Trường Cao đẳng Nghề Hòa Bình góp phần đào tạo nguồn nhân lực cao cho tỉnh. Ảnh (baohoabinh.com.vn)

Năm 2010, dân số toàn tỉnh là 793.000 người, dân số tham gia hoạt động kinh tế có 495.000 người, chiếm 62,42%; cơ cấu lao động trong từng ngành là: Nông, lâm nghiệp 73,9%; công nghiệp xây dựng 12,5%; dịch vụ 13,6%. Lao động chưa qua đào tạo chiếm 64%; đào tạo ngắn hạn 14,2%, sơ cấp nghề 6,5%, công nhân kỹ thuật và trung cấp nghề 5,2%, cao đẳng nghề 0,6%, trung học chuyên nghiệp 5%, cao đẳng, đại học 4,5%.

Xác định rõ vị trí NNL, trong những năm 2006 - 2010, tỉnh Hòa Bình đó dành sự quan tâm đúng mức đến công tác phát triển NNL, bước đầu thu được kết quả khá, tạo tiền đề cho tăng trưởng và chuyển dịch cơ cấu kinh tế, nâng cao đời sống nhân dân. Mỗi năm tạo việc làm mới cho 15.000 lao động; ổn định, duy trì việc làm cho trên 450.000 lao động; tỷ lệ lao động qua đào tạo năm 2006 là 20%,  năm 2010 đạt 36%, số cơ sở dạy nghề trên địa bàn tăng nhanh, năm 2010 có 27 cơ sở. Mỗi năm tổ chức dạy nghề cho từ 10.000 - 12.000 lao động. Chỉ số về trình độ phát triển con người (HDI) của tỉnh Hòa Bình năm 2004 đạt trị số 0,666, đến năm 2009 là 0,697, cao hơn mức trung bình của khu vực Tây Bắc (0,679).

Giai đoạn 2011 - 2015, tỉnh Hòa Bình phấn đấu đạt mục tiêu: Đẩy mạnh phát triển theo hướng công nghiệp và dịch vụ, trên cơ sở ưu tiên tập trung cho các ngành, các vùng động lực tăng trưởng đồng thời bảo đảm nông nghiệp, nông thôn phát triển bền vững; phát triển mạng lưới kết cấu KT-XH, đô thị, kết nối các vùng trong tỉnh với các vùng động lực; xóa bỏ các rào cản đối với sự liên kết kinh tế, trao đổi hàng hóa và thu hút lao động. Phấn đấu đến năm 2015, thu nhập bình quân đầu người đạt 27 triệu đồng; gấp 2 lần so với năm 2010. Từng bước thực hiện tiến bộ và công bằng xã hội, bảo vệ môi trường, phát triển bền vững; đẩy nhanh xóa đói giảm nghèo nâng cao đời sống vật chất, văn hóa tinh thần cho nhân dân.

Phân bố NNL theo ngành và vùng trong tỉnh đã có nhiều tiến bộ, tạo điều kiện thuận lợi cho chuyển dịch cơ cấu kinh tế theo hướng tiến bộ trên cơ sở khai thác và phát huy lợi thế tuyệt đối và lợi thế so sánh từng vùng. Bước đầu hình thành và phát triển các nhóm ngành công nghiệp thế mạnh của tỉnh. Bộ phận NNL là người dân tộc ít người ngày càng được quan tâm về chăm sóc sức khỏe, nâng cao trình độ học vấn, trình độ chuyên môn, tay nghề. Mức độ sử dụng lao động ở nông thôn tăng dần, là nhân tố quan trọng cho phát triển kinh tế và xóa đói giảm nghèo.

Tuy nhiên, chất lượng NNL của tỉnh còn có những hạn chế đó là: Tỷ lệ lao động qua đào tạo thấp hơn bình quân chung của cả nước tới 10%, có tới gần 60% lao động là qua đào tạo sơ cấp nghề  và học nghề ngắn hạn. Tỷ lệ công nhân kỹ thuật và lao động có trình độ cao đẳng, đại học thấp, gây cản trở cho việc ứng dụng các thành tựu khoa học công nghệ và khả năng cung ứng nhân lực cho các doanh nghiệp. Số cơ sở dạy nghề vừa ít, lại chủ yếu mới được thành lập trong 2 - 3 năm trở lại đây; đội ngũ giáo viên dạy nghề có tỷ lệ khá cao chưa đạt chuẩn; chương trình đào tạo, giáo trình giảng dạy chậm đổi mới, chưa theo kịp đòi hỏi của thực tiễn sản xuất. Việc đào tạo còn phân tán, chưa chú trọng đào tạo cán bộ khoa học kỹ thuật có trình độ cao; các lớp đại học vừa học vừa làm mở tại tỉnh có đến 80% là các ngành KT-XH; các ngành kỹ thuật chiếm tỷ lệ thấp. Chưa xây dựng được quy hoạch phát triển NNL nên trong đào tạo thường bị động, chắp vá; thị trường lao động trong tỉnh chưa phát triển nên cũng khó khăn cho việc định hướng đào tạo nghề nghiệp. Đầu tư cho công tác dạy nghề chiếm tỷ lệ rất thấp trong tổng chi cho sự nghiệp giáo dục đào tạo.

Từ thực trạng vừa nêu, để nâng cao chất lượng và sử dụng có hiệu quả NNL, phục vụ phát triển KT-XH của tỉnh giai đoạn 2011 - 2015, theo chúng tôi, trong thời gian tới tỉnh Hòa Bình cần thực hiện tốt một số giải pháp cơ bản sau:

Ưu tiên đẩy mạnh công tác nâng cao chất lượng NNL theo hướng vừa nâng cao tỷ lệ lao động qua đào tạo, vừa tạo lập sự cân đối về cơ cấu NNL theo trình độ chuyên môn, tay nghề; tăng quy mô đào tạo để đến năm 2015 tỷ lệ lao động qua đào tạo nghề của tỉnh đạt 45%.

Tiếp tục quan tâm, đầu tư đồng bộ từ giáo dục mầm non đến các cấp học phổ thông và đào tạo đại học, nhằm vừa tạo tiền đề vừa hình thành nên NNL có chất lượng đáp ứng yêu cầu, mục tiêu phát triển kinh tế nhanh và bền vững của tỉnh. Thực hiện tốt công tác chăm sóc sức khỏe nhân dân, xây dựng và phát triển mạng lưới y tế của tỉnh theo hướng hiện đại, cung cấp đầy đủ, có chất lượng các dịch vụ y tế.

Khắc phục nhanh tình trạng thừa thầy thiếu thợ; quan tâm đầu tư các nguồn lực để mở rộng, nâng cao chất lượng các cơ sở đào tạo, cơ sở dạy nghề; gắn dạy nghề với định hướng và nhu cầu thị trường lao động và quy hoạch phát triển KT-XH của tỉnh tới năm 2020 để chủ động đáp ứng NNL có kỹ thuật cho khu vực sản xuất vật chất.

Thực hiện tốt công tác giải quyết việc làm thông qua các chương trình phát triển KT-XH nhằm thu hút lực lượng lao động, hạn chế sự lãng phí nguồn lực quan trọng này trong quá trình phát triển. Tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chính sách lao động, bảo đảm quyền, lợi ích hợp pháp của người lao động và chủ sử dụng lao động; xây dựng quan hệ lao động hài hòa, môi trường làm việc tích cực để phát huy hết tiềm năng của nhân tố con người trong hoạt động sản xuất, kinh doanh cho sự tăng trưởng và phát triển của mỗi cơ quan, đơn vị, doanh nghiệp.

Bổ sung cơ chế, chính sách ưu tiên nhằm thu hút người có trình độ cao về công tác tại tỉnh; sử dụng, đãi ngộ xứng đáng để họ yên tâm làm việc, cống hiến, tạo ra nhiều giá trị, nhằm đạt mục tiêu đến năm 2020 Hòa Bình cơ bản trở thành tỉnh công nghiệp, có trình độ phát triển đạt mức trung bình so với cả nước.

Nguyễn Đức Cường