Giá trị toàn cầuỞ rìa phía Nam của đồng bằng châu thổ sông Hồng, trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, Quần thể danh thắng Tràng An trải dài với diện tích 4.000 ha, chiếm toàn bộ khối đá vôi Tràng An và được bao quanh bởi vùng đệm rộng tới 8.000 ha.Viện trưởng Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản, TS. Trần Tân Văn phân tích, điều làm nên giá trị nổi bật là khối đá vôi Tràng An đã thể hiện rõ cảnh quan karst nhiệt đới nóng ẩm, gió mùa điển hình với một loạt kiểu dạng như dạng tháp, dạng nón và các dạng cảnh quan trung gian chuyển tiếp, bao quanh vô số những thung lũng, hố sụt kín, liên kết với nhau bởi hệ thống hàng trăm hang động, trong đó có nhiều hang động xuyên thủy. Khối đá vôi Tràng An độc đáo ở chỗ đã từng bị biển xâm lấn, biến cải nhiều lần, nay đã nổi lên trên cạn.Môi trường tự nhiên biến động đã tạo ra những cảnh đẹp lạ thường ở nơi đây, một sự pha trộn giữa những đỉnh núi muôn hình vạn trạng, được che phủ bởi thảm thực vật nguyên sinh phong phú. Những vách đá dựng đứng bao quanh thung lũng rộng, sâu, quanh năm yên tĩnh và ngập nước.Có thể hình dung, núi ở Tràng An giống như những ô bàn cờ, giữa các ô bao giờ cũng có lối thông, chính là hệ thống các hangHệ sinh thái trên cạn là nơi lưu giữ khoảng 600 loài thực vật, 200 loài động vật, trong đó có nhiều loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam cần được bảo vệ. Hệ sinh thái dưới nước có khoảng 30 loài động vật nổi, 40 loài động vật đáy, đặc biệt là rùa cổ sọc là loài sinh vật lạ, quý hiếm.Theo Phó GSTS. Nguyễn Khắc Sử, Viện Khảo cổ học Việt Nam, bối cảnh tự nhiên nêu trên, vô hình chung trở thành điều kiện đặc biệt để khu vực này sớm trở thành cái nôi cư trú và tiến hoá của người Việt cổ.Nhiều di chỉ khảo cổ học mới được phát hiện thời gian gần đây ở hang Mòi, hang Núi Tướng, hang Ốc, mái đá Vàng, mái đá Ông Hay, mái đá Chợ..., đặc biệt là đã tìm thấy di cốt người tiền sử ở 3/6 địa điểm cho chúng ta hình dung ra không gian sống của người xưa. Họ sử dụng hang đá, mái đá làm nhà, nguồn thức ăn được khai thác xung quanh những thung lũng đá vôi. Kết quả phân tích cho thấy, một số mẫu vật có niên đại cách ngày nay trên dưới 10.000 năm.Hơn 10 thế kỷ trôi qua, tuy kinh thành Hoa Lư xưa không còn nữa, nhưng sự hiện hữu của những di tích gắn liền với ba triều đại Đinh, Tiền Lê, Lý như: Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng, đền thờ vua Lê Đại Hành, cầu Đông, cầu Dền; những dấu tích của thành Đông, thành Bắc, thành Dền, thành Nam, chùa Nhất Trụ (Một Cột)… đã tạo nên một không gian văn hóa Hoa Lư huyền thoại. Bảo tồn di sảnPhó GSTS. Nguyễn Khắc Sử, Viện Khảo cổ học Việt Nam cho hay, căn cứ vào kết quả khai quật, nghiên cứu khảo cổ học hang động Tràng An đã xác nhận rằng, các di tích tiền sử mang trong mình những đặc thù riêng biệt, có thể xác lập sự hiện diện của một nền văn hoá khảo cổ - văn hóa Tràng An. Nó rất khác so với văn hóa khảo cổ Hoà Bình, Cái Bèo, Đa Bút, Quỳnh Văn, Hạ Long, Hoa Lộc cả về không gian cư trú, về chất liệu công cụ đá, kỹ thuật gia công công cụ, có sự giao thoa, tiếp xúc và diễn tiến văn hóa để bước từ nguyên thuỷ sang văn minh ở một địa bàn hết sức đặc trưng của thung lũng karst lầy trũng.Tràng An có gần 50 hang động dài từ vài chục mét đến hàng trăm métTheo TS. Trần Tân Văn, tính toàn vẹn và tính chân xác đã được giữ gìn khá nguyên vẹn ở Quần thể danh thắng Tràng An, nhất là từ khi tỉnh Ninh Bình xác định sẽ có 5 vùng được quản lý chặt chẽ phục vụ bảo tồn, phát triển, gồm khu vực bảo vệ nghiêm ngặt; khu vực khoanh vùng bảo vệ các công trình di tích lịch sử kiến trúc - nghệ thuật, di tích, di chỉ khảo cổ; khu vực bảo tồn đan xen giữa nơi được bảo vệ nghiêm ngặt và nơi dùng để phát triển du lịch; khu vực dành riêng cho phát triển du lịch; khu vực làng xã có cư dân sinh sống.Tỉnh Ninh Bình cũng đã cam kết thiết lập hành lang bảo vệ, ngăn chặn tất cả những tác động xấu đến môi trường tự nhiên. Riêng khu vực bảo tồn nghiêm ngặt sẽ không có bất kỳ hoạt động khai thác nào làm ảnh hưởng đến tính vẹn toàn, nguyên gốc của di sản.“Với những giá trị to lớn về văn hóa ở Tràng An cùng với giá trị về cảnh quan, địa chất, địa mạo độc đáo, Tràng An sẽ là thành viên tiếp theo của di sản thế giới ở Việt Nam trong tương lai không xa”. (*) Karst là hiện tượng phong hóa đặc trưng của những miền núi đá vôi bị nước chảy xói mòn. Sự xói mòn chủ yếu do khí CO2 trong không khí hòa tan vào nước tạo thành axít cacbonic. Axít cacbonic là thủ phạm chính trong quá trình ăn mòn đá vôi. Sản phẩm tự nhiên của quá trình phong hóa karst là các hang động với các nhũ đá, măng đá, sông suối ngầm,... Các sản phẩm tự nhiên nổi tiếng tại Việt Nam là: Động Thiên Cung, Hang Sửng Sốt (vịnh Hạ Long), động Phong Nha (Quảng Bình), hồ Thang Hen (Cao Bằng), động Hương Tích (Hà Nội), Tam Cốc - Bích Động, hang động Tràng An (Ninh Bình)... Tuệ Minh

Giá trị toàn cầuỞ rìa phía Nam của đồng bằng châu thổ sông Hồng, trên địa bàn tỉnh Ninh Bình, Quần thể danh thắng Tràng An trải dài với diện tích 4.000 ha, chiếm toàn bộ khối đá vôi Tràng An và được bao quanh bởi vùng đệm rộng tới 8.000 ha.Viện trưởng Viện Khoa học địa chất và Khoáng sản, TS. Trần Tân Văn phân tích, điều làm nên giá trị nổi bật là khối đá vôi Tràng An đã thể hiện rõ cảnh quan karst nhiệt đới nóng ẩm, gió mùa điển hình với một loạt kiểu dạng như dạng tháp, dạng nón và các dạng cảnh quan trung gian chuyển tiếp, bao quanh vô số những thung lũng, hố sụt kín, liên kết với nhau bởi hệ thống hàng trăm hang động, trong đó có nhiều hang động xuyên thủy. Khối đá vôi Tràng An độc đáo ở chỗ đã từng bị biển xâm lấn, biến cải nhiều lần, nay đã nổi lên trên cạn.Môi trường tự nhiên biến động đã tạo ra những cảnh đẹp lạ thường ở nơi đây, một sự pha trộn giữa những đỉnh núi muôn hình vạn trạng, được che phủ bởi thảm thực vật nguyên sinh phong phú. Những vách đá dựng đứng bao quanh thung lũng rộng, sâu, quanh năm yên tĩnh và ngập nước.Có thể hình dung, núi ở Tràng An giống như những ô bàn cờ, giữa các ô bao giờ cũng có lối thông, chính là hệ thống các hangHệ sinh thái trên cạn là nơi lưu giữ khoảng 600 loài thực vật, 200 loài động vật, trong đó có nhiều loài được ghi trong Sách đỏ Việt Nam cần được bảo vệ. Hệ sinh thái dưới nước có khoảng 30 loài động vật nổi, 40 loài động vật đáy, đặc biệt là rùa cổ sọc là loài sinh vật lạ, quý hiếm.Theo Phó GSTS. Nguyễn Khắc Sử, Viện Khảo cổ học Việt Nam, bối cảnh tự nhiên nêu trên, vô hình chung trở thành điều kiện đặc biệt để khu vực này sớm trở thành cái nôi cư trú và tiến hoá của người Việt cổ.Nhiều di chỉ khảo cổ học mới được phát hiện thời gian gần đây ở hang Mòi, hang Núi Tướng, hang Ốc, mái đá Vàng, mái đá Ông Hay, mái đá Chợ..., đặc biệt là đã tìm thấy di cốt người tiền sử ở 3/6 địa điểm cho chúng ta hình dung ra không gian sống của người xưa. Họ sử dụng hang đá, mái đá làm nhà, nguồn thức ăn được khai thác xung quanh những thung lũng đá vôi. Kết quả phân tích cho thấy, một số mẫu vật có niên đại cách ngày nay trên dưới 10.000 năm.Hơn 10 thế kỷ trôi qua, tuy kinh thành Hoa Lư xưa không còn nữa, nhưng sự hiện hữu của những di tích gắn liền với ba triều đại Đinh, Tiền Lê, Lý như: Đền thờ vua Đinh Tiên Hoàng, đền thờ vua Lê Đại Hành, cầu Đông, cầu Dền; những dấu tích của thành Đông, thành Bắc, thành Dền, thành Nam, chùa Nhất Trụ (Một Cột)… đã tạo nên một không gian văn hóa Hoa Lư huyền thoại. Bảo tồn di sảnPhó GSTS. Nguyễn Khắc Sử, Viện Khảo cổ học Việt Nam cho hay, căn cứ vào kết quả khai quật, nghiên cứu khảo cổ học hang động Tràng An đã xác nhận rằng, các di tích tiền sử mang trong mình những đặc thù riêng biệt, có thể xác lập sự hiện diện của một nền văn hoá khảo cổ - văn hóa Tràng An. Nó rất khác so với văn hóa khảo cổ Hoà Bình, Cái Bèo, Đa Bút, Quỳnh Văn, Hạ Long, Hoa Lộc cả về không gian cư trú, về chất liệu công cụ đá, kỹ thuật gia công công cụ, có sự giao thoa, tiếp xúc và diễn tiến văn hóa để bước từ nguyên thuỷ sang văn minh ở một địa bàn hết sức đặc trưng của thung lũng karst lầy trũng.Tràng An có gần 50 hang động dài từ vài chục mét đến hàng trăm métTheo TS. Trần Tân Văn, tính toàn vẹn và tính chân xác đã được giữ gìn khá nguyên vẹn ở Quần thể danh thắng Tràng An, nhất là từ khi tỉnh Ninh Bình xác định sẽ có 5 vùng được quản lý chặt chẽ phục vụ bảo tồn, phát triển, gồm khu vực bảo vệ nghiêm ngặt; khu vực khoanh vùng bảo vệ các công trình di tích lịch sử kiến trúc - nghệ thuật, di tích, di chỉ khảo cổ; khu vực bảo tồn đan xen giữa nơi được bảo vệ nghiêm ngặt và nơi dùng để phát triển du lịch; khu vực dành riêng cho phát triển du lịch; khu vực làng xã có cư dân sinh sống.Tỉnh Ninh Bình cũng đã cam kết thiết lập hành lang bảo vệ, ngăn chặn tất cả những tác động xấu đến môi trường tự nhiên. Riêng khu vực bảo tồn nghiêm ngặt sẽ không có bất kỳ hoạt động khai thác nào làm ảnh hưởng đến tính vẹn toàn, nguyên gốc của di sản.“Với những giá trị to lớn về văn hóa ở Tràng An cùng với giá trị về cảnh quan, địa chất, địa mạo độc đáo, Tràng An sẽ là thành viên tiếp theo của di sản thế giới ở Việt Nam trong tương lai không xa”. (*) Karst là hiện tượng phong hóa đặc trưng của những miền núi đá vôi bị nước chảy xói mòn. Sự xói mòn chủ yếu do khí CO2 trong không khí hòa tan vào nước tạo thành axít cacbonic. Axít cacbonic là thủ phạm chính trong quá trình ăn mòn đá vôi. Sản phẩm tự nhiên của quá trình phong hóa karst là các hang động với các nhũ đá, măng đá, sông suối ngầm,... Các sản phẩm tự nhiên nổi tiếng tại Việt Nam là: Động Thiên Cung, Hang Sửng Sốt (vịnh Hạ Long), động Phong Nha (Quảng Bình), hồ Thang Hen (Cao Bằng), động Hương Tích (Hà Nội), Tam Cốc - Bích Động, hang động Tràng An (Ninh Bình)... Tuệ Minh