(Thanh tra) - Là chủ đề Talkshow do Báo Xây dựng tổ chức chiều nay (1/12), nhằm giải đáp nhiều thắc mắc của độc giả liên quan quy định áp dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô từ ngày 1/1/2026.
Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024 đã quy định: Trẻ em dưới 10 tuổi và dưới 1,35m khi đi ô tô không được ngồi ở hàng ghế trước và phải sử dụng thiết bị an toàn phù hợp. Quy định này bắt đầu có hiệu lực từ ngày 1/1/2026.
Trả lời câu hỏi của độc giả, vì sao quy định này được đưa vào Luật? Thượng tá Nguyễn Hồng Long - Phó Trưởng phòng Hướng dẫn tuyên truyền, điều tra, giải quyết tai nạn giao thông, Cục Cảnh sát giao thông cho biết, việc đưa quy định này vào Luật nhằm góp phần hoàn thiện hệ thống pháp luật về bảo đảm an toàn giao thông. Trước đây, pháp luật chỉ có quy định dành cho người lớn và còn thiếu quy định đối với trẻ em - đối tượng yếu thế.
Trong khi đó, theo thống kê, hằng năm có hàng trăm, thậm chí hàng nghìn trẻ em bị tử vong hoặc tổn thương về sức khỏe do tai nạn giao thông gây ra. Riêng trong 11 tháng năm 2025, có hơn 440 trẻ em dưới 10 tuổi là nạn nhân trong các vụ tai nạn giao thông. Vì vậy, để bảo đảm an toàn cho trẻ em, các cơ quan chức năng đã nghiên cứu và đưa quy định này vào Luật.
Ngoài ra, quy định mới cũng nhằm bảo đảm sự phù hợp với các công ước, điều ước quốc tế mà Việt Nam tham gia như Công ước Vienna năm 1968. Nhiều nước trong khu vực Đông Nam Á cũng đã đưa quy định tương tự vào pháp luật.
Một lý do khác là các nghiên cứu quốc tế đã chỉ ra tác dụng rõ rệt của thiết bị an toàn dành cho trẻ em trong việc giảm thiểu chấn thương và nguy cơ tử vong khi đi ô tô. Tỷ lệ giảm nguy cơ tử vong có thể đạt từ 50 - 70%.
Về câu hỏi thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô có ý nghĩa như thế nào trong việc bảo vệ trẻ khi tham gia giao thông? Thượng tá Nguyễn Hồng Long lý giải, về ý nghĩa của thiết bị, ngay trong khái niệm “ghế ngồi trẻ em” đã nêu rõ: Thiết bị phải có đủ tính năng để bảo đảm an toàn cho trẻ, kể cả khi ngồi hoặc nằm, giúp giảm thiểu chấn thương khi xe ô tô xảy ra va chạm, tai nạn hoặc trong các tình huống khẩn cấp buộc lái xe phải giảm tốc độ đột ngột.
Trẻ em có cấu trúc cơ thể, xương và cơ chưa phát triển hoàn thiện nên khi xảy ra tình huống bất ngờ, chỉ cần một lực nhỏ cũng có thể khiến trẻ bị xô về phía trước, va chạm vào các bộ phận trong xe, dẫn đến chấn thương, thậm chí tử vong. Khi sử dụng thiết bị an toàn, mức độ chấn thương sẽ giảm đi rất nhiều.
Về lý do quy định áp dụng đối với trẻ em dưới 10 tuổi, đó là vì độ tuổi này trẻ còn hiếu động, chưa có ý thức tự bảo vệ, cần có sự giám sát của người lớn. Việc bắt buộc sử dụng thiết bị an toàn, yêu cầu trẻ ngồi trên ghế riêng sẽ góp phần bảo đảm an toàn tốt hơn.
Khoản 3, Điều 10, Luật Trật tự, an toàn giao thông đường bộ 2024, quy định này áp dụng chung cho tất cả các loại xe, từ xe cá nhân đến xe kinh doanh vận tải, từ ngày 1/1/2026.
Theo Nghị định 168, khoản 3 Điều 6, hành vi lái xe không sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em sẽ bị xử phạt 900.000 đồng.
Ông Vũ Thành Niêm - Phó Giám đốc Trung tâm Thử nghiệm xe cơ giới, Cục Đăng kiểm Việt Nam cho biết, Bộ Giao thông vận tải (nay là Bộ Xây dựng) đã ban hành Quy chuẩn QCVN 123:2024/BGTVT về thiết bị an toàn cho trẻ em dùng trên ô tô.
Theo định nghĩa trong QCVN 123:2024/BGTVT, thiết bị an toàn cho trẻ em bao gồm hệ thống ghế trẻ em CRS (Child Restraint System) và hệ thống ghế trẻ em nâng cao ECRS (Enhanced Child Restraint System).
Đây là tổ hợp các bộ phận gồm ghế, dây đai, khóa an toàn, thiết bị điều chỉnh và các phụ kiện khác như nôi, tấm chắn va chạm… có khả năng lắp đặt chắc chắn lên xe.
Thiết bị trẻ em nâng cao còn có thêm cơ cấu khóa an toàn ISOFIX, hoặc các móc neo cố định (top tether) và chân chịu tải dưới sàn xe nhằm tăng mức độ an toàn khi xảy ra va chạm.
Theo yêu cầu kỹ thuật, thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô phải đáp ứng các tiêu chí cơ bản như: Yêu cầu an toàn chung (phù hợp để lắp đặt trên ô tô, không có cạnh sắc hoặc phần nhô nguy hiểm…), có nhãn cảnh báo an toàn, và đáp ứng các tiêu chuẩn kỹ thuật đối với khóa, dây đai.
Cách nhận biết một thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô đạt chuẩn, để phụ huynh tránh mua phải hàng giả, hàng nhái hoặc kém chất lượng, theo ông Vũ Thành Niêm, trên sản phẩm phải có dấu hợp quy theo Thông tư số 28/2012/TT-BKHCN; có nhãn hàng hóa theo Nghị định số 43/2017/NĐ-CP.
Đồng thời, sản phẩm phải có nhãn cảnh báo an toàn, ví dụ trên đó có thông tin về nhóm trẻ em sử dụng (trẻ sơ sinh, trẻ lớn…) cũng như hướng dẫn cách thức lắp đặt.
Trường hợp sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em trên ô tô không đạt chuẩn sẽ bị xử phạt tương tự như việc không sử dụng thiết bị, quy định xử phạt về mũ bảo hiểm.
Để quy định phát huy hiệu quả khi có hiệu lực thi hành, theo ông Vũ Thành Niêm chúng ta cần triển khai đồng bộ các giải pháp.
Người dân cần lựa chọn đúng sản phẩm thiết bị an toàn cho trẻ em đã được chứng nhận hợp quy, sử dụng loại thiết bị phù hợp với lứa tuổi và cân nặng.
Đồng thời, tìm hiểu hướng dẫn lắp đặt đúng cách lên xe ô tô, như đặt trẻ đúng tư thế, thắt dây an toàn đúng cách… để thiết bị phát huy tối đa hiệu quả.
Đối với các doanh nghiệp sản xuất, nhập khẩu, cần tuân thủ quy định pháp luật về công bố hợp quy và chịu trách nhiệm đối với sản phẩm cung cấp.
Cơ quan quản lý cần tăng cường công tác tuyên truyền về ý nghĩa, lợi ích, và trách nhiệm pháp lý khi sử dụng thiết bị an toàn cho trẻ em, đặc biệt tập trung vào phụ huynh có con nhỏ. Thường xuyên tập huấn cách sử dụng thiết bị tại các đại lý ô tô hoặc trường học. Kiểm soát chất lượng sản phẩm sản xuất, nhập khẩu, xử lý hàng giả, hàng nhái. Mục tiêu cao nhất là mỗi trẻ em khi tham gia giao thông bằng ô tô đều được bảo vệ đầy đủ, giảm thiểu thương tích nếu xảy ra sự cố.
