(Thanh tra) - Sau 2 tháng thực hiện Nghị định 168, vi phạm giảm, tai nạn giảm nhưng thói quen vi phạm chưa thể xóa bỏ ngay. Phạt nặng là chưa đủ, muốn giao thông an toàn, cần đánh thức ý thức tự giác!
Để hiểu rõ hơn về những tác động của Nghị định 168 cũng như các giải pháp nhằm nâng cao ý thức tuân thủ luật giao thông, chúng tôi đã có cuộc trao đổi với Tiến sĩ Khương Kim Tạo, nguyên Phó Chánh Văn phòng Ủy ban An toàn Giao thông Quốc gia.
+ PV: Sau hơn 2 tháng triển khai, so với thời điểm trước khi Nghị định 168 có hiệu lực, tình trạng vi phạm giao thông đã có những chuyển biến cụ thể như thế nào, thưa ông?
- TS. Khương Kim Tạo: Phải nói rằng, sau hơn 2 tháng triển khai Nghị định 168, công tác đảm bảo trật tự an toàn giao thông, đặc biệt tại các thành phố lớn, đã có những chuyển biến rõ rệt.
Ý thức chấp hành pháp luật của người tham gia giao thông được nâng cao đáng kể. Những vi phạm phổ biến trước đây như vượt đèn đỏ, đi sai làn đường đã giảm mạnh. Nếu so sánh với thời điểm trước khi Nghị định có hiệu lực, số liệu thống kê cho thấy mức độ vi phạm và tai nạn giao thông đã giảm sâu trên nhiều tiêu chí từ số vụ tai nạn, số người bị thương đến số ca tử vong.
Đây là một tín hiệu đáng mừng, cho thấy Nghị định không chỉ có tác dụng răn đe mà còn thực sự tạo ra những thay đổi tích cực trong hành vi của người dân khi tham gia giao thông.
+ PV: Dù mức xử phạt đã tăng cao, vẫn có nhiều trường hợp vi phạm. Theo ông, nguyên nhân nào khiến một bộ phận người dân chưa tuân thủ nghiêm túc Nghị định 168?
- TS. Khương Kim Tạo: Nguyên nhân đầu tiên xuất phát từ thói quen và ý thức của một số cá nhân. Một bộ phận người dân, đặc biệt là những thanh niên có tâm lý bốc đồng, vẫn giữ thói quen vi phạm như phóng nhanh, vượt ẩu, không tuân thủ đèn tín hiệu giao thông.
Bên cạnh yếu tố con người, hạ tầng giao thông cũng là một vấn đề đáng lưu tâm. Một số bất cập trong hệ thống đường sá, phân luồng giao thông và tín hiệu đèn có thể khiến người tham gia giao thông gặp khó khăn trong việc tuân thủ quy định.
Chẳng hạn, tại một số tuyến đường, hệ thống đèn tín hiệu chưa thực sự hợp lý, thời gian đèn vàng quá ngắn, khiến người điều khiển phương tiện không kịp xử lý, dễ dẫn đến vi phạm.
Ngoài ra, tình trạng ùn tắc ở một số khu vực cũng có thể khiến người dân chọn cách đi sai làn, lấn làn để nhanh chóng di chuyển, vô tình dẫn đến vi phạm luật giao thông.
+ PV: Có ý kiến cho rằng mức xử phạt trước đây chưa đủ sức răn đe, dẫn đến tình trạng “nhờn luật”. Nghị định 168 có thể khắc phục được vấn đề này như thế nào, thưa ông?
- TS. Khương Kim Tạo: Trước đây, mức xử phạt chưa đủ mạnh nên nhiều người vẫn vi phạm mà không thực sự e ngại. Khi mức phạt thấp, có trường hợp chấp nhận nộp phạt như một “chi phí” để tiếp tục vi phạm, dẫn đến tình trạng “nhờn luật”.
Nghị định 168 đã nâng mức xử phạt lên đáng kể, đủ sức răn đe đối với hầu hết người tham gia giao thông. Tuy nhiên, mức phạt cũng cần hợp lý, phù hợp với mặt bằng thu nhập chung của người dân, tránh tạo áp lực kinh tế quá lớn.
Bên cạnh đó, để tránh tình trạng người có điều kiện kinh tế coi thường chế tài xử phạt, Nghị định còn áp dụng hình thức trừ điểm trên giấy phép lái xe. Đây là biện pháp hiệu quả, vì dù có tiềm lực tài chính, nếu vi phạm nhiều lần và bị trừ hết điểm, họ vẫn sẽ mất quyền điều khiển phương tiện. Đây là cơ chế quan trọng để đảm bảo tính công bằng và nâng cao ý thức chấp hành luật giao thông.
+ PV: Việt Nam hiện đang ứng dụng công nghệ (camera phạt nguội, giám sát qua AI, phạt trực tuyến) để kiểm soát giao thông? Theo ông, hiệu quả của các biện pháp này đã thực sự cao hay còn bất cập gì trong quá trình triển khai?
- TS. Khương Kim Tạo: Hiện nay, công tác giám sát giao thông tại Việt Nam đã bắt đầu tiếp cận các phương pháp quản lý hiện đại thông qua việc ứng dụng công nghệ mới, như camera giám sát và các hình thức khác. Các quy định trong Luật Trật tự an toàn giao thông đường bộ và các văn bản chỉ đạo khác của Chính phủ, các bộ, ngành đều hướng tới việc ứng dụng công nghệ vào công tác này.
Tuy nhiên, do điều kiện hiện tại, chúng ta chưa thể đầu tư ngay lập tức vào một hệ thống giám sát hiện đại và đồng bộ. Một số khu vực chưa có đủ hạ tầng, việc đầu tư và đồng bộ hệ thống còn nhiều khó khăn, dẫn đến hiệu quả giám sát chưa cao như kỳ vọng.
Dù vậy, phải thừa nhận rằng, những gì chúng ta đang làm hiện nay là bước đầu của quá trình phát triển trong tương lai. Với sự phát triển công nghệ và sự quyết liệt trong quản lý, tôi tin rằng trong thời gian tới, Việt Nam sẽ xây dựng được một hệ thống giám sát giao thông tiên tiến, gần như tương đương với các nước phát triển.
+ PV: Trước thực trạng như vậy, theo ông cần có biện pháp cấp bách và căn cơ nào để cải thiện hạ tầng giao thông tại Việt Nam, góp phần nâng cao ý thức tuân thủ giao thông của người dân một cách bền vững?
- TS. Khương Kim Tạo: Hạ tầng giao thông của Việt Nam về cơ bản đã áp dụng các quy chuẩn quốc tế, nhưng vẫn còn những hạn chế nhất định, cần được đầu tư và hoàn thiện hơn. Việc nâng cấp hạ tầng không chỉ dừng lại ở xây dựng đường xá mà còn phải đi đôi với tổ chức giao thông khoa học, quản lý chặt chẽ và ứng dụng công nghệ trong giám sát, điều tiết.
Bên cạnh hạ tầng, yếu tố con người đóng vai trò quyết định. Để giảm vi phạm và tai nạn, cần đẩy mạnh công tác giáo dục ý thức từ khi đào tạo lái xe. Người điều khiển phương tiện phải có ý thức, tri thức, kỹ năng và tự giác tuân thủ quy định an toàn giao thông.
Ngoài ra, công nghệ cũng cần được ứng dụng nhiều hơn. Các phương tiện hiện đại ngày càng được trang bị tính năng hỗ trợ an toàn, giúp hạn chế va chạm. Tuy nhiên, không thể thay thế ngay toàn bộ xe cũ, mà cần lộ trình phù hợp để từng bước đổi mới, kết hợp giữa cải thiện hạ tầng, tổ chức giao thông và nâng cao ý thức người tham gia.
PV: Trân trọng cảm ơn ông!
