Bia Lịch sử chiến thắng Giáo Vầu được xây dựng nhân dịp kỷ niệm 70 năm thành lập Đảng bộ huyện Thanh Sơn (5/1947-5/2017) nhằm khắc ghi truyền thống cách mạng hào hùng của cha ông. Ảnh: Vũ Thanh

Chiến thắng từ tinh thần quả cảm, quật cường của đội du kích đã lan tỏa, làm nức lòng quân dân khắp các vùng rừng núi Tây Bắc. Nhân dân xã Khả Cửu đã đón nhận vinh dự lớn lao, được Hồ Chủ tịch viết thư biểu dương, nhờ bán gạo để khao quân…

10 phút công đồn!

Cách mạng tháng Tám thành công, niềm vui, hạnh phúc được sống trong độc lập, tự do, làm chủ ruộng đất chưa lâu thì cũng như người dân cả nước, đồng bào dân tộc Mường, Dao ở khu vực phía Tây Nam huyện Thanh Sơn lại chịu cảnh áp bức, bóc lột của thực dân Pháp quay trở lại xâm lược cùng bè lũ tay sai địa chủ, quan lang.

Âm mưu lập “Xứ Mường tự trị”, khống chế, cắt đứt liên lạc giữa các địa phương trong huyện Thanh Sơn, giữa Phú Thọ và Hòa Bình, năm 1948, thực dân Pháp đã xây dựng Đồn Chỏi ở xã Khả Cửu, tuyển mộ binh lính, trang bị vũ khí hiện đại, thường xuyên tuần tra, kiểm soát chặt chẽ các tuyến đường qua lại trong vùng đồng thời dùng tiền bạc dụ dỗ, mua chuộc người dân làm tay sai, chống lại Việt Minh, lùng bắt cán bộ kháng chiến.

Mỗi tuần địch tổ chức ít nhất hai trận càn, cướp bóc lúa gạo, tài sản, đốt nhà của người dân. Thậm chí chúng còn bắt bốn người dân vô tội về đồn tra tấn dã man làm hai người tử vong. Có lần chúng càn lên xóm Tu, xóm Cáp, đốt nhà ông Hà Văn Kỷ - Chủ tịch Ủy ban Hành chính xã và trụ sở Ủy ban Hành chính xã Khả Cửu, bắt ông Đinh Văn Chấp là dân quân xã đang làm nhiệm vụ đưa về đồn tra tấn… Nợ máu, tội ác quân xâm lược chất cao như núi, nhân dân trong xã rất căm phẫn, sẵn sàng đứng lên chiến đấu giết giặc, bảo vệ quê hương.

Lúc bấy giờ, xã Khả Cửu chưa có Chi bộ Đảng lãnh đạo mà chỉ có đồng chí Hà Văn Khiêm là đảng viên dự bị, gánh vác trách nhiệm nặng nề tuyên truyền, vận động người dân vững tâm theo Chính phủ kháng chiến, tổ chức các hoạt động chiến đấu, tiêu hao nhuệ khí, sinh lực địch. Đội Du kích Võ - Khả (Võ Miếu - Khả Cửu) được thành lập với thành viên là những nông dân chân lấm tay bùn vốn chỉ quen với công việc cày ruộng, đi rừng nhưng hừng hực khí thế tiêu diệt quân thù, trả nợ máu cho nhân dân, giành lại cuộc sống tự do.

Thực hiện Lời kêu gọi toàn quốc kháng chiến của Hồ Chủ tịch: “… Ai có súng dùng súng. Ai có gươm dùng gươm, không có gươm thì dùng cuốc, thuổng, gậy gộc. Ai cũng phải ra sức chống thực dân Pháp cứu nước...”, các thành viên trong đội đã lên núi Lạn lựa những cây vầu đực già, rắn như thép nguội để làm giáo, chông, nỏ bí mật luyện tập, lên phương án tác chiến.

Thư gửi xã Khả Cửu của Chủ tịch Hồ Chí Minh

Đêm 6/8/1948, Trung đội Du kích Võ - Khả nhận lệnh bí mật tiếp cận Đồn Chỏi và bất ngờ tấn công tiêu diệt địch. Với vũ khí là giáo vầu, chỉ trong 10 phút, đồn địch đã bị xóa sổ. Các chiến sỹ du kích đã tiêu diệt và làm bị thương sáu tên địch; thu, phá hỏng 45 súng trường; giải thoát cho hàng trăm người dân đang bị giam giữ. Chiến thắng từ mưu lược sáng tạo, tinh thần quả cảm, quật cường của Đội Du kích Võ - Khả đã giáng đòn đau, tích cực góp phần làm thất bại âm mưu “dùng người Việt trị người Việt, lấy chiến tranh nuôi chiến tranh”, xây dựng “Xứ Mường tự trị” của thực dân Pháp. Phong trào kháng chiến chống thực dân xâm lược dâng cao tại khắp các địa phương, ngọn giáo vầu- vũ khí thô sơ được các du kích Võ - Khả sử dụng trong trận công đồn được lấy làm tên gọi cho chiến thắng, lưu danh trong sử vàng…

Hồ Chủ tịch mua gạo khao quân

Sau chiến thắng Giáo Vầu, phong trào kháng chiến chống thực dân Pháp xâm lược và bè lũ tay sai của xã Khả Cửu ngày càng phát triển mạnh mẽ. Tổ chức Đảng được thành lập lãnh đạo chính quyền, lực lượng dân quân du kích và nhân dân bền gan bám đất bám làng, chống bắt phu bắt lính, không nộp thuế cho chính quyền tay sai, trừ khử những tên cầm đầu ra mặt phản quốc, hại dân. Vững tin vào kháng chiến, vào Chính phủ Cụ Hồ, tháng 7/1949, nhân dân Khả Cửu càng thêm vui mừng, phấn khởi khi nhận được thư của Chủ tịch Hồ Chí Minh gửi về từ Chiến khu Việt Bắc.

Người viết: “Thư gửi xã Khả Cửu. Thưa các cụ phụ lão, các vị thân sỹ, nam nữ đồng bào. Nhân dịp kỷ niệm Độc lập - ngày 2/9, tôi có ý muốn khao thưởng bộ đội ta là những người đang tranh đấu anh dũng để giữ gìn quyền độc lập mà nhân dân ta đã tranh được. Nhưng lấy gì mà khao thưởng? Thánh hiền có nói: “Thực túc, binh cường”. Vậy thì lấy lương thực mà khao thưởng là giản đơn nhất, thiết thực nhất. Song tôi không có thóc gạo. Vậy tôi lấy danh nghĩa tư nhân mà nhờ đồng bào giúp tôi việc đó. Tôi muốn nhờ đồng bào mỗi gia đình bán rẻ cho tôi 10 cân (ki-lô) gạo với những điều kiện sau đây: Định giá 10 ki-lô gạo là 50$ (đồng). Những gia đình nghèo thì thôi. Những đồng bào nào có thể bán giúp nhiều hơn thì càng hay. Đồng bào nào bán giúp thì phải nhận đủ số tiền, vì tôi không muốn để đồng bào thiệt thòi nhiều quá. Cách lấy gạo và trả tiền thế nào, Ủy ban Kháng chiến Hành chính xã sẽ phụ trách. Tôi chắc rằng đồng bào sẵn lòng giúp tôi việc đó. Tôi cảm ơn trước đồng bào, và tôi sẽ gửi thư riêng cảm ơn các đồng bào bán giúp nhiều nhất trong xã, trong huyện và trong tỉnh. Chào thân ái và quyết thắng. Hồ Chí Minh”.

Bức thư chưa đầy 250 chữ nhưng đã thể hiện rất rõ tình cảm, đạo đức, phong cách sống cao đẹp, nhân văn của vị lãnh tụ thiên tài Hồ Chí Minh. Suốt đời đấu tranh cho sự nghiệp giải phóng giai cấp, giải phóng nhân dân, mang lại độc lập cho dân tộc, tự do cho nhân dân, Người luôn dành tình cảm quan tâm, thương yêu đến mọi tầng lớp nhân dân, đặc biệt là “những người đang tranh đấu anh dũng để giữ gìn quyền độc lập mà nhân dân ta đã tranh được”.

Là Chủ tịch của nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa nhưng Người không dùng sắc lệnh trưng thu, trưng mua mà lấy danh nghĩa tư nhân để nhờ đồng bào bán rẻ gạo, lấy lương thực khao quân.

Bức thư với lời lẽ khiêm nhường, gần gũi đã xóa bỏ mọi rào cản giữa người lãnh đạo cao nhất của Đảng, Nhà nước với người dân, khắc ghi sâu đậm tình nghĩa đồng bào. Đây chính là biểu hiện cao nhất của tinh thần dân chủ, tôn trọng, gần gũi, quan tâm đến lợi ích thiết thực nhất của nhân dân. Nhờ nhân dân bán gạo khao quân, Chủ tịch Hồ Chí Minh không quên nhắn nhủ “những gia đình nghèo thì thôi” đồng thời nhắc đồng bào nhận đủ số tiền bán gạo vì không muốn người dân thiệt thòi nhiều. Nhân cách lớn của một lãnh tụ luôn tỏa sáng từ những việc tưởng như đơn giản, nhỏ nhặt nhất…

Vị trí Đồn Chỏi gây bao tội ác của quân xâm lược năm xưa giờ là cánh đồng trù phú

Không những thực hiện vượt mức lương thực Hồ Chủ tịch “nhờ bán rẻ để khao quân”, trong suốt cuộc kháng chiến trường kỳ chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ xâm lược, nhân dân xã Khả Cửu luôn gương mẫu tiên phong đóng góp sức người, sức của với tinh thần “thóc không thiếu một cân, quân không thiếu một người”, tích cực cùng quân dân cả nước làm nên Chiến thắng Điện Biên Phủ năm 1954 và Đại thắng mùa Xuân năm 1975 thống nhất đất nước. Với những thành tích xuất sắc trong chiến đấu và phục vụ chiến đấu, xã Khả Cửu đã vinh dự được phong tặng danh hiệu Anh hùng Lực lượng vũ trang nhân dân.

Tự hào về chiến thắng của cha ông cùng vinh dự được Hồ Chủ tịch tin tưởng nhờ bán gạo khao quân đã và đang trở thành động lực tinh thần, sức mạnh để Đảng bộ, chính quyền và người dân Khả Cửu hôm nay tăng cường khối đại đoàn kết, tập trung phát triển kinh tế - xã hội, xây dựng quê hương giàu đẹp, cuộc sống mới phồn thịnh như mong muốn của Người lúc sinh thời.