Theo thiết kế, dự án sẽ vận hành với hệ thống cống bao tự chảy đường kính 3m đặt sâu hơn chục mét dưới lòng kênh sẽ làm nhiệm vụ tải toàn bộ nước thải cho lưu vực rộng hơn 33km2, khoảng 1,2 triệu dân ở khu trung tâm. Hàng loạt tuyến ống thoát nước cấp 2 - 3 cũng làm nhiệm vụ gom nước mưa trên các tuyến đường về cống bao, sau đó đưa về trạm bơm công suất 64.000 m3/giờ để lược rác, xử lý mùi trước khi đổ ra sông Sài Gòn. Dự án còn hạng mục nạo vét hơn 1 triệu m3 bùn dưới lòng kênh Nhiêu Lộc để giải quyết ô nhiễm và tăng khả năng chứa nước.

Đó là giai đoạn 1, còn giai đoạn 2 sẽ xây dựng nhà máy xử lý nước thải với cống bao chuyển tải nối tiếp giai đoạn 1, có công suất đến năm 2025 là hơn 800.000 m3/ngày đêm. Sau khi hoàn thành giai đoạn 2, toàn bộ nước thải ở lưu vực Nhiêu Lộc - Thị Nghè sẽ được đưa về nhà máy xử lý nước thải trước khi đổ ra sông Sài Gòn.

Tuy nhiên, trong khi giai đoạn 1 hoàn thành thì giai đoạn 2 hiện... còn nằm trên giấy, vì chưa xác định được nguồn vốn để triển khai... Có nghĩa là khi hệ thống thu gom nước thải đi vào hoạt động cuối năm nay thì mỗi ngày hàng chục ngàn m3 nước thải tươi từ lưu vực này cứ vô tư, không người lái tuồn trực tiếp ra sông Sài Gòn! Như vậy, từ sang năm, sẽ là cuộc đổi đời từng bước biến sông Sài Gòn thành... sông Thị Vải thứ 2?

Theo GS Viện trưởng Viện Khoa học công nghệ và Quản lý môi  trường TP. Hồ Chí Minh, việc đưa nước thải về trạm bơm để lược rác, xử lý mùi về thực chất cũng chỉ là phương án pha loãng nước thải, chứ không xử lý được căn cơ vấn đề ô nhiễm. “Ngay từ đầu, tôi và nhiều nhà khoa học đã có ý kiến phản biện rằng, pha loãng hoàn toàn không phải giải pháp giải quyết ô nhiễm một cách căn cơ, mà chỉ là di dời vị trí ô nhiễm. Và nếu chỉ là pha loãng mà tốn đến hơn 310 triệu USD thì quá lãng phí. Nếu chuyển ô nhiễm này sang sông Sài Gòn thì cực kỳ nghiêm trọng vì toàn bộ hạ lưu và trung lưu sông Sài Gòn sẽ bị ảnh hưởng...”, ông Viện trưởng nhấn mạnh.

Thưa GS, thì thôi, nước bẩn pha loãng lỡ có dùng phải thì bẩn cũng “bớt” hơn, virus cũng ít hơn lúc nó đặc quánh! Đó cũng là cách để mọi người Sài Gòn thực hành câu “Chia hôi, sẻ bẩn” với cư dân lưu vực Nhiêu Lộc! Càng đông người bị bẩn thì bẩn ấy... càng nhỏ đi do mấy triệu người cùng chia nhau “tận hưởng”!

Hư Trúc