Toàn cảnh hội thảo. Ảnh: Thuý Nga

Trong 3 ngày (20-22/9), Bộ Thông tin và Truyền thông phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá của Bộ Y tế và Tổ chức HealthBridge Canada tổ chức hội thảo cung cấp thông tin cho báo chí về giải pháp phòng ngừa các bệnh không lây nhiễm.

Thông tin tại hội thảo, ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông, cho biết, theo số liệu thống kê của Bộ Y tế, tại Việt Nam, trong số 100 trường hợp tử vong thì có tới 77 người do các bệnh không lây nhiễm, trong đó nguyên nhân do bệnh tim mạch chiếm 31%, ung thư chiếm 19%, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính (COPD) chiếm 6%, đái tháo đường chiếm 4% và các bệnh không lây nhiễm khác chiếm 18%.

Các bệnh không lây nhiễm thường không xác định được nguyên nhân cụ thể, mà chỉ có một nhóm yếu tố nguy cơ góp phần làm bệnh phát triển như môi trường sống không lành mạnh, thuốc lá, rượu bia, các loại thực phẩm nhiều chất béo bão hòa và chất béo chuyển hóa, ăn nhiều muối, và đường (đặc biệt là trong các đồ uống ngọt), ít vận động.

Còn theo TS Angela Pratt, Trưởng Đại diện Tổ chức Y tế Thế giới (WHO) tại Việt Nam, hiện nay bệnh không lây nhiễm là nguyên nhân hàng đầu gây ra tử vong tại Việt Nam. Đó là lý do vì sao cần nâng cao vai trò nhận thức cho xã hội, trong đó bao gồm cả các đối tượng là những người lập chính sách. Bệnh không lây nhiễm không chỉ gây gánh nặng về y tế, sức khỏe mà còn cả về mặt kinh tế.

Đại diện WHO đưa ra dẫn chứng, mỗi năm thuốc lá gây thiệt hại kinh tế toàn cầu lên tới 4,5 tỷ USD. Thuốc lá không chỉ gây hại cho sức khỏe người dân, giảm năng suất lao động, mà còn là nguyên nhân gây ra tử vong hàng đầu.

Ảnh minh hoạ: Internet

Thực tế tại Việt Nam cho thấy, hiện nay giá thuốc lá còn rất rẻ, người dân dễ dàng tiếp cận các sản phẩm thuốc lá có sẵn trên thị trường… mà một trong những nguyên nhân là do tỷ lệ thuế áp lên thuốc lá quá thấp. Hiện nay chưa có sản phẩm nào gây ra tỷ lệ tử vong cao như thuốc lá.

“Có bằng chứng rõ ràng thuyết phục cho thấy đầu tư vào phòng, chống bệnh không lây nhiễm không chỉ mang lại lợi ích to lớn về sức khỏe cho người dân, mà còn cả về mặt kinh tế. Một trong những biện pháp có thể thực hiện đó là đánh thuế với những sản phẩm có hại cho sức khỏe như thuốc lá, đồ uống có cồn bên cạnh việc giảm quảng cáo, giảm hoạt động xúc tiến thương mại để giảm tiêu dùng sản phẩm độc hại”, TS Angela Pratt nhấn mạnh.

Chia sẻ tại hội thảo, ThS Nguyễn Thị Thu Hương, Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá cũng cho biết, Việt Nam có tỷ lệ hút thuốc ở nam giới trưởng thành cao đứng thứ 3, sau Indonesia và Lào. Bên cạnh đó, Việt Nam là quốc gia áp dụng mức thuế thuốc lá hiện nay (38,8%) thấp so với hầu hết các nước trong khu vực ASEAN, và thấp hơn rất nhiều so với khuyến nghị của WHO (75%).

Theo khuyến cáo của WHO có 6 biện pháp phòng, chống tác hại của thuốc lá bao gồm: Theo dõi việc sử dụng thuốc lá và thực thi các chính sách phòng, chống tác hại thuốc lá; bảo vệ mọi người khỏi phơi nhiễm với khói thuốc lá thụ động; hỗ trợ cai nghiện thuốc lá; cảnh báo về tác hại thuốc lá; thực thi nghiêm các qui định cấm quảng cáo, khuyến mại và tài trợ thuốc lá và tăng thuế thuốc lá.

Đại diện Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá cho biết thêm, hiện nay một số ngành công nghiệp thuốc lá, tập đoàn thuốc lá đa quốc gia cho rằng muốn giảm tác hại thì có sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tuy nhiên, theo bà Hương, muốn giảm tác hại thuốc lá phải thực thi tốt các biện pháp để phòng chống thuốc lá theo đúng tinh thần Công ước khung về kiểm soát thuốc lá do WHO khởi xướng.

Tại hội thảo, các chuyên gia đánh giá cao vai trò của phóng viên - những đối tác quan trọng trong việc truyền thông, đưa những thông tin chính xác, kịp thời, liên quan về y tế, sức khỏe, đến với người dân.

Thực tế các nghiên cứu cũng cho thấy, sau nhiều năm thực hiện các hoạt động truyền thông, một số yếu tố nguy cơ gây bệnh không lây nhiễm tại Việt Nam đã có cải thiện nhưng còn có tỉ lệ cao như hút thuốc, uống rượu bia, ăn ít rau và trái cây, ăn nhiều muối, thiếu hoạt động thể lực…

Mặc dù vậy, theo đánh giá, hiện nay, thế giới nói chung và Việt Nam nói riêng đang phải đối mặt với gánh nặng bệnh tật và tỷ lệ tử vong cao do sự gia tăng của các bệnh không lây nhiễm như ung thư, tim mạch, đột quỵ, đái tháo đường, bệnh phổi tắc nghẽn mãn tính,…

Những bệnh không lây nhiễm được coi như là "kẻ giết người thầm lặng" vẫn luôn đặt ra những thách thức đối với sức khỏe cộng đồng do tỷ lệ mắc ngày càng cao và những hậu quả, di chứng nặng nề.

Do đó, các chuyên gia cho rằng, Việt Nam cần thực hiện một số biện pháp can thiệp mang lại hiệu quả, chi phí thấp nhằm giảm nguy cơ gia tăng các bệnh không lây nhiễm như tăng thuế thuốc lá (làm giảm sức mua), cấm hoàn toàn quảng cáo và tài trợ thuốc lá; quy định hạn chế bán rượu; tiến hành các chương trình nâng cao dinh dưỡng và hoạt động thể lực…