Ảnh minh họa: Internet

Buổi sáng, lúc rửa mặt cho cậu con trai 3 tuổi, chị Cúc (phường Cổ Nhuế 2, quận Bắc Từ Liêm, Hà Nội) thấy sau tai và vùng cổ của con có vết đỏ, phồng rộp kèm theo ngứa. Tưởng con bị muỗi hay côn trùng thông thường đốt, chị lấy nước bọt thấm vào rồi mang con đến lớp nhờ cô giáo để ý hộ để đi làm. 

Buổi chiều đến đón con, chị tá hỏa khi thấy vết đỏ lan rộng và sưng, mụn nước. Lên mạng tìm hiểu chị mới biết là do kiến ba khoang gây ra. Đưa con ra trung tâm y tế khám chị được các y tá hướng dẫn cụ thể cách xử lý và dùng thuốc bôi cho con. 

Về nhà, chị Cúc cùng người giúp việc lau dọn khắp các ngóc ngách 3 tầng nhà, cuối cùng phát hiện ra dưới gầm tủ bếp có hẳn một tổ kiến ba khoang đang trú ngụ.

Cứ tưởng kiến ba khoang chỉ xuất hiện ở những nơi ẩm thấp, ngoại thành hoặc xa các khu trung tâm thành phố, nên anh chị Hằng - Minh ở tầng 12 của một khu chung cư thuộc quận Tây Hồ không khỏi bất ngờ khi kiến ba khoang "tấn công" cô con gái đang học lớp 9 ở ngay trong nhà mình. 

Buổi tối trước khi đi ngủ thấy con gái kêu ngứa và gãi khắp vùng cổ dưới cằm, tưởng con bị dị ứng với kem dưỡng da nên anh chị bảo con gái tạm thời không dùng kem dưỡng da nữa. Sáng hôm sau ngủ dậy thấy tình trạng vết ngứa loang ra, các vết đỏ kết thành từng đám và gây khó chịu. Anh chị kiểm tra phòng ngủ của con thì phát hoảng khi thấy 2 con kiến ba khoang đang nằm ngay dưới gối ngủ của cô bé.  

Theo phản ánh, hiện nay nhiều khu chung cư bị kiến ba khoang hoành hành, nhất là những khu vực gần đồng ruộng. Tại Bệnh viện Nhi Trung ương, mỗi ngày phòng khám da liễu tiếp nhận khoảng 10 - 20 bệnh nhân bị viêm da tiếp xúc do kiến ba khoang, gia tăng đáng kể so với trước đây.

Kiến ba khoang là loại kiến có kích thước nhỏ hơn hạt thóc, có cánh bay, bụng thon nhọn đen, có một khoang màu đỏ, thuộc họ côn trùng. Khi trời tối, các gia đình bật đèn sáng kiến bay vào bám trên các bức tường, giường, màn và bòlên người. Kiến ba khoang đốt rất đau và trong bụng chứa một chất độc giống như chất cantharidin ở sâu ban miêu. Gần đây, các nhà côn trùng học đã xác định là chất pederin (C24H43O9N) có độc tính gấp 12 - 15 lần rắn hổ. Pederin có trong máu của kiến, thậm chí khi kiến chết khô 8 năm sau thì độc tính vẫn tồn tại.

Theo Ths. Bs Phạm Thị Mai Hương, Bệnh viện Nhi Trung ương, kiến ba khoang thường sống ở các ruộng lúa, vườn cây, cỏ mục, bãi rác thải, công trình đang xây dựng..., xuất hiện nhiều vào đầu mùa mưa và rất thích ánh sáng đèn ban đêm. Sau những cơn mưa, chúng bay vào trong nhà theo ánh đèn, đậu vào khăn mặt, quần áo, giường chiếu chăn màn. Khi tiếp xúc với da, loài côn trùng này gây tổn thương da, giới chuyên môn gọi là viêm da tiếp xúc do côn trùng, người dân gọi là bệnh "giời leo”.

Biểu hiện lâm sàng của viêm da thường xuất hiện ở vùng hở như: Mặt, cổ, ngực, vai, gáy, tay. Tổn thương cơ bản có dạng rát đỏ, thành vệt, thành đám, theo chiều tay quệt, nền hơi cộm, trên có mụn nước hoặc mụn mủ nhỏ li ti ở giữa, có vùng hơi lõm màu vàng nâu, hình tròn hoặc bầu dục. Thương tổn tiếp tục xuất hiện mặc dù không còn sự hiện diện của kiến ba khoang nếu trẻ tiếp tục quệt ra vùng da lành, đặc biệt là các vùng nếp gấp (kissing lesion). Bệnh nhi có cảm giác rát bỏng tại chỗ, nếu thương tổn trên diện rộng trẻ có thể sốt nhẹ, nổi hạch lân cận.

Cũng theo Bs Phạm Thị Mai Hương, viêm da tiếp xúc do côn trùng có thể nhầm với bệnh Zona. Zona thường gặp ở những người đã từng bị thuỷ đậu, với các dấu hiệu báo trước như đau nhức dọc theo dây thần kinh ở nửa người, nơi vùng da chuẩn bị nổi thương tổn. Tổn thương cơ bản là các mụn nước lõm ở giữa, mọc thành chùm ở một bên cơ thể.

Bác sĩ Hương khuyến cáo, khi gặp kiến ba khoang, không dùng tay trần để bắt, giết, miết. Khi bị chúng đốt, cần rửa sạch vùng tiếp xúc bằng nước sạch và xà phòng, sau đó dùng thuốc sát trùng nhẹ. Khi thương tổn đã phỏng rộp, tùy vào mức độ tổn thương mà bác sĩ chỉ định thuốc phù hợp. Đề phòng côn trùng bay vào nhà, cần hạn chế mở cửa nhiều, nhất là nơi ở gần cây cối, cánh đồng. Các bác sĩ cũng lưu ý khi làm việc dưới ánh đèn kiến ba khoang rất hay xuất hiện, cần phòng tránh. Giũ mạnh khăn mặt, quần áo trước khi dùng.

Phương Anh