(Thanh tra) - Ngày Chủ nhật 16/11 năm nay lại gióng lên một hồi chuông quen thuộc nhưng chưa bao giờ cũ. Từ năm 2005, Liên hợp quốc đã đặt mốc thời gian này làm Ngày Thế giới tưởng niệm các nạn nhân tử vong do tai nạn giao thông – một lời nhắc nhở gửi tới nhân loại rằng vẫn còn hàng triệu người ra đi trên những con đường lẽ ra không được phép tước đoạt mạng sống của họ.
Việt Nam bước vào năm thứ 13 tham gia chuỗi hoạt động này trong bối cảnh những nỗi đau sau tai nạn vẫn còn in hằn ở nhiều gia đình, nhiều địa phương. Thế giới chọn ngày Chủ nhật, tuần thứ 3 của tháng 11 trong năm làm ngày tưởng niệm.
Điều khiến Ngày Thế giới tưởng niệm các nạn nhân tử vong do tai nạn giao thông trở nên đặc biệt chắc chắn không vì nghi lễ, không vì khẩu hiệu, mà bởi nó buộc mỗi người đang sống phải nhìn thẳng vào sự thật: một giây bất cẩn có thể xoá đi cả một cuộc đời.
Chủ đề năm nay là “Hành trình an toàn, kiến tạo tương lai”, vừa giản dị, vừa xác đáng. Bởi khi sự an toàn không được đặt đúng vị trí, tương lai chỉ còn là khoảng trống sau tiếng phanh gấp, tiếng còi xe cấp cứu và những linh cữu được đưa đi trong lặng lẽ.
Theo thông tin từ Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia, lễ tưởng niệm chính diễn ra đúng ngày 16/11 và kéo dài hoạt động trong suốt tháng 11 để lan toả thông điệp nhân văn, tưởng nhớ người đã khuất và hành động vì người đang sống. Đây là lời chia sẻ với các gia đình nạn nhân, còn là yêu cầu về trách nhiệm của mỗi tổ chức, mỗi cá nhân khi tham gia giao thông.
Trên bình diện toàn cầu, tai nạn giao thông từ lâu đã trở thành thảm hoạ mang tính hệ thống. Hơn 1,3 triệu người tử vong mỗi năm, khoảng 50 triệu người bị thương, đó là thực tế được các tổ chức quốc tế cảnh báo như một “dịch bệnh thầm lặng”. Đáng báo động hơn, nhóm bị ảnh hưởng nặng nhất là thanh thiếu niên từ 15 - 27 tuổi, thế hệ mang kỳ vọng phát triển và là trụ cột tương lai của bất kỳ quốc gia nào.
Ở Việt Nam, dù các cơ quan chức năng đã kiềm chế được tai nạn giao thông trong nhiều năm liền, nhưng con số thống kê gần nhất cho thấy thực tế vẫn còn quá nhiều nỗi đau. Trong 10 tháng vừa qua, cả nước ghi nhận hơn 15.400 vụ tai nạn, cướp đi mạng sống của hơn 8.700 người và để lại thương tật cho hơn 10.000 người.
Đau xót hơn, gần 2.000 vụ liên quan đến trẻ em, khiến 800 em nhỏ thiệt mạng, những con số làm nhói lòng, khiến trách nhiệm của người lớn đối với thế hệ sau càng đậm nét hơn.
Những con số ấy, nếu chỉ đọc qua, có thể lạnh lùng, nhưng khi đối diện với từng câu chuyện, từng khuôn mặt, từng tiếng khóc, ta mới hiểu tai nạn giao thông không chỉ là tai nạn, đó là mất mát dai dẳng, là cú đánh vào sinh kế, vào hạnh phúc, vào cả niềm tin của những gia đình còn lại.
Ông Trần Văn Quang, phường Ba Đình, TP Hà Nội kể lại khoảnh khắc chứng kiến vụ tai nạn ngay trên phố, xe lao tới chỉ trong chớp mắt. Một ông cụ nằm bất động còn đôi dép văng ra đến tận vỉa hè. Những hình ảnh ấy ám ảnh ông suốt mấy năm nay. Khi nghe đến ngày tưởng niệm, ông Quang chỉ ước giá như ai cũng chịu chậm lại một giây…
Cách đó không xa, bác T.L., người vừa mất người cháu họ trong một vụ va chạm liên quan tốc độ, nghẹn ngào: “Thằng bé mới 19 tuổi. Nó đi làm về, cách nhà chỉ còn 200 mét thôi. Nghĩ đi nghĩ lại, thương nhau là phải biết giữ mình, biết giữ người khác”.
Phóng viên Chí Tín, chia sẻ thực tế nghề nghiệp là phóng viên theo dõi các tỉnh, hay phải di chuyển đường dài nhiều “chỉ cần một phút ham về sớm, một cú vượt ẩu, thì cả xe phải trả giá. Nhiều người nói “lái lâu là quen”, nhưng không, lái lâu chỉ thấy sợ hơn thôi. Ngày tưởng niệm khiến tôi phải tự chấn chỉnh”.
Đó là những tiếng lòng, những suy nghĩ không sách vở nào mô tả được. Và cũng chính từ đó, ý nghĩa của ngày tưởng niệm trở nên rõ ràng, không chỉ tưởng nhớ người đã mất, mà còn để cảnh báo người đang sống.
Ủy ban An toàn giao thông Quốc gia trong thông điệp năm nay nhấn mạnh: “Vì sự an toàn của bản thân, của cộng đồng và thế hệ tương lai, vì sự phát triển bền vững của đất nước, mỗi người dân hãy nghiêm chỉnh chấp hành pháp luật giao thông, cùng chung sức ngăn chặn thảm họa tai nạn giao thông”.
Thông điệp ấy không dành riêng cho bất kỳ ai, đó là lời gọi chung cho người điều khiển phương tiện, người ngồi sau, người đi bộ… Mỗi chủ thể đều có trách nhiệm trong việc tạo dựng môi trường giao thông văn minh.
Xây dựng văn hóa giao thông không chỉ là nói không với vi phạm. Đó là sự lựa chọn hằng ngày: đội mũ bảo hiểm đạt chuẩn, không nhấn ga khi đèn vàng, không sử dụng điện thoại lúc đang lái xe, không giao xe cho người chưa đủ điều kiện. Những hành vi tưởng chừng nhỏ ấy lại là sợi dây quyết định ranh giới giữa bình an và bi kịch.
Tai nạn giao thông không chỉ khiến mất đi sinh mạng, mà còn kéo theo hệ luỵ lâu dài đối với kinh tế, an sinh, niềm tin và hình ảnh quốc gia. Nhiều địa phương phải gồng gánh chi phí y tế khổng lồ, hàng nghìn gia đình rơi vào cảnh kiệt quệ khi người trụ cột nằm lại trên đường. Những hệ luỵ ấy không chỉ tác động đến từng hộ gia đình mà còn ảnh hưởng trực tiếp đến chỉ số phát triển bền vững.
Bởi vậy, “Hành trình an toàn, kiến tạo tương lai” đừng để là khẩu hiệu suông. Nó là yêu cầu cấp bách để từng gia đình được bình an, từng đứa trẻ được lớn lên trong vòng tay đủ đầy và đất nước giữ được hình ảnh của một môi trường sống nhân văn – trật tự – an toàn.
Ngày 16/11, những ngọn nến sẽ tiếp tục được thắp lên. Nhưng điều quan trọng hơn là trong mỗi người cần thắp thêm một lời nhắc nhở: hãy cùng nhau bảo vệ sự sống trước khi quá muộn. Vì không có hành trình nào quan trọng hơn hành trình trở về nhà.
