Một góc nhỏ trong “làng Nga” giữa lòng phố biển. Ảnh: Mai Thắng

Trong trái tim của mỗi người Nga có bóng hình người Việt, trong trái tim người Vũng Tàu có bóng dáng nước Nga. Nhiều mối tình Nga - Việt đơm hoa, kết trái như một quy luật tự nhiên của tình đoàn kết hữu nghị giữa hai dân tộc, mà những “tổ ấm Việt - Nga” làm “nhịp cầu ô thước”.

Làng Nga có tự bao giờ?

Anh Nguyễn Thế Kim, Chánh Văn phòng Đảng ủy Khối Liên doanh Vietsovpetro dẫn tôi đi giữa con đường rợp bóng cây xanh mát. Một bên là “làng Nga”, một bên là nơi ở của cán bộ, công nhân Việt trở về sau những ngày lao động mệt nhọc từ những giàn khoan ngoài biển. Chỉ tay về phía “làng Nga”, anh Kim bảo: “Anh nhìn giữa những dãy nhà của các bạn Nga mà xem, có tất cả nền văn hóa ở đó. Đó như một nước Nga thu nhỏ. Tuy giữa làng Nga và nơi ở của công nhân Việt cách nhau một con đường rộng, nhưng chưa bao giờ có khoảng cách. Cuối tuần, chúng tôi vẫn thường sang chơi bóng chuyền, chơi cờ và giao lưu văn nghệ với các bạn Nga. Có nhiều cặp đôi chồng Nga - vợ Việt hoặc vợ Nga - chồng Việt sinh sống ở đây”.

“Làng Nga” ở Vũng Tàu nằm trên trục đường Nguyễn Thái Học thuộc phường Nguyễn An Ninh. Xung quanh “làng Nga” là phố phường người Việt, nhưng không phải ai cũng “ngọn ngành” ngôi làng nhỏ bé nghĩa tình ấy có từ bao giờ.

Anh Nguyễn Thế Kim cho biết, vào đầu năm 1980, các chuyên gia Liên Xô cũ đầu tiên đến Vũng Tàu làm việc trong Xí nghiệp Liên doanh Vietsovpetro (nay là Liên doanh Việt-Nga Vietsovpetro). Lúc đó, khu nhà 5 tầng chưa được xây dựng nên những chuyên gia Nga ở trong các khu căn hộ do người Việt xây dựng ở khu dịch vụ dầu khí Lam Sơn. Ngày ấy, việc khai thác dầu khí ngoài thềm lục địa có nhiều khó khăn. Để bảo đảm cho các máy móc vận hành an toàn và hút được dòng dầu từ đại dương lên mặt biển, đòi hỏi phải có một đội ngũ công nhân, thợ mỏ khai thác, vận tải có nhiều kinh nghiệm và khoa học kỹ thuật tiên tiến. Chính phủ Nga đã cử 2.000 chuyên gia, công nhân, kỹ sư sang giúp Việt Nam khai thác dầu mỏ và đây cũng là cơ sở đầu tiên để “làng Nga” tồn tại như hiện nay.

4 cô gái Nga làm duyên với áo dài truyền thống Việt Nam. Ảnh: Mai Thắng

Khu dịch vụ dầu khí Lam Sơn (Vũng Tàu) là khu nhà liên hiệp của người Việt, điều kiện cơ sở hạ tầng còn nhiều bất cập. Nhằm tạo điều kiện thuận lợi cho những chuyên gia, kỹ sư có nơi nghỉ ngơi yên tĩnh sau những ngày lênh đênh ngoài khơi trở về, Ðặc khu Vũng Tàu - Côn Ðảo và Tổng cục Dầu khí đã xây dựng khu tập thể A dành riêng cho các chuyên gia Nga vào năm 1985, chung cư này 5 tầng với diện tích hơn 10ha. Ngày 2.000 người Nga dời từ khu dịch vụ dầu khí Lam Sơn về nơi ở mới, cũng là ngày khánh thành “chung cư 5 tầng”. 2.000 người Nga là ngần ấy trái tim trong lồng ngực thấp thỏm mừng vui vì hạnh phúc. Có người cả đêm không ngủ. Có người ngồi ôn lại kỷ niệm những ngày đầu gian khó đặt chân đến đất nước Việt Nam. Chai rượu vang Nga ấm lòng những công nhân Việt. Họ nắm tay nhau hát vang dưới khuôn viên, trong những căn hộ còn thơm mùi sơn mới, cái tên “làng Nga” cũng bắt đầu từ đó.

Ông Antonov Sergey, Phó Ban Đời sống của “làng Nga” đã  gắn bó với thành phố biển Vũng Tàu hơn 30 năm. Bên ấm trà nóng, ông Antonov Sergey kể nhiều kỷ niệm khi làm ngoài giàn khoan gặp sóng to gió bão, về tình đoàn kết thân hữu giữa những người thợ Việt - Nga, về tình xóm giềng của những cư dân sống trong “nước Nga thu nhỏ”. “Hiện làng Nga có 11 tòa nhà với 520 căn hộ và hơn 1.000 người Nga đang sinh sống, làm việc và học tập tại đây. Chúng tôi sống tại đây rất thoải mái, có hệ thống an ninh bảo đảm an toàn. Người Nga cảm ơn các bạn Việt đã cho chúng tôi nơi ở, làm việc. Giữa người Nga và người Việt không có khoảng cách”, ông Antonov Sergey chia sẻ.

Những chuyện tình cổ tích Việt - Nga

Trong hơn 1.000 người Nga đang sinh sống tại Vũng Tàu, có nhiều cặp vợ chồng được đắp xây bằng tình yêu Nga - Việt. Tổ ấm của họ được xây dựng từ tình yêu trong sáng, giản dị của tuổi trẻ, và nền văn hóa của hai dân tộc có tình hữu nghị truyền thống lâu đời. Chị Nguyen Oksana và kỹ sư Nguyễn Xuân Thọ là cặp vợ chồng điển hình từ những chuyện tình cổ tích thắm tình Việt - Nga ấy.

Kể lại câu chuyện những ngày sống ở nước Nga, anh Thọ tự hào: “Đó là những ngày kiêu hãnh nhất của tuổi trẻ. Tôi yêu Oksana và lấy làm vợ có cả tình yêu dành cho nước Nga. Chúng tôi luôn hạnh phúc bên nhau. Với những người đã từng sống và học tập bên nước bạn Nga, thì đó là thời gian đáng sống và có nhiều kỷ niệm đẹp đẽ nhất. Tôi cũng trong niềm hạnh phúc ấy”.

Lớp học của người Nga tại “làng Nga” ở Vũng Tàu. Ảnh: Mai Thắng

Năm 1993, anh Thọ sang Nga học tập theo diện du học sinh tại Trường Đại học Cơ khí hàng hải. Trong một lần nữ sinh Nga giao lưu với sinh viên Việt Nam tại Trường Đại học Cơ khí hàng hải, chị Oksana đã mê cậu sinh viên Việt có đôi mắt nhìn sâu thẳm và nụ cười duyên. “Chất men” của Thọ đã khiến trái tim phập phồng trong lồng ngực. Để rồi sau những ngày tháng sánh bước bên nhau giữa rừng dương xanh và bên bờ sông Volga lãng mạn, mùa Thu 1995, họ làm lễ cưới. Sau tuần trăng mật, Thọ đưa Oksana về Việt Nam sinh sống và tiếp tục con đường sự nghiệp. Thoạt đầu, Oksana chưa muốn rời nơi chôn rau cắt rốn, nhưng vì tình yêu cô dành cho chồng lớn hơn cảm xúc, nên Oksana quyết định tạm biệt đất nước Nga thân yêu.

“Tôi không thể kể hết được niềm hạnh phúc khi được cùng anh Thọ sống chung dưới một mái nhà. Chỉ biết, tôi rất kiêu hãnh làm vợ anh. Vũng Tàu là quê hương thứ hai của tôi. Đất Việt cho tôi việc làm ổn định và một mái ấm gia đình hạnh phúc. Tôi có 3 con, 1 trai 2 gái. Hai đứa đầu đang học tại Canada, còn con gái nhỏ đang theo học tại trường học ở làng Nga. Trong tim tôi có dòng máu Việt. Trong trái tim 3 con tôi, phần nửa dành cho nước Nga, phần nửa dành cho dân tộc Việt”, chị Oksana chia sẻ như thế khi tôi hỏi “niềm hạnh phúc của chị thế nào khi làm vợ chàng trai Việt?”.

Tổ ấm của kỹ sư Nguyễn Xuân Thọ và Nguyen Oksana, là căn nhà ở khu 5 tầng. Ngày ngày, Oksana vẫn miệt mài bên dây chuyền nướng bánh, quản lý dịch tễ, cung cấp sản phẩm cho khách hàng làm việc tại Liên doanh Việt - Nga. Còn anh Thọ công tác tại Phòng An toàn lao động Vietsovpetro. Có những lần anh Thọ đi biển dài ngày, gặp sóng to gió bão, Oksana ra biển Vũng Tàu ngóng về phía giàn khoan. Chị cầu mong biển cả lặng sóng cho những giàn khoan sáng mãi, và những người thợ bình yên trở về. Tôi hỏi sao chị lấy từ “Nguyen” để đặt trước tên “Oksana”? “Vì tôi muốn một nửa trái tim tôi dành cho người Việt. Tôi là vợ anh Nguyễn Xuân Thọ, thì họ Nguyễn cũng là máu thịt của tôi”-  Oksana trả lời.

Nhiều gia đình chồng Việt - vợ Nga bắt đầu từ tình yêu Tổ quốc 2 nước Việt - Nga. Ảnh: Mai Thắng

Việt - Nga không khoảng cách

“Làng Nga” chỉ cách khu tập thể dành cho người Việt một con đường nội bộ, với những hàng cây quanh năm xanh mát. Dẫu được chia thành hai khu “làng Nga” và khu tập thể dành cho cán bộ, công nhân, kỹ sư dầu khí Việt Nam, nhưng chưa bao giờ có sự cách biệt.

Gần nửa thế kỷ qua, người Nga đã hòa vào cuộc sống cùng người dân phố biển Vũng Tàu. Đó là minh chứng thấy rằng giữa người Nga và người Việt không có khoảng cách. Trong những trái tim mang hai dòng máu, chưa bao giờ có tính toán thiệt hơn, chỉ có tình người, tình hữu nghị đong đầy ngày càng thắm thiết.

Hàng ngày, người Nga và công nhân Việt vẫn đi trên con đường đó. Chiều chiều, những chàng trai Nga và trai Việt vẫn hò nhau đánh bóng chuyền rèn luyện sức khỏe. Tối đến, trong "làng Nga" vẫn sáng đèn dạy chữ cho những đứa trẻ Việt yêu thích tiếng Nga. Ở trụ sở làm việc số 4 Lê Lợi (TP Vũng Tàu), người Nga gặp người Việt cúi chào trân trọng, người Việt chào người Nga bằng cái bắt tay ấm áp thân tình. Ngoài giàn khoan tít tắp khơi xa, người Việt và người Nga đoàn kết trong lao động, khơi những dòng dầu từ lòng biển cả.

CTV Mai Thắng