.

Đối với lao động nam, nghỉ hưu năm 2018 phải đủ 31 năm đóng BHXH, nghỉ hưu năm 2019 phải đủ 32 năm, nghỉ năm 2020 phải đủ 33 năm, nghỉ năm 2021 phải đủ 34 năm và nghỉ từ năm 2022 trở đi phải đủ 35 năm đóng BHXH mới được hưởng tỷ lệ tối đa là 75%.

Do quy định công thức tính lương hưu của nam được áp dụng nhưng có lộ trình thay đổi dần trong thời gian 5 năm, còn của nữ thì áp dụng thay đổi ngay trong năm 2018, nên dẫn đến một số lao động nữ nghỉ hưu năm 2018 có tỉ lệ lương hưu thấp hơn hẳn so với người có cùng thời gian đóng BHXH nghỉ hưu năm 2017 (từ 1% đến 10%). Bên cạnh đó tạo ra tâm lý so sánh giữa lao động nữ và lao động nam (lao động nam chỉ giảm 1% đến 2%).

Ngoài ra, do thời gian đã đóng BHXH của lao động nữ là khác nhau, nên tỉ lệ hưởng lương hưu bị giảm trừ cũng khác nhau, dẫn đến các mức điều chỉnh cũng phải tính toán khác nhau tùy thuộc vào số thời gian đã đóng BHXH và năm nghỉ hưu.

Phương Anh