Ông Lê Đình Quảng, Phó Trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam. Ảnh: Anh Sơn

Người lao động bị ảnh hưởng nghiêm trọng

Theo BHXH Việt Nam, tình trạng trốn đóng, nợ đóng BHXH, BHYT, BHTN tại các địa phương còn khá phổ biến và vẫn gia tăng đáng lo ngại. Số nợ lũy kế tính đến hết 30/6/2017, đã hơn 15 nghìn tỷ đồng, trong đó có cả phần kinh phí do ngân sách Nhà nước đóng và hỗ trợ đóng cho một số đối tượng tham gia BHYT.

Ông Mai Đức Thắng, Phó Trưởng Ban Thu (BHXH Việt Nam) cho hay, điều này ảnh hưởng nghiêm trọng đến quyền lợi người lao động. 

“Người lao động khi đến tuổi nghỉ hưu không chốt được sổ để giải quyết chế độ nghỉ hưu, hoặc khi nghỉ thai sản, không chốt được sổ để giải quyết được chế độ cho các chị em nghỉ thai sản. Đặc biệt, với người lao động mất việc làm thì không chốt được sổ để giải quyết chế độ thất nghiệp”, ông Thắng dẫn chứng.

Nợ đọng cũng tác động đến các quỹ dù không lớn. Phó Trưởng Ban Thu phân tích, “quỹ thu được chúng tôi đầu tư. Theo quy định, chủ yếu là cho Chính phủ vay nên lãi suất thấp hơn. Nhưng nếu đơn vị không đóng thì chịu phạt bằng hai lần lãi suất đầu tư. Tính về mặt kỹ thuật, phạt cao hơn đầu tư nên chúng tôi cho rằng tác động đến quỹ không nhiều lắm”.

Trước tình trạng nợ đọng trên, ngành BHXH đã đưa ra nhiều giải pháp quyết liệt như: Yêu cầu cán bộ thu BHXH phải bám sát đơn vị. Định kỳ 15 ngày thông báo tới những đơn vị nợ yêu cầu phải trả nợ. Nếu 2 lần thông báo, đơn vị vẫn không nộp tiền nợ, cơ quan BHXH sẽ đến trực tiếp đơn vị lập biên bản, làm cam kết trả nợ. 

Cùng với đó, thông báo công khai danh sách những đơn vị nợ đọng BHXH, BHYT, BHTN trên phương tiện thông tin đại chúng; phối hợp với các bộ, ngành có liên quan trong công tác kiểm tra, giám sát; chuẩn bị hồ sơ cung cấp cho Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam tiến hành khởi kiện những đơn vị nợ và trốn đóng BHXH... “Những biện pháp đó có tác động rất mạnh. Tuy nhiên, tình trạng nợ vẫn chưa được kiềm chế”, ông Thắng nói.

Khó kiện DN

Thông tin rõ hơn, ông Lê Đình Quảng, Phó Trưởng ban Quan hệ lao động, Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam cho biết, từ khi tổ chức công đoàn thực hiện chức năng khởi kiện, chưa có DN nào trong số hồ sơ khởi kiện được tòa án tiếp nhận được đưa ra xét xử. Nguyên nhân là quy định pháp luật chồng chéo, chưa thống nhất để công đoàn khởi kiện, khiến nhiều hồ sơ khởi kiện bị “tắc” lại.

Luật BHXH 2014 quy định, từ năm 2016, công đoàn có quyền khởi kiện DN nợ, trốn đóng BHXH cho người lao động. Nhưng quy định chủ thể thực hiện thủ tục khởi kiện lại do công đoàn cơ sở tại DN tiến hành.

“Tổ chức công đoàn cơ sở là người lao động kiêm nhiệm, trực tiếp làm thuê cho DN, nay lại đứng ra khởi kiện người trả lương cho mình không dễ. Trong khi, cơ chế bảo vệ họ chưa hiệu quả. Công đoàn cấp địa phương có thực hiện chuyển tòa án một số hồ sơ khởi kiện DN nợ BHXH, nhưng tòa yêu cầu phải để công đoàn cơ sở thực hiện mới đúng trình tự, thủ tục để mở phiên xét xử”, ông Quảng nói, công đoàn đang gặp khó trong việc khởi kiện DN nợ BHXH.

Hơn nữa, Luật BHXH 2014 cho phép cơ quan BHXH thanh tra, kiểm tra và xử phạt DN nợ đóng BHXH nhưng không cho phép BHXH khởi kiện dân sự. Vì vậy, phía Tổng Liên đoàn Lao động Việt Nam đề nghị, phải sửa đổi các quy định pháp luật, để thủ tục khởi kiện DN của tổ chức công đoàn thực hiện đơn giản, thuận lợi hơn. Đồng thời, cho phép thêm cơ quan BHXH được khởi kiện DN nợ đóng BHXH.

Anh Sơn