(Thanh tra) - Trong hành trình giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, công tác giáo dục nghề nghiệp (GDNN) và tạo việc làm đã trở thành "mũi nhọn" quan trọng, giúp hàng chục nghìn hộ nghèo, cận nghèo vươn lên thoát nghèo. Việc chú trọng "trao cần câu thay vì cho cá" mang lại hiệu quả bền vững và tính tự chủ cao cho người nghèo.
Một trong những trọng tâm đáng chú ý là Tiểu dự án “Phát triển GDNN vùng nghèo, vùng khó khăn” thuộc Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025.
Tập trung nâng cao năng lực, kỹ năng cho lao động nghèo
CTMTQG bền vững giai đoạn 2021-2025 đã đánh dấu bước quan trọng khi đưa nội dung đào tạo nghề và giải quyết việc làm thành một dự án riêng. Đây là một thay đổi trong cách tiếp cận giảm nghèo, thay vì chỉ hỗ trợ trực tiếp bằng tiền mặt hay hiện vật, chương trình tập trung nâng cao năng lực, kỹ năng cho người lao động nghèo, giúp họ tự tạo việc làm và có thu nhập bền vững.
Số liệu từ Bộ Nông nghiệp và Môi trường cho thấy, tính đến hết tháng 9/2025, dự án đã mở rộng phạm vi hỗ trợ, đã giúp 13.525 người lao động thuộc hộ nghèo, hộ cận nghèo và hộ mới thoát nghèo được đào tạo các kỹ năng nghề phù hợp với nhu cầu thị trường. Đồng thời, 35 cơ sở đào tạo nghề đã được hỗ trợ về cơ sở vật chất và trang thiết bị, từ đó nâng cao chất lượng đào tạo và khả năng đáp ứng nhu cầu của thị trường lao động địa phương.
Nếu nhìn lại toàn bộ giai đoạn từ năm 2021 đến ngày 30/9/2025, dự án đã đạt được những con số ấn tượng: 191.292 người lao động được hỗ trợ đào tạo và 181 cơ sở đào tạo được đầu tư nâng cấp. Trong gần 5 năm qua, các dự án phát triển GDNN và việc làm bền vững đã mang lại những thay đổi rõ rệt tại các vùng nghèo, vùng khó khăn. Từ dự án, hàng trăm nghìn người lao động đã được đào tạo, tư vấn và hỗ trợ việc làm; hàng trăm cơ sở đào tạo nghề được nâng cấp; hàng nghìn phiên giao dịch việc làm và hội chợ nghề nghiệp được tổ chức, tạo ra mạng lưới việc làm bền vững và ổn định.
Đây chính là minh chứng cho hiệu quả của chính sách phát triển nguồn nhân lực toàn diện, đồng thời là nền tảng quan trọng để các vùng khó khăn vươn lên, từng bước xóa đói giảm nghèo và nâng cao chất lượng cuộc sống cho người dân.
Đáng chú ý, tại nhiều địa phương, các lớp đào tạo nghề gắn với sinh kế thực tế như trồng trọt, chăn nuôi, may mặc hay chế biến nông sản... đã giúp hàng nghìn hộ nghèo tăng thu nhập, ổn định cuộc sống và tự tin vươn lên, trong đó có rất nhiều phụ nữ nông thôn được đào tạo nghề, có việc làm tăng thu nhập ổn định cuộc sống.
Với dự án này, đơn cử tỉnh Bắc Giang, cuối năm 2022, chị Nguyễn Thị Lan, ở phường Cảnh Thụy, tỉnh Bắc Ninh được tham gia lớp đào tạo nghề Điện dân dụng miễn phí từ CTMTQG giảm nghèo bền vững. Trước đó, chị làm công nhân tại nhà máy cách nhà khoảng 20km nhưng phải nghỉ việc để chăm mẹ già và con nhỏ. Việc lớp học được tổ chức ngay tại địa phương, cùng chính sách miễn hoàn toàn học phí, đã tạo điều kiện để chị tham gia mà không ảnh hưởng đến công việc gia đình.
Cùng tham gia lớp học nghề với chị Lan là chị Phạm Thị Văn, thuộc hộ nghèo của xã. Gia đình làm nông, thu nhập bấp bênh, với mong muốn có thêm kỹ năng sửa chữa điện để phục vụ gia đình và xa hơn là tạo sinh kế nhỏ tại nhà, chị mạnh dạn đăng ký theo học.
“Lớp học ngay tại xã, lại được hỗ trợ tiền ăn, tôi rất yên tâm tham gia. Đây thực sự là chính sách nhân văn, giúp người nghèo chúng tôi có thêm cơ hội vươn lên”, chị Văn nói.
Chứng minh hiệu quả thiết thực trong thực tiễn
Trong khi đó, thực hiện Tiểu dự án, toàn tỉnh Nghệ An tổ chức đào tạo nghề cho 7.824/11.500 lao động thuộc hộ nghèo, cận nghèo, vừa mới thoát nghèo sinh sống trên địa bàn tỉnh; hỗ trợ thiết bị, phương tiện đào tạo các ngành nghề trọng điểm cho các cơ sở GDNN; hơn 90.000 người được tư vấn hỗ trợ đào tạo nghề…
Việc triển khai dự án góp phần phát triển GDNN cả về quy mô và chất lượng đào tạo, hỗ trợ đào tạo nghề cho người nghèo, người dân sinh sống trên địa bàn huyện nghèo, tạo điều kiện tìm kiếm việc làm, tăng thu nhập và nâng cao chất lượng cuộc sống.
Tương tự, tỉnh Lai Châu đã tập trung triển khai Tiểu dự án 1: “Phát triển GDNN vùng nghèo, vùng khó khăn” tổng nguồn vốn đã bố trí là 177 tỷ đồng, trong đó ngân sách Trung ương bố trí 147,9 tỷ đồng (gồm: vốn đầu tư phát triển 60,7 tỷ đồng; vốn sự nghiệp 87,2 tỷ đồng); ngân sách địa phương bố trí 29,2 tỷ đồng vốn sự nghiệp.
Từ nguồn vốn này, tỉnh đã hỗ trợ đầu tư cơ sở vật chất, thiết bị và phương tiện đào tạo cho Trường Cao đẳng Lai Châu – cơ sở GDNN trọng điểm của tỉnh; đồng thời hỗ trợ các Trung tâm GDNN - Giáo dục thường xuyên tổ chức đào tạo nghề cho 33.499 lao động nông thôn.
Các lớp đào tạo nghề được tỉnh Nghệ An thiết kế theo nhu cầu của thị trường, gắn với thế mạnh của từng địa phương như trồng trọt, chăn nuôi, thủ công, dịch vụ, kỹ thuật nông nghiệp, giúp người dân dễ dàng áp dụng kiến thức vào thực tế sản xuất. Nhiều học viên sau khi học nghề đã tìm được việc làm tại địa phương hoặc tự tạo việc làm, nâng cao thu nhập, ổn định cuộc sống.
Những điển hình nêu trên cho thấy nhiều mô hình đào tạo nghề gắn với sinh kế đã chứng minh hiệu quả thiết thực trong thực tiễn. Những nỗ lực này cũng góp phần giảm thiểu khoảng cách về cơ hội giữa các vùng miền.
Những kết quả đạt được từ dự án trên không chỉ dừng lại ở con số, mà thể hiện tính ưu việt trong cách tiếp cận mang tính toàn diện của Nhà nước trong việc giảm nghèo và phát triển nguồn nhân lực: kết hợp đào tạo nghề, tư vấn việc làm và tạo ra các cơ hội việc làm bền vững nhất là cho các vùng nghèo, vùng khó khăn.
Việc tập trung phát triển GDNN và việc làm bền vững tại các vùng khó khăn chính là chiến lược dài hạn, nhằm nâng cao năng lực của người dân, từ đó thúc đẩy sự phát triển kinh tế – xã hội đồng đều giữa các vùng miền.
