Tú Lệ như một cô gái miền sơn cước vô cùng xinh đẹp

Nổi tiếng trong vùng Tây Bắc với “gạo trắng, nước trong”, gạo nếp Tú Lệ có hạt to tròn, trắng trong, khi nấu lên có vị dẻo thơm đặc biệt mà không nơi nào có được… đã trở thành đặc sản của huyện miền núi Văn Chấn, tỉnh Yên Bái. Với đồng bào dân tộc nơi đây, một mùa lúa nếp mới lại về...

Thung lũng Tú Lệ mới cuối thu mà đã lạnh se sắt, cái hơi lạnh phả ra từ 3 ngọn núi Khau Phạ, Khau Thán và Khau Song vây quanh. Đất Tú lệ có nhiều điều kỳì lạ lắm, mùa Đông sương mù che phủ, mặt trời chỉ kịp ló ra khi đã trưa muộn, Hè thì không khí mát lành trong suốt. Con gái ở đây cô nào cũng có nước da trắng ngần, mái tóc đen nhánh… Từ lâu trở thành câu cửa miệng của nhiều người “… Con gái Tú Lệ mà”. Nhưng kỳ lạ nhất là không nơi nào xôi lại ngon như thứ gạo nếp của đất này...

Truyền thuyết kể rằng: Xưa, có một tộc người Thái được Tiên hiện ra ban cho một coóng thóc quý và dặn rằng, phải tìm được mảnh đất phù hợp thì thóc quý mới mọc và cho nhiều gạo dẻo thơm. Người Thái hành trình đi khắp vùng Tây Bắc, đến nơi nào thấy đất tốt cũng gieo trồng thử, nhưng thóc không nảy mầm. Không nản chí, họ tiếp tục đi. Đến chân đèo Khau Phạ, họ xuống suối Mường Lùng uống nước, thấy dòng nước mát trong và ngọt lịm, đất trong thung lũng tươi tốt lạ lùng. Gieo hạt giống xuống thấy nảy mầm xanh tốt và cho gạo dẻo thơm. Thế là người Thái dừng lại, cất nhà dựng bản và trồng lúa nếp từ thuở ấy...

Vui mừng tuốt hạt lúa mới

Phố núi xinh đẹp này từ lâu đã trở thành điểm dừng chân, thưởng thức các món ăn làm từ gạo nếp đặc sản như: Cốm, cháo cốm vịt, xôi nếp... của lữ khách qua đường. Và những ai đã một lần có cơ duyên được thưởng thức những món ăn được chế biến từ loại nếp đặc sản này, sẽ nhớ mãi hương vị đậm đà thơm dịu đầy sức quyến rũ.

Hương thơm vương vít không gian, đậu vào từng nhánh cây ngọn cỏ, khiến người khách xa thấy lòng xốn xang. Thưởng thức món xôi nếp ở đây quả là một ấn tượng không thể quên. Chỉ cần vài nghìn đồng tiền xôi cũng đủ no cả ngày. Xôi Tú lệ vị ngọt ngào, vừa đủ ngậy mà không quá béo, vừa đủ mềm dẻo mà không quá ướt, để người thưởng thức dù khó tính cũng phải tấm tắc.

Gạo nếp Tú Lệ chẳng cần phải thêm đậu, thêm dừa cho đậm đà mùi vị. Chỉ xôi gạo không thôi mới thấy hết sự mộc mạc của núi rừng, sự tinh túy của trời đất. Ngoài thổi xôi, gạo nếp Tú Lệ dùng để gói bánh chưng, giã bánh dày hay chế biến các món bánh khác cũng đặc biệt thơm ngon. Sẽ thú vị hơn khi trong mỗi mâm cỗ ngày lễ Tết, hay trong mỗi túi quà quê biếu người đi xa, có thêm hương vị của nếp Tú Lệ, đặc sản của một vùng quê hương Yên Bái.

        Hải Thanh