Có lẽ với nhiều người dân vùng quê Đồng bằng Bắc bộ, ít có loài hoa nào bình dị, gần gũi và tinh khôi như hoa bưởi… Cứ đến cuối tháng Giêng, đầu tháng Hai Âm lịch, trong cái phảng phất mưa phùn cũng là lúc mùa hoa bưởi về. Hoa bưởi với hương thơm nhè nhẹ, thoang thoảng. Những cánh hoa bưởi tinh trắng dịu dàng, nở bung giữa nắng mai khoe sắc nhị vàng hệt như nét tinh khôi thiếu nữ xuân thì…

Cái hương sắc giản dị mà nồng nàn ấy đã quyến rũ biết bao tâm hồn Việt, để mỗi khi, mùa hoa bưởi về, lạc bước chân qua một khu chợ nhỏ, trái tim người xa xứ bỗng như trầm một nhịp bởi thứ hương tỏa ra từ một gánh hàng rong. Thoáng chốc, hình ảnh thời trẻ thơ nô đùa bên gốc bưởi, thời con gái e ấp ngượng ngùng như hiện lên trước mắt.

Hoa bưởi không rực rỡ, không ngào ngạt nhưng thoang thoảng, tinh  khiết. Hoa bưởi đẹp nhất vào lúc bình minh, khi nắng mai vừa ló rạng, khi những giọt sương còn chưa kịp tan, khi những cánh bướm, những chú ong bắt đầu miệt mài hút mật, khi màu trắng của cánh hoa, màu vàng vàng ươm của nhụy hòa quyện cùng màu xanh mướt của lá dưới tiếng chim hót líu lo trong vườn tạo nên bức tranh thật mộc mạc mà sinh động.
Không biết tự bao giờ và tại sao người ta yêu hoa bưởi đến thế. Người thành phố, vì thèm cái hương thơm mát, dịu dàng của hoa bưởi mà mua vài chùm đặt trong nhà, hay ướp trà cho cuộc sống thêm phần thi vị.

Có lẽ cũng từ chính sự tinh trắng dịu dàng của hoa bưởi mà nhà thơ Phan Thị Thanh Nhàn đã viết và nhạc Vũ Hoàng đã phổ bài hát “Hương thầm” để từ đó những đô lứa cũng mượn lời làm khúc tỏ tình… “Khung cửa sổ hai nhà cuối phố/ Chẳng hiểu vì sao không khép bao giờ/ Đôi bạn ngày xưa học chung một lớp/ Cây bưởi sau nhà ngan ngát hương thơm/ Giấu một chùm hoa trong chiếc khăn tay/ Cô bé ngập ngừng sang nhà hàng xóm/ Bên ấy có người ngày mai ra trận/ Bên ấy có người ngày mai đi xa/ Nào ai đã một lần dám nói/ Hương bưởi thơm nghe lòng bối rối/ Cô bé như chùm hoa lặng lẽ/ Nhờ hương thơm nói hộ tình yêu…”.

Nghĩ tới hoa bưởi, sẽ không ít người lại nghĩ tới câu hát đó. Nét đẹp của hoa bưởi không được đưa nhiều vào các tác phẩm văn học nghệ thuật tuy nhiên chính cái “hương thầm” của nó lại tạo nên sức hút đặc biệt, không phải lúc nào cũng cảm nhận được.

Ngày xưa, lá và hoa bưởi được các bà, các mẹ, các chị thường dùng để trộn cùng bồ kết gội đầu, hoa bưởi cũng dùng để ướp trà, tạo nên hương vị rất riêng…

Rồi cũng từ lâu, hoa bưởi đã được dùng trong nghệ thuật ẩm thực. Chè sắn ở đây được nấu từ loại sắn dây tươi xay nhuyễn. Khi chín, màu bột trở nên trong suốt, mùi hương tỏa ra thơm dịu nhẹ. Chè được cho thêm ít đường và nước hòa bột bao để thêm phần ngon xốp. Vừa đun vừa quấy đều tay để bột, đường không bị lắng xuống đáy nồi làm khê nước dùng, cuối cùng là một chút tinh dầu và vài ba cánh hoa bưởi. Cái món chè sắn dây mà thêm hương thơm dịu dàng của hoa bưởi, thì quả là một hương vị khó quên.

Giữa cái nắng vàng của mùa Xuân, đi dạo lòng vòng qua những dãy phố, bắt gặp bao nhiêu những gánh hoa rong mà chẳng thấy mấy người bán hoa bưởi bao giờ… Có lẽ giờ đây, trong ký ức của không ít người thì giữa cuộc sống tấp nập thị thành, họ vẫn thèm lắm được trở về những khu vườn quê, để lại được thấy mùa hoa bưởi về, để sống lại những kỷ niệm, để một lần nữa được ngửi cái “hương thầm” của bưởi, và để bối rối…

Vy Tiên