(Thanh tra) - Công tác xử lý sau thanh tra ngày càng được lãnh đạo Chính phủ, Thanh tra Chính phủ quan tâm, xem là khâu trọng yếu bảo đảm tính nghiêm minh của pháp luật. Từ năm 2018 đến nay, toàn ngành Thanh tra đạt nhiều kết quả tích cực trong thu hồi tài sản, đất đai và hoàn thiện chính sách.
Những năm qua, Thanh tra Chính phủ và toàn ngành Thanh tra đã xác định công tác theo dõi, đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện kết luận, kiến nghị, quyết định xử lý sau thanh tra là nhiệm vụ then chốt. Ban Cán sự Đảng (nay là Ban Thường vụ Đảng ủy) Thanh tra Chính phủ hằng năm đều ban hành nghị quyết chuyên đề nhằm tăng cường chỉ đạo, nâng cao hiệu lực, hiệu quả thực thi kết luận thanh tra, đặc biệt là thu hồi tài sản, xử lý tổ chức và cá nhân sai phạm.
Bà Phạm Thị Thu Hương, Phó Cục trưởng Cục Theo dõi, đôn đốc và Xử lý sau thanh tra (Cục XIV), Thanh tra Chính phủ cho biết, từ năm 2018 đến tháng 9/2025, toàn ngành Thanh tra đã đôn đốc, kiểm tra việc thực hiện 37.913 kết luận thanh tra. Trong đó, 22.579 kết luận đã hoàn thành, đạt 59,6%; 49.107 ha đất được thu hồi (đạt 67,7%); xử lý hành chính 20.173 tổ chức và 43.255 cá nhân; 522 vụ việc được chuyển cơ quan điều tra, 81 vụ việc và 165 đối tượng bị khởi tố; đồng thời 2.149 kiến nghị chính sách được hoàn thiện (đạt 75,2%).
Riêng Thanh tra Chính phủ, trong cùng giai đoạn, đã đôn đốc 246 kết luận thanh tra, thu hồi cho ngân sách Nhà nước 24.418 tỷ đồng, đạt 46,3%; thu hồi 33,764 ha đất, xử lý khác về kinh tế 5.334 tỷ đồng; xử lý hành chính 2.253 tổ chức, 7.140 cá nhân; chuyển cơ quan điều tra 39 vụ việc, khởi tố 19 vụ, 125 đối tượng. Đồng thời, hoàn thiện cơ chế, chính sách đối với 53 kiến nghị, đạt 69,7%.
Một điểm sáng của công tác xử lý sau thanh tra là việc Thanh tra Chính phủ tham mưu Chính phủ xây dựng Đề án 153, tập trung giải quyết vướng mắc trong thực hiện các dự án đất đai, đặc biệt tại Hà Nội, TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Khánh Hòa.
Với vai trò thành viên Tổ công tác của Chính phủ, Thanh tra Chính phủ đã trực tiếp tham gia triển khai đề án. Đây là một bước đi quan trọng trong cải cách hành chính, tạo điều kiện khơi thông dòng vốn đầu tư, thúc đẩy tăng trưởng kinh tế và đảm bảo nguyên tắc pháp lý, minh bạch trong quản lý tài nguyên, đất đai.
Từ nền tảng của Đề án 153, Bộ Chính trị ban hành Kết luận số 77-KL/TW (ngày 2/5/2024) về phương án tháo gỡ vướng mắc dự án, đất đai tại năm địa phương trọng điểm; Quốc hội thông qua Nghị quyết 170/2024/QH15 (ngày 30/11/2024) quy định cơ chế đặc thù cho TP Hồ Chí Minh, Đà Nẵng và Khánh Hòa; tiếp đó, Chính phủ ban hành Nghị định 76/2025/NĐ-CP, tạo hành lang pháp lý rõ ràng, đồng bộ để xử lý các điểm nghẽn tồn đọng lâu năm.
Tính đến 15/10/2025, các địa phương đã rà soát 2.161 dự án, cơ sở nhà đất với tổng vốn đầu tư hơn 352.993 tỷ đồng. Trong đó, 1.759 dự án đã được xử lý, đạt 81,39%, tương ứng hơn 220.000 tỷ đồng vốn đầu tư được khơi thông và 6.101 ha đất được đưa trở lại khai thác, sử dụng hiệu quả.
Theo Phó Cục trưởng Cục XIV Phạm Thị Thu Hương, sau hơn một thập kỷ thực hiện Luật Thanh tra 2010, công tác xử lý sau thanh tra đã có bước chuyển quan trọng: Tổ chức bộ máy được kiện toàn, nhiệm vụ chuyên môn được phân định rõ ràng, góp phần tăng cường hiệu lực quản lý và tính nghiêm minh của pháp luật.
Nhờ sự đôn đốc, kiểm tra thường xuyên, nhiều bộ, ngành, địa phương đã khắc phục triệt để sai phạm, thực hiện nghiêm túc các kết luận, kiến nghị. Hoạt động thanh tra không chỉ dừng ở việc phát hiện vi phạm mà còn hướng đến cải thiện cơ chế, hoàn thiện chính sách và nâng cao ý thức tuân thủ pháp luật.
Tuy vậy, vẫn còn một số hạn chế. Một số kết luận thanh tra có phạm vi rộng, liên quan nhiều cơ quan, khiến việc thực hiện còn chậm. Một số quy định pháp luật chưa đồng bộ, thiếu chế tài cưỡng chế; năng lực cán bộ thanh tra chưa đồng đều; ý thức chấp hành pháp luật của một số tổ chức, cá nhân còn hạn chế. Ngoài ra, việc phối hợp giữa các cơ quan trong quá trình xử lý sau thanh tra chưa thật sự nhịp nhàng, còn thiếu thông tin, dữ liệu chung.
Những tồn tại nêu trên bắt nguồn từ nhiều nguyên nhân như: Pháp luật hiện hành chưa quy định rõ biện pháp cưỡng chế khi không thực hiện kết luận; một số vụ việc kéo dài khiến kết luận mất tính thời sự; báo cáo, đôn đốc còn chậm; nhận thức về trách nhiệm thực hiện kết luận thanh tra chưa cao.
Để khắc phục, theo bà Hương, trong thời gian tới, cần hoàn thiện thể chế về xử lý sau thanh tra theo hướng cụ thể hóa Luật Thanh tra 2025, quy định rõ quy trình, chế tài và cơ chế giám sát.
Đổi mới mô hình tổ chức, nâng cao tính độc lập của cơ quan thanh tra, chú trọng đào tạo chuyên sâu đội ngũ cán bộ làm công tác xử lý sau thanh tra; tăng cường phối hợp liên ngành, giữa cơ quan thanh tra với kiểm tra, tài chính, tài nguyên,môi trường, ngân hàng, điều tra… nhằm bảo đảm tính đồng bộ, hiệu quả.
Nâng cao chất lượng kết luận thanh tra, đảm bảo tính chính xác, khả thi, tránh kéo dài thời gian ban hành.
Đặc biệt, để việc thực hiện các kết luận, kiến nghị xử lý sau thanh tra được nghiêm túc, triệt để, đảm bảo tính nghiêm minh của pháp luật, ngoài những nỗ lực của cơ quan thanh tra, của bộ phận cán bộ làm công tác xử lý sau thanh tra, cần có sự phối hợp, chung tay của các cấp, các ngành, đặc biệt là sự quan tâm chỉ đạo của Thủ trưởng cơ quan quản lý Nhà nước ở các bộ, ngành, địa phương.
“Trong giai đoạn hiện nay, việc thực hiện triệt để các kết luận sau thanh tra là việc làm quan trọng và cần thiết, góp phần thực hiện có hiệu quả chức năng, nhiệm vụ của Thanh tra Chính phủ nói riêng và của ngành Thanh tra nói chung”, bà Hương nhấn mạnh.
Đẩy mạnh tuyên truyền và ứng dụng công nghệ thông tin, xây dựng cơ sở dữ liệu tập trung về xử lý sau thanh tra để quản lý thống nhất, minh bạch và kịp thời.
Công tác xử lý sau thanh tra là giai đoạn quan trọng bảo đảm tính thực thi của hoạt động thanh tra, thể hiện hiệu quả quản lý và sự nghiêm minh của pháp luật. Việc xây dựng một mô hình tổ chức độc lập, chuyên nghiệp hơn không chỉ là yêu cầu cấp thiết mà còn là bước đi chiến lược trong tiến trình hiện đại hóa nền hành chính Nhà nước.
“Khi thể chế được hoàn thiện, bộ máy tinh gọn, con người được đào tạo bài bản và cơ chế phối hợp chặt chẽ, công tác xử lý sau thanh tra chắc chắn sẽ ngày càng hiệu quả, góp phần nâng cao kỷ luật, phòng ngừa vi phạm, thúc đẩy phát triển kinh tế - xã hội và củng cố niềm tin của Nhân dân vào công lý và sự liêm chính của Nhà nước”, Phó Cục trưởng Cục XIV Phạm Thị Thu Hương nhấn mạnh.
