(Thanh tra) - Trong bối cảnh Hà Nội đang từng bước hướng tới cấm xe máy xăng vào nội đô, việc chuyển dịch sang phương tiện sử dụng điện đang trở thành xu thế không thể đảo ngược. Tuy nhiên, một trong những rào cản lớn khiến người dân còn e dè khi lựa chọn xe điện chính là hạ tầng sạc đặc biệt tại các khu chung cư, nơi sinh sống của phần lớn người dân đô thị.
Theo Sở Giao thông Vận tải Hà Nội, ước tính đến năm 2025, số lượng xe máy điện và ô tô điện tại Thủ đô có thể đạt hàng trăm nghìn chiếc nếu lộ trình chuyển đổi được triển khai đồng bộ. Tuy nhiên, khảo sát sơ bộ của Trung tâm Nghiên cứu Giao thông và Phát triển đô thị (2024) cho thấy, hơn 70% cư dân các khu chung cư cũ và trung cấp không có vị trí để lắp đặt trạm sạc xe điện.
Anh Nguyễn Quang Minh, cư dân chung cư HH Linh Đàm (Hoàng Mai, Hà Nội) chia sẻ: “Gia đình tôi mới mua xe máy điện, nhưng hằng ngày vẫn phải mang pin lên nhà sạc. Vừa bất tiện, vừa tiềm ẩn nguy cơ cháy nổ khi để trong căn hộ chật hẹp”. Không chỉ ở các khu chung cư cũ, ngay cả một số khu đô thị mới cũng chưa tích hợp hạ tầng sạc một cách đầy đủ. “Chúng tôi chỉ có khoảng 3 chỗ sạc chung dưới tầng hầm, trong khi cả toà có hàng chục người dùng xe điện”, chị Nguyễn Hoàng Yến, cư dân khu đô thị Park Hill Times City, cho biết.
Một lý do khiến việc lắp đặt trạm sạc tại chung cư chậm tiến độ là vì trách nhiệm không rõ ràng giữa chủ đầu tư, ban quản lý và người dân. Nhiều đơn vị quản lý vận hành tòa nhà lo ngại về an toàn điện, cháy nổ, hoặc chưa có hướng dẫn cụ thể về tiêu chuẩn kỹ thuật trạm sạc.
Ông Bùi Thanh Tùng, Trưởng phòng kỹ thuật của một đơn vị quản lý toà nhà tại quận Nam Từ Liêm chia sẻ: “Chúng tôi chưa có văn bản quy phạm pháp luật hướng dẫn cụ thể về cách lắp đặt trạm sạc trong tầng hầm chung cư. Sợ lắp vào rồi nhỡ có sự cố thì không ai chịu trách nhiệm”.
Một số chủ đầu tư dù có thiện chí nhưng gặp rào cản pháp lý, đặc biệt khi toà nhà đã được bàn giao cho cư dân quản lý. Việc cải tạo, bổ sung hạ tầng liên quan đến điện đòi hỏi phải có đồng thuận từ Ban quản trị tòa nhà, điều mà không dễ đạt được trong thực tế.
Chuyển đổi phương tiện xanh không thể thành công nếu hạ tầng không theo kịp. Ông Phan Trường Thành, Trưởng phòng Tài chính - Đầu tư Sở Xây dựng Hà Nội nêu rõ: “Người dân sẽ đặt câu hỏi đầu tiên là: “Cấm xe máy xăng, tôi đi bằng gì?”, và câu hỏi này phải được trả lời bằng hệ thống vận tải công cộng tiện lợi, trạm sạc xe điện đầy đủ, điểm dừng đỗ hợp lý”. “Chính sách nào cũng cần đặt lợi ích của người dân lên hàng đầu. Phải làm bài bản, lắng nghe phản hồi và linh hoạt điều chỉnh để tạo sự đồng thuận”, ông Phan Trường Thành khẳng định.
Tuy nhiên, cũng đã có những tín hiệu tích cực từ một số mô hình tiên phong. VinFast hiện đang phối hợp cùng các ban quản lý tòa nhà triển khai lắp đặt trạm sạc công cộng tại một số khu đô thị như Vinhomes Smart City, Vinhomes Ocean Park… với hàng trăm điểm sạc nhanh và sạc chậm.
Theo ông Trần Tuấn Anh, Giám đốc phụ trách hạ tầng sạc của VinFast: “Chúng tôi ưu tiên triển khai trạm sạc tại những điểm có mật độ cư dân sử dụng xe điện cao, đồng thời cung cấp dịch vụ trọn gói từ lắp đặt, bảo trì đến đảm bảo an toàn phòng cháy chữa cháy theo đúng quy định của Bộ Công an”.
Theo Phó Giám đốc Sở Xây dựng Đào Việt Long, trong giai đoạn 2027 - 2030, Sở Xây dựng sẽ mở rộng mạng lưới trạm sạc đảm bảo hoạt động hiệu quả. Tuy nhiên, việc triển khai gặp không ít khó khăn về chi phí đầu tư cũng như hạ tầng trạm sạc, cơ chế tài chính cùng với tâm lý xã hội và thói quen tiêu dùng. Do vậy, Sở Xây dựng kiến nghị UBND Thành phố Hà Nội xem xét, cho ý kiến đối với dự thảo “Nghị quyết về chính sách, biện pháp, hỗ trợ chuyển đổi phương tiện giao thông sử dụng năng lượng sạch trên địa bàn Thành phố Hà Nội” trên cơ sở Tờ trình của Sở Xây dựng.
Việc phát triển hạ tầng sạc không thể là trách nhiệm của riêng ai. Các cơ quan nhà nước cần đi đầu trong việc xây dựng hành lang pháp lý, doanh nghiệp cần chủ động đầu tư, còn người dân cần sẵn sàng thay đổi thói quen để thích nghi với xu hướng mới.
Chỉ cần có được một hệ sinh thái đầy đủ trong đó hạ tầng sạc tại chung cư đóng vai trò then chốt việc chuyển đổi từ xe máy xăng sang xe điện mới thực sự bền vững và không bị "chệch hướng" trên hành trình xanh hóa đô thị.
