Vì Văn Hiền (phía phải) trong căn nhà trống trải của người chú ruột. Ảnh: Thái Bình

5 năm về trước, theo chân cán bộ xã Mường Sang, vượt qua mấy ngọn đèo cao hút gió về Bản Lùn, chúng tôi sửng sốt khi biết cái bản vỏn vẹn chỉ vài chục nóc nhà này lại là tụ điểm nóng của xã về tệ nạn ma túy với hàng chục người có HIV và đã có tới 17 người chết vì ma túy, chủ yếu là thanh niên trong độ tuổi 23 - 30. Đau lòng hơn, có những gia đình một bầy con cái mà lúc nào cũng quay quắt trong cảnh đói thuốc, toàn bộ cái ăn, cái mặc hàng ngày phải trông chờ vào sức lao động của bố mẹ già đã ngoài tuổi 60.

Vợ chồng ông bà Hoàng Văn Cội,  Hoàng Thị Ké có 7 người con (4 trai, 3 gái). Nhà nghèo, cả 7 người con đều ngoan ngoãn, hay lam hay làm. Khi bão ma túy tràn về, có đến 6 đứa dắt díu, lôi kéo nhau vào con đường nghiện hút, rồi rủ nhau buôn bán ma túy. Cái gì đến rồi cũng sẽ đến, lần lượt 3 thằng con trai lớn đều chết vì ma túy, 2 con gái đi tù với mức án tổng cộng tới 14 năm; mấy đứa con dâu, con rể không chết thì cũng đi tù hoặc bỏ nhà đi. Riêng thằng con trai thứ 4 ngoan ngoãn nhất, chưa vợ con, không động chạm gì tới ma túy, nhưng cũng vì thương cháu mà… nhận tội, đi tù thay em gái, rồi cũng chết do sức yếu. Từ năm 2005 đến nay, dù đã ngoài tuổi 60, ông bà vẫn phải thay các con làm cha, mẹ của 6 đứa cháu nội, ngoại tuổi từ 8 - 16. Bây giờ, 2 ông bà và 6 đứa cháu, thêm cô con dâu cả mới đi tù 10 năm về, tất cả 9 người sống chen chúc trong căn nhà chưa đầy 50m2 tuềnh toàng chật chội với mấy chiếc giường đôi ọp ẹp, căn bếp trống hơ trống hoác cùng vài cái xoong, nồi lăn lóc…

Khi được hỏi chuyện, bà Ké nghẹn ngào: “Có khi cả tháng không biết mùi thịt, thèm quá thì mua ít cá khô về ăn. Lo đủ cái ăn để không chết đói là cố gắng lắm rồi! Năm nay, vẫn còn đang nợ nhà trường 3 triệu đồng tiền học cho 2 cháu. Thằng Thái là đứa ngoan nhất vừa mới bỏ học. Cô giáo cho nợ tiền học phí, đến vận động đi học nhưng nó nhất quyết không nghe, nó thương ông bà không có tiền”. Đến đây, bà Ké không thể nói tiếp, vì cổ họng nghẹn cứng...

Cũng là nạn nhân của “cơn bão chết người” ma túy đó, bà Lữ Thị Ớn, 58 tuổi ở bản Nà Bó 2 lại rơi vào tình cảnh khác. Có 2 thằng con trai, nghiện cả 2. “Đói” thuốc, thằng con cả bỏ đi lang thang, thằng con út đã chết, bỏ lại cho bà đứa cháu nội kháu khỉnh. Chồng vừa chết, cô con dâu cũng bỏ đi làm ăn với lời hứa mỗi tháng gửi về 1 triệu cho bà nuôi cháu. 3 năm qua, thằng cháu chuẩn bị vào lớp 1 bà vẫn chưa nhận được đồng tiền nào từ cô con dâu trước đây vốn hiền lành, tốt tính. Bà lặng lẽ nhặt nhạnh cân ngô, cân lúa trong mảnh ruộng nhà mình nuôi cháu.

Bà Ớn bộc bạch: “Tính ra, tháng nào có việc tôi đi làm thuê được khoảng 5 buổi, thu được 600 nghìn đồng. Chi cho thằng cháu 200 nghìn tiền học, còn lại mỗi ngày cũng phải cho cháu tiền quà, một tháng mất thêm 150 nghìn nữa. Còn lại 250 nghìn để trả tiền điện, tiền thức ăn hàng ngày. Cũng nhờ Đảng, Nhà nước và nhà trường hỗ trợ tiền ăn trưa, tiền trẻ mồ côi nên cuộc sống của 2 bà cháu cũng tạm qua ngày”.

Ở tận cùng của nỗi cô đơn, lẻ loi và đau khổ - như lời cán bộ văn hóa xã - chúng tôi gặp Vì Văn Hiền. Hiền năm nay 18 tuổi ở cùng bản Nà Bó 2. Cách đây 10 năm, Hiền bị bố sai đi mua ma túy, lúc ấy vẫn chưa biết đấy là một hiểm họa. Đến lúc có nhận thức thì bố đã nghiện nặng. Năm 2008, bố được đưa đi cai nghiện trở về, lại được Đảng, Chính phủ hỗ trợ xây dựng cho căn nhà khang trang. Những tưởng mọi thứ có thể thay đổi, nhưng được một thời gian, bố Hiền tái nghiện. Có 2 mảnh nương trồng ngô cũng cho người ta thuê lâu dài để lấy tiền hút, bắt Hiền bỏ học để đỡ tốn tiền.

Tháng 7/2010, bố lại được đưa đi cải tạo. Bố vừa đi khuất, mẹ đưa người đàn ông khác, cũng nghiện hút, về sống cùng nhà. Hiền lang thang lên tận Chiềng Hắc làm thuê. Đến đầu năm 2013, mẹ bị bắt vì buôn bán ma túy, Hiền trở về nương tựa vào chú út, chỉ hơn Hiền 10 tuổi.

Chú út Vì Văn Kế mới lập gia đình 2 năm, ruộng nương không có, kinh tế cũng chẳng khá giả gì, nhưng vì tình máu mủ mà căng sức lo lắng cho đứa cháu bất hạnh. Mọi người dân trong bản, ngay cả cán bộ xã cũng thầm khen cho sự vững vàng của Hiền, phải đứa trẻ khác, bằng cách này, cách khác cũng đã sa ngã vào con đường nghiện ngập hoặc hư hỏng, lang bạt từ lâu rồi. Hiền tâm sự: “Có lúc cũng buồn, chán vì bố mẹ như thế, nhưng phải luôn cố gắng để không vấp vào con đường của cha mẹ”.

Nhìn vào khuôn mặt hiền lành và đôi mắt sáng nhưng có nét u ẩn buồn của cậu, tôi biết Hiền rất mong ngày bố trở về. Chỉ mong khi đó bố con cùng làm lại từ đầu…

Những phận đời chúng tôi gặp ở Mường Sang, dù mỗi gia đình mỗi cảnh sống khác nhau, nhưng ở đó họ có điểm chung ở chỗ từ ngày người thân dính vào ma túy, họ chưa một ngày hạnh phúc. Có cần cù, chịu khó đến mấy, nhưng cái khó bó cái khôn, quanh năm ngày tháng “bán mặt cho đất, bán lưng cho trời” vẫn không đủ ăn đủ mặc thì còn cách nào ngẩng mặt lên? Có yêu thương đến mấy, sự chăm sóc của ông bà, chú bác cũng không thể khỏa lấp chỗ trống của tình thương cha mẹ. Sống như vậy, rất dễ mặc cảm, thiếu thốn, đứa trẻ lớn lên không khỏi hụt hẫng, tự ti.

Mường Sang mùa này ngô, lúa tốt bời bời, dưới bàn tay con người, những thảm ngô, lúa non xanh đang chạy rì rào khắp đồi nương rẫy. Thiết nghĩ, những phận già đã đành thua thiệt, nhưng những đứa trẻ kia cũng như thân ngô, lúa vừa lớn thì gặp hạn hán, nếu không được bàn tay chăm sóc đúng mức, lại phó mặc mình cho trời, đất, tương lai chúng rồi sẽ ra sao? Liệu trong số đó có biết bao đứa trẻ cứng cỏi như Hiền, còn biết bao đứa nữa không chịu nổi những cám dỗ, những ham muốn cá nhân mà sa ngã vào “vết xe đổ” của cha mẹ chúng đã từng đi…

Thái Bình