Dự án tái định cư 24ha tại phường Nghĩa Trung. Ảnh: Thanh Chương

“Sống treo” theo dự án!

Mặc dù nằm ngay trung tâm thành phố Gia Nghĩa, tỉnh Đắk Nông, thế nhưng đã hơn 10 năm qua, hàng chục hộ dân tại tổ dân phố 4, phường Nghĩa Trung phải chịu cảnh “sống tạm” trên chính mảnh đất của mình.

Vợ chồng ông Phùng Văn Thú (56 tuổi) cùng 2 gia đình khác (đều là các con của ông Thú đã lập gia đình riêng) sinh sống chung trong một căn nhà khoảng 100m². Đất đai đã được cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ), nhưng do nằm trong quy hoạch dự án tái định cư 24ha nên ông Thú không thể xây nhà mới cho các con.

Ông Thú cho biết, căn nhà được xây dựng khoảng năm 2004, khi mới thành lập tỉnh Đắk Nông. Đến năm 2010, gia đình ông được cấp GCNQSDĐ cho diện tích khoảng 500m². Tuy nhiên, năm 2012, UBND thị xã Gia Nghĩa (nay là thành phố Gia Nghĩa) có quyết định thu hồi đất để làm dự án tái định cư. Từ đó đến nay, gia đình ông Thú không thể sửa chữa, mở rộng hoặc xây mới căn nhà.

“Căn nhà cấp 4 đã quá xuống cấp, tôi phải mua các cây sắt lớn để gia cố tường và mái. 3 gia đình, 9 con người, cùng sống trong căn nhà vỏn vẹn 100m² nên bất tiện đủ đường. Cứ sau mỗi mùa mưa, căn nhà lại hư hỏng đi nhiều nhưng không còn cách nào khác, chúng tôi vẫn phải ở đây vì nhà nằm trong dự án "treo", không sửa chữa, xây mới được”, ông Phú nói giọng bất lực.

Tiếp lời ông Thú, bà Nguyễn Thị Hoa (người thân của ông Thú) cho biết, năm 2012, chính quyền địa phương đã có quyết định thu hồi, phương án hỗ trợ tái định cư, nhưng đến nay gia đình chưa nhận được tiền hỗ trợ. Giá bồi thường thời điểm đó chỉ 25.000 đồng/m², song nếu được bồi thường thì các hộ gia đình cũng được bố trí tái định cư hoặc đi mua nhà nơi khác để ổn định cuộc sống.

Bà Hoa nói: “Khi Nhà nước có chủ trương, chúng tôi hoàn toàn nhất trí và đồng ý bàn giao đất để thực hiện dự án. Song thực tế đã hơn 10 năm qua, dự án không triển khai, việc thu hồi đất của người dân cũng nửa vời khiến đời sống của chúng tôi bị ảnh hưởng rất nhiều. Người dân sống trong khu vực dự án "treo" không được định đoạt tài sản của mình, không được sửa chữa nhà cửa ngay trên chính đất của mình, không thể cầm cố vay mượn dù sổ sách đang đứng tên mình”.

Không chỉ ở tổ dân phố 4, hơn 100 hộ dân tại tổ dân phố 3, phường Nghĩa Trung cũng đang sống trong cảnh tạm bợ, không được cấp phép xây dựng, sửa chữa nhà cửa, mua bán, sang nhượng… vì đất đai nằm trên dự án khu đô thị số 3.

Quy hoạch từ năm 2010, sau nhiều lần đổi tên, phải đến năm 2018, khu vực này mới có doanh nghiệp vào đầu tư. Thế nhưng, đã gần 6 năm trôi qua, dự án vẫn chưa triển khai khiến người dân “sống treo” theo dự án.

Ông Nguyễn Thành Phú (người dân cụm dân cư số 5, tổ dân phố 3) búc xúc chia sẻ: Hơn 100 hộ dân tại khu vực này luôn sống trong cảnh “thấp thỏm” chờ thu hồi đất. Tại rất nhiều cuộc họp, buổi tiếp xúc cử tri, ông Phú và các hộ dân khác chỉ chung câu hỏi “khi nào thực hiện dự án? Khi nào người dân được ổn định cuộc sống?”. Bởi hiện nay, nhiều mảnh vườn đang bị bỏ hoang, một số căn nhà đã hư hỏng, dột nát, xuống cấp nghiêm trọng.

“Sống khổ, "sống treo" trên mảnh đất của chính mình, một số hộ dân đã để lại tài sản để đến nơi khác làm ăn, sinh sống. Bản thân tôi đang vay vốn ngân hàng bằng việc thế chấp GCNQSDĐ, nhưng mới đây ngân hàng thông báo, gia đình tôi phải trả tiền vì đất đã nằm trong diện thu hồi”, ông Phú nói.

Bức xúc vì quy hoạch “treo”, dự án chậm tiến độ!

Quy hoạch “treo” được hiểu là loại quy hoạch đã được lập và phê duyệt nhưng tổ chức thực hiện chậm hoặc không thực hiện được một số nội dung quy hoạch.

Dự án “treo” được hiểu là dự án đầu tư đã được xác định trong quy hoạch, chấp thuận chủ trương hoặc phê duyệt nhưng tổ chức triển khai thực hiện không đảm bảo tiến độ theo quy định.

Ngoài dự án tái định cư 24ha tại phường Nghĩa Trung, trên địa bàn thành phố Gia Nghĩa, hơn 10 năm qua, người dân phường Nghĩa Thành đang “sống treo” tại dự án khu đô thị mới Nghĩa Thành (trước đây là dự án khu thương mại dịch vụ thuộc khu vực Sân bay Gia Nghĩa).

Sau hơn một thập kỷ ban hành quyết định thu hồi đất và phương án bồi thường hỗ trợ nhưng vì không có nguồn kinh phí để chi trả, dẫn đến kéo dài thời gian thực hiện dự án, làm ảnh hưởng lớn đến quyền và lợi ích hợp pháp của người sử dụng đất.

Các hộ dân trong vùng dự án đã nhiều lần có đơn kiến nghị hủy các quyết định thu hồi đất, quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ, tái định cư để ổn định cuộc sống và được thực hiện các quyền và nghĩa vụ về đất đai theo quy định.

Quá trình thực hiện dự án, UBND tỉnh đã xin ý kiến hướng dẫn của Bộ Tài nguyên và Môi trường, Bộ Kế hoạch và Đầu tư. Tuy nhiên, việc triển khai gặp nhiều khó khăn, vướng mắc liên quan đến thực hiện đấu giá hoặc đấu thầu dự án. Do đó, UBND tỉnh đã trình HĐND tỉnh đưa ra khỏi danh mục thu hồi đất tại Nghị quyết số 64/NQ-HĐND ngày 14/12/2022.

Theo báo cáo của UBND thành phố Gia Nghĩa, nếu tiếp tục thực hiện dự án, không thể áp dụng tên gọi của dự án cũ tại các quyết định đã ban hành. Để đảm bảo quyền và lợi ích hợp pháp của người dân, cũng như tránh việc khiếu kiện, khiếu nại kéo dài, UBND thành phố Gia Nghĩa đề nghị UBND tỉnh xem xét chỉ đạo sở, ngành có liên quan tham mưu hủy bỏ quyết định thu hồi đất và quyết định phê duyệt phương án bồi thường, hỗ trợ và tái định cư đối với dự án này.

Liên quan đến dự án này, ngày 5/3, tại buổi tiếp xúc cử tri phường Nghĩa Thành sau kỳ họp thứ 7, khóa IV, nhiệm kỳ 2021 - 2026, đại biểu HĐND tỉnh Đắk Nông và HĐND thành phố Gia Nghĩa đã ghi nhận 14 ý kiến của người dân. Quá nửa trong số này là vấn đề đền bù và giải phóng mặt bằng, dự án triển khai không đúng tiến độ, bố trí tái định cư cho một số hộ dân.

Theo lời một cử tri, tình trạng quy hoạch “treo”, dự án chậm tiến độ gây ra sự bất an cho người dân khi không thể an cư lạc nghiệp. Vấn đề này được người dân thường xuyên nêu ra trong các buổi tiếp xúc cử tri của tỉnh và thành phố nhưng rõ ràng chưa giải quyết dứt điểm và hiệu quả.

Một lãnh đạo thành phố Gia Nghĩa cho biết, tình trạng quy hoạch “treo”, dự án chậm tiến độ làm hạn chế quyền khai thác sử dụng đất, kìm hãm phát triển kinh tế - xã hội và ảnh hưởng tới bộ mặt đô thị. Đặc biệt, đây cũng là nguyên nhân khiến người dân có tâm lý bức xúc, từ đó dẫn đến tình trạng đơn thư, khiếu kiện kéo dài.

Thành phố Gia Nghĩa đang phối hợp với các đơn vị liên quan, tham mưu, kiến nghị một số giải pháp để giải quyết tình trạng này, bảo đảm đời sống người dân và thực hiện tốt nhiệm vụ phát triển kinh tế - xã hội.