(Thanh tra)- Dốc ồng ộc can rượu sắn lên đống củ sắn lù lù trước nhà, người đàn ông ngà ngật châm lửa. Ngọn lửa xanh leo lét vừa phụt lên đã tắt lịm trong nỗi ngao ngán, bần thần của một nông dân không biết chở sắn đi đâu để… đổ!
“Nhà máy ơi, ơi nhà máy”! Đấy là câu cửa miệng của người nông dân vùng đất sắn Tân Sơn (Phú Thọ) với khách lạ. Cứ như được “mặc định” sẵn, sau câu cảm thán gọi tên nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học Ethanol miền Bắc (nhà máy Ethanol miền Bắc), người nông dân đất Tân Sơn lại chỉ tay vào những đống sắn - tươi, khô và cả mốc meo - nằm lổn nhổn khắp nơi.
Khao khát cháy bỏng của nông dân là sản phẩm làm ra được ai đó thu mua nhanh chóng. Từ khao khát này nên khi nhận được hứa hẹn “bao tiêu sản phẩm” của dự án nhà máy Ethanol miền Bắc, nông dân thi nhau nhổ phá các cây trồng khác để thay bằng cây sắn.
Mòn mỏi đếm từng ngày, khi củ sắn - nhỏ thì bằng chuôi dao, to thì như cái bắp cày - được nhổ lên thì cũng là lúc nông dân Tân Sơn cay đắng nhận ra, nhà máy Ethanol mà họ đặt hết niềm tin cùng hy vọng (đổi đời) kia - không biết bao giờ mới có thể khánh thành.
Sắn nhiều đến mức lợn ăn không hết. Nông dân tiếc của đem ủ men nấu rượu. Rượu tràn trề bán chẳng ai mua, người trồng sắn lại phải tự mình mang ra… uống. Rượu ngon thì cũng chỉ là cứu cánh để nông dân tạm nguôi ngoai giấc đẹp.
Trong cơn say ngà ngật, nông dân Phùng Lanh vào bếp mang cả can rượu vừa cất xong, dốc ồng ộc lên đống sắn tươi, châm lửa. Lửa xanh leo lét vừa phụt lên đã tắt lịm trong nỗi ngao ngán của một nông dân không biết chở sắn đi đâu để… đổ! Một đời làm nông dân, ông Lanh không biết bao lần phải đau đáu vì mùa màng thất bát nhưng cái sự thất bát không phải do trời lần này cứ làm ông nhấp nhổm không yên.
Trong lúc nông dân Phùng Lanh ra ngẩn vào ngơ thì vợ ông lại cười rạng rỡ. Người phụ nữ này từng ra sức khuyên chồng đừng vội phá nương chè để trồng sắn nhưng ông Lanh nhất mực không nghe, bảo “đàn bà biết gì”. “Tôi vui vì “ông trời có mắt” chú ạ! Biết đâu từ lần mang cả đồi sắn đổ đi này, ông ấy (ông Lanh) sẽ sửa được nết, biết nghe lời vợ con” - vợ ông Lanh nói như thế với chúng tôi.
| Nhà máy Ethanol miền Bắc đặt tại huyện Tam Nông (Phú Thọ) là 1 trong 3 nhà máy sản xuất nhiên liệu sinh học nằm trong kế hoạch và chương trình triển khai các dự án nhiên liệu sinh học đến năm 2015, tầm nhìn 2025, có quy mô 100.000 tấn/năm. Sắn củ được xác định là nguyên liệu chính của nhà máy này. Theo tìm hiểu của chúng tôi, lãnh đạo địa phương sở tại cũng không có được đầy đủ thông tin về dự án này. |
Ở Tân Sơn không chỉ có gia đình ông Lanh rơi vào cảnh “vợ cười chồng mếu”. Hộ ít thì vài ngàn m2, hộ nhiều thì vài ha; hàng trăm hộ nông dân Tân Sơn đang thực sự điêu đứng mà không biết kêu ai.
Những năm trước, giá 1kg sắn dao động từ 1.300 - 1.500 đồng. Thời điểm này nông dân có có nài nỉ đến… rát luỡi, thương lái cũng chỉ chấp nhận mua với giá từ 500 - 700 đồng/kg. 1kg sắn nếu may mắn bán được, cũng chẳng bằng tiền bán bó bèo nuôi lợn. Biết vậy, nhưng ngay cả khi nông dân “tặc lưỡi” đồng ý bán thì thương lái cũng không dễ gì bỏ tiền ra mua mỗi nhà vài tạ.
Tại vùng đất sắn Tam Nông, nông dân cũng trong cảnh dở khóc dở cười vì sắn. Gia đình ông Đinh Ngọc Tin nhổ cả chè, phá cả ruộng trồng khoảng 10ha sắn. Sắn thu hoạch xong chất cao bằng cả quả đồi trước nhà mà chẳng hề thấy cán bộ của nhà máy Ethanol đến… thăm hỏi.
Nhấp ngụm rượu sắn, ông Tin ngao ngán giãi bày, nông dân Tam Nông được cán bộ có trách nhiệm hứa “chắc như đinh đóng cột” rằng tháng 11/2011, nhà máy Ethanol miền Bắc khánh thành, sẽ thu mua hết sắn của nông dân… Cán bộ của nhà máy còn xuống từng thôn, xã dạy cách thâm canh sắn cao sản KM 94. Nhiều hộ phấn khởi đã thực hiện nhanh “chuyển đổi cơ cấ
Củ sắn càng to thì nỗi buồn của nông dân càng lớn. Người trồng sắn ở Tam Nông cứ hỏi nhau “bao giờ nhà máy Ethanol miền Bắc khai trương”. “Ông hỏi tôi thì tôi biết hỏi ai?”. Người được hỏi luôn trả lời như thế để khỏa lấp đi tâm trạng không vui - chính xác hơn là buồn. Một nỗi buồn trầm thống khó nguôi ngoai của người nông dân vùng trung du Phú Thọ vốn nổi tiếng với rừng cọ, đồi chè.
Dương Thanh Tùng
