Nghịch giá

Những ngày đầu tháng 4 này, tuy đang vào chính vụ nhưng quang cảnh đồng muối thôn Diêm Vân, xã Phước Thuận, huyện Tuy Phước khá vắng vẻ, các ruộng muối chưa được cải tạo để bước vào vụ sản xuất mới. Diêm dân Lê Ngọc Hải cho biết, mọi năm vào thời điểm này là đã vào chính vụ, muối đổ trắng đồng, người cào, người gánh... làm không hết việc. Còn năm nay, do giá muối đầu vụ khá thấp cộng với thời tiết rét lạnh kéo dài từ giữa tháng 3 đến đầu tháng 4 nên diêm dân không mặn mà vào vụ mới. 

Mấy năm trước, thương lái đến tận bờ ruộng thu mua giá muối đầu vụ với giá từ 1.400 - 1.600 đồng/kg, còn năm nay tuy chưa có muối mà giá đã rớt xuống còn 700 - 800 đồng/kg. Giá “rớt” nhiều như vậy nên người làm muối tính ra không có lãi. Hiện nay, nhiều diêm dân bỏ hoang đồng muối hoặc cho thuê lại với giá rất rẻ vẫn không có người làm.

“Giải pháp giúp diêm dân thoát khỏi khó khăn hầu như chưa được triển khai”

Tình cảnh tương tự cũng xảy ra tại vùng muối Sa Huỳnh, Quảng Ngãi. Ông Nguyễn Duy Trinh, Phó Chủ tịch UBND xã Phổ Thạnh, huyện Đức Phổ cho biết: Vụ muối năm 2010 còn hơn 1 tháng nữa mới kết thúc, thế nhưng sản lượng muối Sa Huỳnh đã đạt 8.000 tấn, bằng 100% kế hoạch xã đề ra. Từ nay đến cuối vụ, lượng muối sản xuất dự kiến cũng được 500 - 1000 tấn nữa. Được mùa nhưng giá muối hiện thấp nhất trong vòng 5 năm trở lại đây. Với diện tích đồng muối Sa Huỳnh là 116ha, khoảng 630 hộ làm muối, vụ này bình quân mỗi hộ thu hoạch được gần 13 tấn, thành tiền khoảng 4 triệu đồng. Tính ra thu nhập mỗi hộ chưa đến 340.000 đồng/tháng.

Làm ra hạt muối đã vất vả, thế nhưng tiêu thụ còn khó khăn gấp bội. Diêm dân Sa Huỳnh từng gánh muối đi bán khắp nơi. Không còn nơi nào ở Quảng Ngãi và vùng lân cận mà diêm dân Sa Huỳnh chưa đặt chân đến.

Nhiều diêm dân cho biết thêm, làm muối đã mấy chục năm, chưa năm nào thấy muối vừa mất mùa vừa mất giá như năm nay. Có người từ đầu vụ đến giờ chưa thu hoạch được hạt muối nào.

Theo thống kê, cánh đồng muối thôn Diêm Vân có diện tích khoảng 20ha. Mấy năm trước, đến giờ này đồng muối ở địa phương đã cho sản lượng muối hàng trăm tấn, nhưng năm nay chưa thu hoạch được hạt muối nào. Thời tiết diễn biến bất thường, cộng với giá thấp làm cho hàng trăm hộ diêm dân ở địa phương lâm vào cảnh túng thiếu, phải vất vả bươn chải thêm nhiều nghề phụ mới lo đủ cái ăn hàng ngày.
Trên các đồng muối xã Mỹ Thanh (huyện Phù Mỹ), Cát Minh (huyện Phù Cát)…, bà con diêm dân cũng đang bắt đầu cải tạo đồng ruộng, đắp bờ, bơm nước… để vào vụ nhưng tâm trạng không vui.

Vì đâu nên nỗi

Theo ông Nguyễn Quang Khải, Giám đốc Chi nhánh Công ty Muối và Thương mại miền Trung, giá muối đang ở mức khá thấp là do lượng muối ở các tỉnh phía Nam được mùa đổ ra nhiều, muối lại đạt chất lượng tốt hơn ở Bình Định.

Theo tính toán, việc sản xuất ở các tỉnh từ Khánh Hòa vào trong Nam, nếu giá muối bán tại ruộng khoảng 700.000 - 800.000 đồng/tấn là diêm dân có thể “sống được”. Nhưng cũng với giá đó, diêm dân các tỉnh Phú Yên, Bình Định, Quảng Ngãi… sẽ gặp rất nhiều khó khăn. Lý do, ở các tỉnh này diện tích ruộng muối chia cho mỗi nhân khẩu quá thấp, không khai thác hết năng suất lao động trong một ngày.

Đã vậy, phần lớn diêm dân ở đây không có nghề phụ, sau khi kết thúc vụ muối, họ chẳng biết làm gì để kiếm thêm thu nhập. Để diêm dân không phải thường xuyên gặp khó khăn, cần thiết phải tạo việc làm, phát triển chăn nuôi hộ gia đình để tạo thêm thu nhập.

Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Bình Định cho hay, toàn tỉnh có 220ha ruộng sản xuất muối, với khoảng gần 2.000 hộ diêm dân. Thực tế, nghề muối trong nhiều năm trở lại đây thường xuyên bấp bênh, đời sống của diêm dân rất cơ cực.

Trong khi đó, để giúp diêm dân nâng sản lượng và chất lượng muối, Sở NN&PTNT tỉnh đã đưa vào thử nghiệm mô hình sản xuất muối trên nền xi măng (muối sạch), theo đó sản lượng tăng 40% so với cách làm thông thường. Tuy nhiên, vốn đầu tư khá cao, diêm dân không có tiền đầu tư. Và muối lại vẫn được làm theo cách thủ công truyền thống. Rồi lại rơi vào cái vòng lẩn quẩn của điệp khúc… rớt giá.

Trải dài trên vùng muối miền trung, giải pháp giúp diêm dân thoát khỏi khó khăn thì hầu như chưa được triển khai.

Nhã Khanh