Bối cảnh hiện nay đặt ra vấn đề cấp thiết hoàn thiện chính sách pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD nhằm triển khai các chủ trương của Đảng, trong đó có Nghị quyết số 66-NQ/TW về đổi mới công tác xây dựng và thi hành pháp luật đáp ứng yêu cầu phát triển đất nước trong kỷ nguyên mới; Nghị quyết số 68-NQ/TW về phát triển kinh tế tư nhân và mới đây là Nghị quyết số 72-NQ/TW về một số giải pháp đột phá, tăng cường bảo vệ, chăm sóc và nâng cao sức khỏe Nhân dân.

Ảnh minh hoạ: ITN

Cùng với đó là bảo vệ các quyền hiến định, như: Quyền sở hữu tài sản, quyền bất khả xâm phạm về tính mạng, sức khỏe, góp phần nâng cao ý thức pháp luật và tinh thần thượng tôn pháp luật, xây dựng Nhà nước pháp quyền xã hội chủ nghĩa Việt Nam.

Chính vì vậy, việc hoàn thiện thể chế, chính sách pháp luật về bảo vệ quyền lợi NTD là cần thiết.

Theo Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh, qua 5 năm triển khai Chỉ thị số 30-CT/TW, bên cạnh các kết quả đáng ghi nhận, việc quán triệt và triển khai Chỉ thị đã bộc lộ một số hạn chế, vướng mắc.

Chẳng hạn như, một số quy định pháp luật hiện hành chưa phù hợp với thực tiễn, đòi hỏi phải sửa đổi, bổ sung phù hợp với tư duy đổi mới về xây dựng pháp luật; một bộ phận NTD, doanh nghiệp vẫn chưa chủ động tìm hiểu và tự giác tuân thủ pháp luật bảo vệ quyền lợi NTD; công tác phối hợp giữa các Bộ, ban, ngành, địa phương và các tổ chức chính trị - xã hội trong việc bảo vệ quyền lợi NTD đôi khi vẫn còn thiếu đồng bộ, chưa thực sự chặt chẽ, dẫn đến hiệu quả chưa đạt được mức tối ưu… đã và đang đặt ra nhiều thách thức mới, phức tạp đối với công tác bảo vệ quyền lợi NTD.

Đáng chú ý, thực tế hiện nay cho thấy, tình trạng hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng… rất nhức nhối, diễn biến phức tạp, đặc biệt ở các sản phẩm thiết yếu như thuốc, sữa, thực phẩm, gây ảnh hưởng nghiêm trọng đến sức khỏe NTD.

Điển hình là vào tháng 4/2025, Bộ Công an đã triệt phá đường dây sản xuất, buôn bán, tiêu thụ sữa bột giả với số lượng cực lớn trên địa bàn TP Hà Nội và các tỉnh lân cận.

Theo Cơ quan Công an, từ tháng 8/2021 đến khi bị triệt phá, đường dây này đã sản xuất 573 nhãn hiệu sữa bột các loại.

Đặc biệt, các loại sữa này được quảng cáo là dành cho những người dễ bị tổn thương như người bị tiểu đường, suy thận, trẻ sinh non, thiếu tháng và phụ nữ có thai; với các thành phần công bố trên sản phẩm như chiết xuất tổ yến, đông trùng hạ thảo, bột macca, bột óc chó... nhưng trên thực tế hoàn toàn không có.

Cơ quan Công an xác định, trong khoảng 4 năm, các đối tượng đã tiêu thụ sữa các loại ra thị trường, mang lại doanh thu gần 500 tỷ đồng. Đó là một vụ việc nổi cộm, được dư luận quan tâm.

Ngoài ra, còn rất nhiều vụ việc như trẻ em bị ngộ độc thực phẩm do không bảo đảm an toàn vệ sinh thực phẩm; tình trạng quảng cáo thuốc, thực phẩm chức năng sai sự thật, gây hoang mang, ảnh hưởng sức khoẻ cho NTD hay dễ gặp là tình trạng bán hàng rong, hàng kém chất lượng, hàng giả, hàng nhái đầy rẫy trên vỉa hè, đường phố... đặt ra dấu hỏi lớn về việc thực thi các chính sách về bảo vệ quyền lợi NTD một cách nghiêm ngặt.

Trong mối quan hệ pháp luật, theo Thứ trưởng Nguyễn Thanh Tịnh, NTD luôn ở thế yếu, thậm chí “đơn thương độc mã” so với doanh nghiệp, kể cả khi họ có nhận thức đầy đủ. Còn doanh nghiệp vì lợi ích, lợi nhuận của mình có thể bất chấp để không tuân thủ pháp luật, “bắt nạt” NTD thông qua các hành vi sản xuất, kinh doanh hàng giả, hàng nhái, hàng kém chất lượng, hàng quá date…

Trong khi đó, các chế tài đối với những hành vi sai phạm ảnh hưởng đến quyền lợi, sức khỏe, tính mạng… lại chưa đủ sức răn đe, nhất là đối với các hàng hóa, dịch vụ thiết yếu và lợi dụng đối tượng NTD yếu thế.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp Nguyễn Thanh Tịnh. Ảnh: BTP

Sự phát triển nhanh chóng của khoa học, công nghệ, đặc biệt là kinh tế số và thương mại điện tử đã đem lại không gian mới cho sự phát triển nhưng có mặt trái là thêm một kênh lừa đảo NTD nếu họ không được trang bị đủ kiến thức. Khi phát sinh vướng mắc hay muốn phản ánh kiến nghị về chất lượng hàng hóa giao dịch qua thương mại điện tử…, NTD còn gặp nhiều khó khăn, thách thức.

Thứ trưởng Bộ Tư pháp thông tin thêm, qua theo dõi sơ bộ của Bộ Tư pháp, trách nhiệm của các Bộ, ngành trong công tác này còn chưa rõ ràng. Hiện Bộ Công Thương chịu trách nhiệm chung trong công tác bảo vệ quyền lợi NTD, nhưng bên cạnh đó còn có trách nhiệm của các Bộ chuyên ngành khác như Bộ Nông nghiệp và Môi trường, Y tế…

Đặc biệt, việc triển khai mô hình chính quyền địa phương 2 cấp, đặt ra yêu cầu rà soát, xác định rõ thẩm quyền, trách nhiệm của UBND cấp xã trong tổ chức thực hiện quy định về bảo vệ quyền lợi NTD. Đồng thời, quy định các điều kiện bảo đảm để thực hiện hiệu quả công tác quản lý nhà nước về bảo vệ quyền lợi NTD ở cấp cơ sở.

Tại Kỳ họp thứ 7, Quốc hội Khoá XV, đặt câu hỏi chất vấn Bộ trưởng Công Thương Nguyễn Hồng Diên, Đại biểu Nguyễn Minh Tâm (Đoàn Quảng Bình – nay là Quảng Trị) cũng nêu vấn đề, hiện nay, hệ thống văn bản pháp luật liên quan đến quyền lợi NTD ngày càng hoàn thiện nhưng quyền lợi NTD nhiều lúc vẫn chưa được đảm bảo, thậm chí có lúc bị xâm hại hay lợi dụng.

Còn Đại biểu Trần Thị Hồng Thanh (Đoàn Ninh Bình) cũng băn khoăn về nguy cơ lừa đảo, nhận hàng kém chất lượng, rủi ro trong vấn đề thanh toán trong thương mại điện tử xuyên biên giới.

Trong bối cảnh đó, việc xây dựng và thực thi hiệu quả chính sách bảo vệ quyền lợi NTD sẽ mang lại lợi ích không chỉ cho NTD - chính tất cả người dân Việt Nam, mà còn là biện pháp hiệu quả thúc đẩy sản xuất, lưu thông. Từ đó thúc đẩy phát triển nền kinh tế của cả nước, góp phần đảm bảo tốc độ cũng như chất lượng tăng trưởng bền vững mà Đảng, Nhà nước ta đã đề ra.