Nhiều năm qua, thống kê hàng năm về TNGT cũng chỉ dừng ở mức số vụ, người chết và bị thương, chứ chưa đề cập đến các vấn đề liên quan đến y tế như tỷ lệ người được cấp cứu, phương tiện vận chuyển, thời gian điều trị, chi phí y tế, hậu quả sau điều trị... Trong khi đó, theo những nghiên cứu đơn lẻ của ngành Y tế hoặc một số bệnh viện (BV), năng lực cấp cứu TNGT hiện nay ở hầu khắp các địa phương, khu vực đều thiếu về trang thiết bị, nhân lực.

Chẳng hạn, theo nghiên cứu của Viện Quân y 103, có tới 91,9% số vụ TNGT được cấp cứu do người đi đường, 3,2% do nạn nhân tự cấp cứu và chỉ 4,9% do nhân viên y tế thực hiện.

Hay, một nghiên cứu của ngành Y tế năm 2006 tại Hà Nội và Thừa Thiên - Huế cho thấy, trên 50% số trường hợp bị thương tích giao thông đường bộ được đưa đến các cơ sở y tế để xử trí bằng phương tiện xe ôm hoặc xe máy, không có sự hỗ trợ về chuyên môn y tế.

Về lý thuyết, hệ thống cấp cứu 115 có vai trò quan trọng đối với TNGT xảy ra trên các tuyến quốc lộ, đường cao tốc. Thế nhưng, năng lực cấp cứu của hệ thống này rất hạn chế về nguồn lực và tổ chức không thống nhất giữa các địa phương. Hiện chỉ có Hà Nội, TP HCM và Hải Phòng có trên 10 xe cấp cứu, còn lại các tỉnh chỉ có từ 2 - 4 xe cấp cứu, trong đó 50% số xe đã trên 10 năm sử dụng. Chưa kể, hầu hết địa phương đều thiếu bác sỹ phục vụ các kíp trực xe cấp cứu hàng ngày. Tại các BV, phương tiện cấp cứu, đặc biệt là xe cứu thương, chủ yếu phục vụ hoạt động vận chuyển bệnh nhân nên cũng ít khi tham gia cấp cứu TNGT.

Riêng đối với đường cao tốc, đến nay một số tuyến như TP HCM - Trung Lương, Nội Bài - Bắc Ninh, Pháp Vân - Cầu Giẽ, Cầu Giẽ - Ninh Bình, Đại lộ Thăng Long... đã được đưa vào khai thác, nhưng hầu hết không có trạm thường trực cấp cứu y tế. Trong khi đây là loại đường đặc thù như tốc độ cao, lưu thông qua nhiều địa phương, khó tìm sự hỗ trợ từ mạng lưới y tế cơ sở.

Mới đây, Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến và Bộ trưởng Bộ Giao thông Vận tải (GTVT) Đinh La Thăng đã có buổi làm việc hợp tác giữa 2 ngành về bảo đảm trật tự ATGT. Bộ trưởng Bộ Y tế Nguyễn Thị Kim Tiến cho biết, hiện Bộ đã xây dựng xong dự thảo Đề án “Tổ chức cấp cứu TNGT trên mạng đường bộ cao tốc đến năm 2020”, đang tổ chức lấy ý kiến của các bộ, ngành, địa phương có liên quan.

Theo Đề án, đến năm 2020, sẽ thành lập 3 trung tâm điều hành cấp cứu TNGT khu vực; trung bình 50km đường bộ cao tốc có một trạm cấp cứu TNGT; 100% các tỉnh, TP trực thuộc TƯ nơi có tuyến đường cao tốc đi qua phải có hệ thống cấp cứu 115. 100% trạm y tế xã, phường, thị trấn và các BV huyện, quận, thị xã, TP thuộc tỉnh nơi có tuyến đường cao tốc đi qua có năng lực sơ cứu, cấp cứu TNGT; 70% cán bộ của lực lượng cảnh sát giao thông, thanh tra giao thông, tuần tra viên, lái xe, nhân viên hội chữ thập đỏ và tình nguyện viên được đào tạo kỹ năng cấp cứu cơ bản TNGT.

Đề án chia làm 2 giai đoạn (từ 2013 - 2015 và 2016 - 2020). Trong đó, giai đoạn đầu tập trung tổ chức các trạm cấp cứu, nâng cao năng lực cấp cứu cho các BV địa phương dọc 7 tuyến đường bộ cao tốc đã và chuẩn bị đưa vào hoạt động như: Tuyến Cầu Giẽ - Ninh Bình, Nội Bài - Lào Cai, Hà Nội - Thái Nguyên…

Đây có thể xem là tín hiệu vui trong công tác cấp cứu nạn nhân TNGT nói chung và mạng lưới đường bộ cao tốc nói riêng. Song để Đề án sớm trở thành hiện thực, việc triển khai cần có sự quan tâm sát sao của ngành chức năng và địa phương, nhất là với những tuyến đường đã và sắp đưa vào khai thác, tránh tình trạng đường cao tốc chờ... trạm cấp cứu.

Nam San