Tiêu hủy thuốc lá ngoại nhập lậu tại Long An_Ảnh Đ.Hiệp

Báo động

BCĐ 127 TW cho biết trong năm 2011, các lực lượng chức năng đã phát hiện 33.649 vụ buôn lậu, buôn bán hàng cấm với giá trị 287,3 tỷ đồng, tăng 20% về số vụ, và tăng 87,5 tỷ đồng so với năm 2010 về trị giá hàng vi phạm. Nhưng không vì thế mà tình hình này giảm đi, trái lại còn phức tạp hơn, cả về số lượng và mức độ vi phạm.

Bà Nguyễn Thị Như Mai, Chi cục trưởng Chi cục quản lý thị trường Hà Nội dẫn chứng, hiện có nhiều sản phẩm từ Trung Quốc đã được “nội địa hóa” bằng phương thức nhập linh kiện, bán thành phẩm vào Việt Nam qua các làng nghề, chế tác, gia công lại để trở thành... các sản phẩm của Việt Nam, thậm chí là hàng xuất xứ EU, Mỹ, Hàn Quốc... đánh lừa người tiêu dùng.

Tình trạng cá nhân và doanh nghiệp trong nước móc nối với các tổ chức nước ngoài để giả mạo xuất xứ của các thương hiệu có uy tín trên thế giới để tiêu thụ trong nước. Việc kinh doanh sử dụng tem nhập khẩu giả, in ấn bao bì nhãn mác giả có xu hướng tăng lên. Ngay cả tem chống giả cũng bị làm giả khiến cho việc chống hàng giả rất khó khăn.

Trên địa bàn Hà Nội, có tình trạng giới kinh doanh mặt hàng thực phẩm nhập hàng hóa từ nước ngoài đã hết đát hoặc gần hết đát rồi gỡ bỏ nhãn gốc và thay nhãn ghi hạn sử dụng mới để lừa dối người tiêu dùng. Lực lượng QLTT thậm chí còn phát hiện những cơ sở có máy móc hiện đại chuyên để làm mới các loại nhãn mác, làm mới hạn sử dụng hàng hóa. Nhiều mặt hàng thuốc chữa bệnh, rượu, mỹ phẩm... bị làm giả đã đến hồi báo động.

Tại các tỉnh biên giới như Lạng Sơn, Quảng Ninh, công tác phòng chống buôn lậu càng trở nên nóng bỏng. Ông Nguyễn Văn Bình, Phó Chủ tịch thường trực kiêm Trưởn BCĐ 127 tỉnh Lạng Sơn cho hay, ở bất kỳ chợ nào của Lạng Sơn, nếu kiểm tra  xuất xứ hàng hóa đều có vi phạm.

Theo BCĐ 127 TW, các vụ buôn lậu với quy mô, số lượng lớn vẫn sẽ tập trung chủ yếu ở vùng biển các tỉnh như Quảng Ninh, Hải Phòng, Kiên Giang với các mặt hàng xuất lậu có giá trị cao như: Quặng, khoáng sản, than, gỗ, động vật hoang dã... Trong khi đó, ở các tuyến biên giới đất liền, các “đầu nậu” sẽ tập trung vào các mặt hàng có lợi nhuận lớn như: Thuốc lá, rượu, đồ điện tử dân dụng, vải, mỹ phẩm, dược phẩm, thép, gỗ.

Đã có ý kiến chỉ ra rằng, nhiều chủ trương, chính sách về thương mại đang bị lợi dụng. Cụ thể là nhiều mặt hàng tạm nhập tái xuất và kho ngoại quan bị người nước ngoài và đầu nậu lợi dụng để đưa hàng cấm nhập, hàng hóa nguy hại vào nội địa tiêu thụ.

Xử lý thiếu chặt chẽ

Thứ trưởng Bộ Công Thương Nguyễn Cẩm Tú, Phó trưởng BCĐ 127 TW cho biết, trong điều kiện hội nhập sâu vào nền kinh tế thế giới theo lộ trình đã cam kết với WTO, với các tổ chức đa phương APEC, ASEM, ASEAN, và thực hiện các hiệp định thương mại song phương, thuế suất nhập khẩu đối với nhiều mặt hàng sẽ tiếp tục được giảm dần, làm cho hàng hóa của nước ngoài có điều kiện xâm nhập vào nước ta dễ dàng hơn. Theo đó, trao đổi hàng hóa càng tăng, việc kiểm soát buôn bán, vận chuyển hàng cấm, hàng nhập lậu càng khó hơn.

Chống hàng giả, gian lận thương mại đặc biệt khó khăn ở biên giới và các thành phố lớn. Trưởng BCĐ 127 Lạng Sơn cho biết, hàng nhập lậu qua biên giới rất khó kiểm soát do các cặp chợ đường biên Việt - Trung thường hình thành cùng với rất nhiều đường mòn, lối mở, rất thuận lợi cho việc buôn bán hàng hóa nhưng lại khó cho việc kiểm tra, kiểm soát. Hơn nữa, các lực lượng chống buôn lậu còn mỏng, địa bàn hoạt động rộng nên khó kiểm soát hết được.

Bà Nguyễn Thị Như Mai cho rằng, công tác đấu tranh chống buôn lậu,  hàng giả và gian lận thương mại được giao cho nhiều ngành (Quản lý thị trường, Hải quan, Biên phòng, Công an…), nhưng sự phối hợp vẫn chưa đồng bộ, thiếu chặt chẽ.

Bà Mai cho rằng, các lực lượng chức năng làm nghiêm ở vùng biên thì hàng giả, làng lậu ở nội địa mới giảm được. “Hơn nữa, kiểm tra, kiểm soát từ biên giới, từ nơi phát nguồn... thì mới hiệu quả cao, chứ kiểm soát ở khâu lưu thông, phân phối thì chẳng khác nào “thả gà ra đuổi”. Ở những địa bàn giáp ranh thì phải có sự phối hợp chặt chẽ giữa các địa phương, nếu không sẽ có hiện tượng các đối tượng vi phạm chạy từ nơi này sang nơi khác để hoạt động...

Bảo Thái