(Thanh tra) - Thời gian qua, tỉnh Điện Biên đã tập trung khai thác thế mạnh nông nghiệp vùng cao để phát triển các mô hình sinh kế bền vững, đặc biệt là trồng các cây mắc ca, sa nhân và cà phê. Đây là những cây trồng có khả năng thích ứng tốt với điều kiện khí hậu miền núi, cho giá trị kinh tế cao và ngày càng khẳng định vai trò trong giảm nghèo, nâng cao thu nhập cho người dân.
Thực hiện Chương trình mục tiêu quốc gia (CTMTQG) giảm nghèo bền vững giai đoạn 2021-2025, tỉnh Điện Biên đang thực hiện hàng loạt dự án hỗ trợ phát triển sản xuất, hình thành chuỗi giá trị, từng bước tạo nền tảng vững chắc cho phát triển sinh kế lâu dài.
Đa dạng hóa sinh kế từ những mô hình sản xuất phù hợp địa bàn
Năm 2025, tỉnh Điện Biên triển khai Dự án 2 – Đa dạng hóa sinh kế, phát triển mô hình giảm nghèo với tổng vốn 176,8 tỷ đồng, trong đó vốn ngân sách Trung ương chiếm phần lớn (176,2 tỷ đồng), còn lại là vốn ngân sách địa phương. Nguồn lực này tạo điều kiện quan trọng để các địa phương mở rộng mô hình sản xuất phù hợp với điều kiện thổ nhưỡng và nhu cầu thị trường.
Trong 6 tháng đầu năm 2025, toàn tỉnh phê duyệt 110 dự án hỗ trợ phát triển sản xuất. Cơ cấu dự án cho thấy tỉnh đang ưu tiên mạnh vào các cây trồng chủ lực: 43 dự án liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, chủ yếu gắn với các sản phẩm mắc ca, sa nhân – những cây trồng lâu năm đang mở ra hướng đi mới cho nhiều xã vùng cao; 67 dự án hỗ trợ cộng đồng, tập trung sản xuất cây cà phê, sa nhân, dứa, ngô… và các mô hình phù hợp với trình độ và tập quán canh tác của người dân.
Nhờ triển khai đúng hướng, các mô hình liên kết ngày càng thu hút doanh nghiệp, hợp tác xã tham gia, giúp người dân được tiếp cận kỹ thuật tốt hơn và đầu ra ổn định hơn. Đến ngày 30/6/2025, Dự án 2 đã giải ngân được 104,5 tỷ đồng, đạt 59,12% kế hoạch vốn, góp phần quan trọng thúc đẩy sản xuất ở nhiều địa bàn khó khăn.
Song song với đa dạng hóa sinh kế, tỉnh còn tập trung triển khai Dự án 3 – Hỗ trợ phát triển sản xuất, cải thiện dinh dưỡng, trong đó Tiểu dự án 1 – Hỗ trợ phát triển sản xuất trong lĩnh vực nông nghiệp có tổng vốn phân bổ 91,3 tỷ đồng. Các hoạt động hỗ trợ chủ yếu tập trung vào giống cây trồng, vật tư nông nghiệp và cải thiện năng suất sản xuất.
Trong 6 tháng đầu năm, toàn tỉnh triển khai 34 dự án hỗ trợ nông nghiệp, chủ yếu hỗ trợ giống ngô, lúa, sắn, phân bón và thuốc bảo vệ thực vật; 06 dự án liên kết sản xuất theo chuỗi giá trị, tập trung vào mắc ca, quế, cà phê; 28 dự án sản xuất cộng đồng, tập trung trồng mắc ca, sa nhân, cà phê – những cây trồng phù hợp điều kiện đất dốc, khí hậu lạnh và có thị trường tiêu thụ ổn định.
Việc hỗ trợ cây giống, vật tư và kỹ thuật giúp hộ nghèo, cận nghèo tăng khả năng tiếp cận với công nghệ sản xuất mới, giảm chi phí đầu vào, đồng thời mở ra cơ hội tham gia các mô hình kinh tế bền vững.
Chuyển biến tích cực trong giảm nghèo
Năm 2025, tỉnh Điện Biên đặt mục tiêu giảm tỷ lệ hộ nghèo từ 21,29% xuống còn 17,66%, tương đương giảm 3,63 điểm %, đồng thời giảm tối thiểu 5% tỷ lệ hộ nghèo trong đồng bào dân tộc thiểu số. Đây là mục tiêu cao, song phù hợp với định hướng phát triển kinh tế – xã hội của tỉnh.
Kết quả 6 tháng đầu năm: tỷ lệ hộ nghèo ước còn 19,30%, giảm 1,99 điểm % so với năm 2024. Một số địa phương như huyện Mường Nhé cũ, Mường Chà cũ, Tủa Chùa cũ đạt tiến độ giảm nghèo cao nhờ mở rộng vùng trồng mắc ca và sa nhân, kết hợp hỗ trợ kỹ thuật và tiêu thụ.
Những kết quả này cho thấy hướng đi dựa vào phát triển sinh kế đã tác động rõ rệt, góp phần giảm nghèo thực chất và hạn chế tái nghèo.
Mặc dù đạt nhiều kết quả, Điện Biên vẫn đối mặt với không ít khó khăn trong thực hiện CTMTQG giảm nghèo như: tại nhiều xã, đội ngũ cán bộ chuyên trách còn thiếu, năng lực chưa đồng đều; một bộ phận lúng túng trong triển khai chương trình do chưa nắm vững quy định, biểu mẫu và quy trình. Việc chuyển đổi mô hình tổ chức chính quyền hai cấp cũng làm phát sinh áp lực trong phân công nhiệm vụ và theo dõi tiến độ.
Tại nhiều vùng đồng bào dân tộc, tình trạng thiếu đất nông nghiệp còn phổ biến. Đồng thời, do đặc điểm kinh tế – xã hội còn khó khăn, người nghèo dễ gặp rủi ro trong sản xuất và chưa mạnh dạn lựa chọn hướng sinh kế mới.
Một số địa phương còn chậm giải ngân do hồ sơ thủ tục phức tạp hoặc thiếu cán bộ theo dõi, dẫn đến ảnh hưởng tiến độ hỗ trợ người dân.
Để hoàn thành mục tiêu giảm nghèo và đẩy nhanh tiến độ các dự án, tỉnh đề ra một số nhiệm vụ trọng tâm: các cấp, các ngành tiếp tục coi giảm nghèo là nhiệm vụ quan trọng trong phát triển kinh tế – xã hội; đảm bảo hỗ trợ đúng đối tượng, công khai, minh bạch và tránh chạy theo thành tích. Đẩy mạnh liên kết sản xuất, phát triển chuỗi giá trị, tiếp tục triển khai các mô hình trồng mắc ca, sa nhân, cà phê; mở rộng hợp tác với doanh nghiệp trong chế biến và tiêu thụ sản phẩm. Gắn thực hiện chương trình OCOP, tái cơ cấu nông nghiệp với phát triển kinh tế bản địa.
Tập trung xử lý tình trạng thiếu đất sản xuất, xem xét bố trí quỹ đất phù hợp; hỗ trợ mô hình sinh kế phi nông nghiệp như chăn nuôi, dịch vụ, nghề thủ công truyền thống để tạo thêm lựa chọn cho các hộ thiếu đất. Đẩy nhanh giải ngân và tháo gỡ khó khăn, rà soát các dự án chậm tiến độ, kịp thời tháo gỡ các điểm nghẽn về thủ tục; tăng cường kiểm tra, giám sát nhằm đảm bảo hiệu quả sử dụng vốn.
Đồng thời tăng cường truyền thông và nhân rộng mô hình hiệu quả, tuyên truyền để người dân tin tưởng, chủ động tham gia mô hình; lựa chọn mô hình hiệu quả tại các xã, phường để nhân rộng sang các địa bàn khác.
Việc phát huy tiềm năng của các cây trồng chủ lực như mắc ca, sa nhân và cà phê đang mở ra hướng đi bền vững cho nông dân Điện Biên. Các mô hình liên kết sản xuất không chỉ gia tăng thu nhập, mà còn tạo việc làm, nâng cao kỹ năng sản xuất và cải thiện đời sống hộ nghèo. Với sự vào cuộc đồng bộ của các cấp, cùng nguồn lực đầu tư ngày càng hiệu quả, Điện Biên kỳ vọng hoàn thành mục tiêu giảm nghèo năm 2025 và tạo nền tảng phát triển bền vững cho những năm tiếp theo.
