(Thanh tra) - Huế vừa trải qua trận mưa lũ lịch sử với lượng mưa kỷ lục lên tới 4.161mm trên đỉnh Bạch Mã, vượt xa mọi dữ liệu khí tượng từng có. Giữa biển nước mênh mông ấy, người Huế lại một lần nữa thể hiện bản lĩnh của vùng đất di sản: bình tĩnh, đoàn kết, nhân hậu và kiên cường bước qua bão lũ để hồi sinh.
Chưa năm nào Huế lại phải chống chọi với một trận mưa dữ dội như cuối tháng 10 năm nay. Chỉ trong vòng 5 ngày (từ 25 - 30/10), hàng nghìn mét khối nước ào ạt đổ xuống từ dãy Trường Sơn, đỉnh Bạch Mã ghi nhận lượng mưa kỷ lục 4.161mm, vượt xa mọi con số trong lịch sử khí tượng Việt Nam. Sông Hương, sông Bồ cùng lúc dâng cao, tràn bờ, biến 32/40 xã, phường của thành phố thành biển nước.
Ngập sâu từ 1 - 1,5m, nhiều nơi bị cô lập, hàng nghìn hộ dân phải sơ tán khẩn cấp trong đêm. Những chiếc ghe nhỏ chở người già, trẻ nhỏ bì bõm đi giữa những con đường quen giờ hóa thành sông. Đại Nội, Lăng Tự Đức, Lăng Minh Mạng, Cung An Định… đều chìm trong nước lũ.
Theo báo cáo của UBND TP Huế gửi Thủ tướng Chính phủ ngày 31/10, Huế đã phải gánh chịu 2 đợt lũ lớn xảy ra liên tiếp: Đợt một ngày 27/10, đợt hai ngày 29/10. Mực nước sông Hương tại Kim Long đạt đỉnh 5,05m, sông Bồ tại Phú Ốc 5,27m, ngang ngửa với trận đại hồng thủy năm 1999. Có thời điểm, toàn thành phố chìm trong nước, giao thông tê liệt, 201.000 hộ phải cắt điện để bảo đảm an toàn.
Các hồ thủy điện Hương Điền, Bình Điền và hồ Tả Trạch đã vận hành cắt giảm lũ kịp thời, ước tính hạ thấp mực nước vùng hạ du từ 0,5 - 0,6m. Chỉ riêng trong tháng 10, ba hồ này đã điều tiết khoảng 700 triệu mét khối nước, cứu cho thành phố khỏi kịch bản ngập sâu như cơn lũ lịch sử năm 1999.
Khi nước bắt đầu dâng, Huế không chờ đợi. Hệ thống chỉ huy ứng phó được kích hoạt từ 27/10, UBND thành phố liên tiếp ban hành các công điện khẩn, huy động toàn bộ lực lượng.
Các đồng chí lãnh đạo Trung ương, Thường trực Ban Bí thư Trần Cẩm Tú, Phó Thủ tướng Trần Hồng Hà, Phó Thủ tướng Mai Văn Chính đã trực tiếp về Huế kiểm tra, thăm hỏi, động viên và chỉ đạo tại hiện trường. Các đồng chí lãnh đạo Thành ủy, UBND thành phố xuống tận từng xã, phường ngập nặng.
Tổng cộng hơn 26.000 lượt cán bộ, chiến sĩ quân đội, công an, dân quân tự vệ được huy động. Gần 3.000 lượt xuồng, canô, xe gầm cao, xe cứu hộ liên tục hoạt động xuyên đêm. Tổng đài 112 của Phòng thủ dân sự tiếp nhận 765 cuộc gọi khẩn; ứng dụng Hue-S ghi nhận 137 tín hiệu SOS. Mỗi trường hợp đều được xác minh và tiếp cận kịp thời – từ thai phụ chuyển dạ, người bệnh nguy kịch đến sinh viên mắc kẹt trong nhà trọ.
Hệ thống truyền thông đô thị vận hành hết công suất. Trung tâm IOC Huế đăng tải hơn 160 bản tin cảnh báo, đạt hơn 9,5 triệu lượt xem. Trang “Thông tin thiên tai TP Huế” trên Facebook thu hút gần 13 triệu lượt theo dõi, trở thành kênh cảnh báo nhanh nhất trong vùng.
Trong khi đó, những người lính, công an, dân quân địa phương không quản hiểm nguy, bơi xuồng giữa dòng xiết, vào từng ngôi nhà bị cô lập. Cảnh người mẹ được bế qua dòng nước, đứa trẻ ngủ gục trên vai chiến sĩ, hay tấm áo mưa che thân cho cụ già bệnh tật… trở thành hình ảnh khiến nhiều người xúc động.
Dẫu nỗ lực hết mình, trận lũ lịch sử vẫn để lại những tổn thất nặng nề. Tính đến chiều 31/10, thành phố ghi nhận 12 người chết, 1 người mất tích, 1 người bị thương.
Hơn 11.500 ngôi nhà còn ngập sâu từ 0,3 - 0,7m. 38 điểm sạt lở lớn xảy ra ở Khe Tre, Bình Điền, Kim Trà, Thuận An, Phú Lộc… Hàng trăm mét kè sông Hương, sông Bồ, sông Ô Lâu bị xói mòn. Đoạn bờ biển Thuận An sạt lở 1km, ăn sâu vào đất liền 70m.
Ngành nông nghiệp thiệt hại nặng: 321ha rau màu, 255ha cây ăn quả, gần 60 tấn cá nuôi và hơn 7.000 con gia cầm bị cuốn trôi. Hệ thống thủy lợi, kênh mương, cống, đập tạm đều hư hại. Ước tính tổng thiệt hại hàng nghìn tỷ đồng.
Ngay khi nước rút, thành phố lập tức bước vào giai đoạn khôi phục. Đến 16h ngày 31/10, điện đã được cấp lại cho 97% hộ dân. Các tuyến quốc lộ, cao tốc La Sơn – Túy Loan, Quốc lộ 49A, đường Hồ Chí Minh… cơ bản thông tuyến.
Công ty Môi trường và Công trình đô thị, Trung tâm Cây xanh, cùng hàng nghìn đoàn viên, chiến sĩ tỏa đi khắp phố phường thu gom rác, bùn, khử khuẩn, dọn dẹp di tích. Trong Đại Nội, tiếng chổi, tiếng máy bơm át cả tiếng gió. Dọc sông Hương, những hàng cây đổ được dựng dậy, từng bậc đá rêu phong lại lộ ra dưới ánh nắng đầu tiên sau lũ.
UBND thành phố đã tạm xuất 200 triệu đồng từ Quỹ Phòng chống thiên tai hỗ trợ khẩn cấp cho các gia đình có người chết và cứu trợ khẩn cấp về nước uống, thuốc chữa bệnh cho người dân bị thiệt hại nặng do thiên tai gây ra. Hơn 150 tỷ đồng kinh phí từ Chính phủ được giải ngân để xử lý hạ tầng, khôi phục sản xuất.
Các tổ chức quốc tế cũng nhanh chóng vào cuộc: Viện Chuyển đổi Môi trường và Xã hội quốc tế (ISET) hỗ trợ phao áo, máy bơm; Chính phủ Nga viện trợ 58 thuyền cứu nạn và thuyền công tác, 1.000 bộ bát đĩa, 1.000 chăn, 1.000 bộ đồ chăn màn, 55 bộ lều trại và thực phẩm đóng hộp, với tổng trọng lượng khoảng 29 tấn.
Lũ đi qua, những hàng cây bên sông Hương còn đẫm bùn, những mái ngói rêu xanh vẫn loang màu nước. Nhưng người dân lại tất bật lau chùi, sửa sang, nấu cơm chia nhau, mở cửa hàng, dọn lớp học. Trong ánh mắt họ không có tuyệt vọng chỉ có một niềm tin bền bỉ rằng, Huế rồi sẽ lại xanh, lại hiền hòa như vốn dĩ.
Và từ khắp mọi miền, những chuyến xe nghĩa tình lại lăn bánh về với vùng lũ. Trên quốc lộ, từng đoàn xe chở hàng cứu trợ, áo phao, gạo, nước uống nối đuôi nhau tiến về thành phố. Các tỉnh, thành, doanh nghiệp và tổ chức xã hội đồng loạt phát động quyên góp – có nơi chỉ vài triệu đồng, có nơi là cả xe tải hàng cứu sinh, nhưng tất cả đều chung một tấm lòng.
Nhiều nhóm thiện nguyện tự phát từ nhiều tỉnh, thành khắp cả nước… đã vượt mưa gió để mang mì, sữa, chăn ấm đến từng khu dân cư bị cô lập.
Các đơn vị vũ trang, trường đại học, doanh nghiệp địa phương cùng phối hợp dọn dẹp sau lũ, khử khuẩn trường học, sửa lại nhà cho hộ nghèo... Không ít người dân Huế dù nhà mình vẫn còn ngập cũng tự nguyện đi nấu cơm, mang nước đến cho hàng xóm.
Tình người lan tỏa giữa dòng nước lạnh. Mỗi hộp cơm, mỗi chiếc áo phao, mỗi bàn tay chìa ra đều là hơi ấm giúp Huế hồi sinh nhanh hơn bằng sự đồng lòng, sẻ chia và niềm tin. Bản lĩnh vùng đất di sản một lần nữa được thử thách và cũng từ tâm lũ ấy, sức sống của thành phố lại được nhìn thấy rõ hơn bao giờ hết.
