Người dân Nghệ An đau xót khi phải mang tiêu hủy đàn lợn bị dịch tả lợn Châu Phi. Ảnh: XH

Tốc độ lây lan nhanh dịch tả lợn Châu Phi

"Chúng tôi không dám nhìn vào chuồng nữa", ông Phạm Văn Hiến – một hộ chăn nuôi lợn, ngồi buồn bã bên hiên nhà. Tuần trước, gia đình ông vừa tiêu hủy hơn 80 con lợn thịt và 7 con lợn nái, kết quả của hai năm gây dựng đàn lợn bằng tất cả vốn liếng tích góp. “Sạch rồi! Trắng tay rồi!”, ông Hiến thở dài.

Từ đầu năm 2025 đến nay, dịch tả lợn châu Phi âm ỉ trở lại, nhưng phải đến tháng 7, nó mới thực sự bùng phát mạnh, thiêu rụi hy vọng của hàng ngàn hộ chăn nuôi tại Nghệ An. Theo Sở Nông nghiệp và Môi trường tỉnh Nghệ An, tính đến ngày 31/7, toàn tỉnh đã tiêu hủy gần 13.000 con lợn, tương đương 660 tấn lợn hơi.

Dịch tả lợn châu Phi không giống với cúm hay lở mồm long móng – nó không có thuốc chữa, không có vắc xin phòng bệnh hiệu quả. Một khi lợn nhiễm virus, cách duy nhất là tiêu hủy toàn bộ đàn. Điều này biến dịch bệnh thành một “án tử” với người nuôi, bất kể quy mô lớn hay nhỏ, kinh nghiệm lâu năm hay mới vào nghề.

Tại xã Quan Thành (huyện Yên Thành cũ), nơi từng tự hào là điểm sáng về chăn nuôi an toàn, dịch bệnh lần này đã “quét” qua 23/29 xóm, khiến 251 hộ rơi vào cảnh "trắng chuồng". Tổng cộng 677 con lợn bị tiêu hủy, tương đương hơn 52 tấn. Trên hệ thống loa truyền thanh của xã, mỗi sáng vẫn vang lên các bản tin phòng chống dịch, nhưng nỗi lo thì đã tràn ngập trong từng mái nhà dân.

Bà Đặng Thị Dung, Chủ tịch UBND xã Quan Thành chia sẻ: “Hiện tại toàn xã chỉ còn hơn 1.100 con lợn, nguy cơ bị uy hiếp rất cao. Chúng tôi đã lập Ban chỉ đạo phòng chống dịch, tăng cường kiểm tra từng xóm, từng hộ, nhưng lực lượng mỏng, vật tư thiếu, trong khi tốc độ lây lan rất nhanh”.

Không chỉ Quan Thành, dịch còn lan rộng đến tất cả các xã của huyện Yên Thành cũ, đồng thời bùng phát tại nhiều địa phương khác: từ Thanh Chương, Đô Lương đến các huyện miền núi như Con Cuông, Quế Phong. Lợn chết la liệt. Người mất ăn mất ngủ. Chuồng trại phủ trắng vôi bột. Tất cả tạo nên một khung cảnh buồn bã giữa mùa hè oi bức.

Nỗi đau không đo đếm được bằng con số

Như vậy, 3.570 con lợn, đó là số lượng bị tiêu hủy tại riêng xã Hoa Quân chỉ trong 3 tháng qua. Con số ấy, khi đặt trên bảng thống kê, là khô khan và lạnh lùng. Nhưng với người dân địa phương, đó là nước mắt, là sự sụp đổ của cả một kế sinh nhai.

"Đây không chỉ là tài sản. Đây là tương lai của con cái tôi. Là cái Tết đang tới. Là tiền học, tiền thuốc, tiền nợ ngân hàng”, chị Trần Thị Nhàn, một hộ chăn nuôi nhỏ ở xã Kim Bảng, nghẹn lời khi nhìn chuồng trại giờ đã im lìm.

Nguy hiểm hơn, không ít hộ dân do quá sợ thiệt hại nên đã chọn cách giấu dịch, bán chạy đàn lợn bệnh hoặc vận chuyển lén lút ra khỏi địa phương, khiến nguy cơ lây lan càng thêm khó kiểm soát. Lực lượng chức năng ở cơ sở thì "thiếu trước hụt sau", cán bộ thú y vừa làm chuyên môn, vừa vận động dân, vừa giám sát hiện trường, trong khi kinh phí chống dịch đang ngày càng eo hẹp.

Khi số lượng lợn bị tiêu hủy lên đến hàng nghìn tấn, nguy cơ mất cân đối cung – cầu thịt là điều khó tránh khỏi. Giá lợn hơi trên thị trường bắt đầu nhích lên, trong khi người tiêu dùng chưa quên cú sốc giá thịt năm 2019 – thời điểm dịch bệnh hoành hành khắp cả nước.

Nếu không sớm có chiến lược toàn diện từ cấp tỉnh đến trung ương, bao gồm chính sách hỗ trợ kịp thời, kiểm soát vận chuyển nghiêm ngặt, đầu tư phòng dịch và nâng cao năng lực cho cán bộ thú y cơ sở – thì nguy cơ “chuồng trống” sẽ không chỉ là chuyện của năm nay.