Một góc Phủ Dầy. Ảnh: Trường Nguyễn

Lễ hội Phủ Dầy được tổ chức từ 1 - 10/3 Âm lịch thu hút đông đảo du khách từ các tỉnh, thành phía Bắc như: Thanh Hóa, Ninh Bình, Thái Bình… về tham dự. Đến với lễ hội Phủ Dầy, mọi người ngoài cầu mong Mẫu ban cho điều lành, sự may mắn còn có dịp thưởng ngoạn cảnh đẹp của phủ điện.

Theo tương truyền, Liễu Hạnh chính là Công chúa Quỳnh Hoa - con gái của Ngọc Hoàng vì đánh vỡ chén ngọc, bị đầy xuống trần gian. Ở trần gian, Liễu Hạnh được đầu thai vào nhà Thái Công, có tên là Giáng Tiên - một cô gái tài hoa xinh đẹp, giỏi đàn ca, thơ phú. Nàng kết duyên với Đào Lang và sinh hạ được 2 con - 1 trai, 1 gái.

Sau khi hết hạn trần, Giáng Tiên trở về trời để lại nhiều nỗi nhớ, niềm thương cho hạ giới. Từ khi trở về trời, Giáng Tiên không nguôi nỗi nhớ chồng con và chốn trần gian. Ngọc Hoàng thấy thế liền cho nàng quay về thăm hạ giới.

Về trần gian, công chúa Liễu Hạnh đi nhiều nơi, tới đâu cũng làm điều thiện, nàng có công âm phù triều đình nhà Hậu Lê dẹp yên giặc giã, giúp dân trừ tịch… nên được nhân dân ta suy tôn là Đức Thánh Mẫu và được sắc phong là Thượng đẳng Tối linh thần. Từ đó, tín ngưỡng dân gian Việt Nam xếp Liễu Hạnh vào hàng "Tứ bất tử" bên cạnh Thánh Tản Viên, Thánh Gióng và Chử Đồng Tử.

Đến Phủ Dầy ngoài việc cầu tài, cầu lộc, cầu công danh, cầu bình an, du khách còn có dịp được chiêm ngưỡng bộ ba kiến trúc độc đáo của khu di tích Đức Thánh Mẫu, gồm: Phủ Thiên Hương, Phủ Vân Cát và Lăng Chúa Liễu.

Phủ Thiên Hương (phủ chính) được xây dựng vào thời Lê Cảnh Trị, giai đoạn năm 1663 - 1667. Phủ gồm 19 tòa với 81 gian lớn nhỏ, mặt quay hướng Tây Nam. Trước phủ có một giếng tròn, giữa có cột cờ rồi đến chiếc sân rộng nối với nghi môn cột trụ, trên đỉnh có đắp chim phượng và lân. Tiếp đến ba tòa nhà ngang (nhà bia, nhà trống, nhà chiêng), dùng làm nơi đón khách hành hương và thắp hương cầu nguyện. Liền bên cạnh là hồ bán nguyệt được ghép đá theo hình lục lăng, hồ có hệ thống lan can bao quanh, có hai cầu nước chạm khắc hình rồng rất tinh xảo. Điện thờ chính là nơi thờ Mẫu tứ phủ, Mẫu Thượng Thiên ở giữa, Mẫu Địa bên phải, Mẫu Thoải bên trái và Mẫu Thượng Ngàn ở phía trước.

Phủ Vân Cát gồm 7 tòa với 30 gian lớn nhỏ được làm theo lối chồng diêm tám mái chạm khắc long, ly, quy, phượng. Phía trước có hồ bán nguyệt, rồi tới ngũ môn. Trung tâm là nơi thời thánh Mẫu, bên trái là chùa Phật, bên phải thờ Lý Nam Đế.

Còn Lăng Chúa Liễu nằm bên cạnh phủ chính có hình chữ nhật. Toàn bộ lăng được xây bằng đá xanh gồm 5 vòng, mỗi vòng đều để 4 cửa vào khác nhau tạo nên những mảng sân bậc thang bao quanh phần mộ. Giữa lăng có ngôi mộ hình bát giác.

Đến Phủ Dầy ngoài những ưu điểm kể trên thì một số hạn chế cần khắc phục như: Nạn chèo kéo du khách để gửi xe, bói toán, ăn xin; nạn đánh bạc dưới các hình thức úp xu diễn ra công khai ngay trên các trục đường đi vào phủ chính; một số đối tượng lợi dụng đông người và sơ hở của khách để trộm cắp tài sản. Thậm chí, theo phản ánh của ông Trần Viết Trường, sinh sống gần phủ, vài năm trở lại đây có hiện tượng một số người từ tỉnh Hòa Bình đến, phát tán tờ rơi có nội dung không lành mạnh đồng thời có thái độ gây rối, làm mất an ninh trật tự ảnh hưởng đến sự tôn nghiêm của Khu Di tích.

Trao đổi với lãnh đạo xã Kim Thái, PV Báo Thanh tra được biết: Các đối tượng trộm cắp, cờ bạc đều từ nơi khác đến, mặc dù chính quyền xã đã tích cực trấn áp, dẹp bỏ các tệ nạn, tuy nhiên do lượng du khách đông nên vẫn còn một ít đối tượng lén lút hoạt động.

Thiết nghĩ, để Phủ Dầy luôn hấp dẫn du khách thập phương, chính quyền xã Kim Thái và huyện Vụ Bản, tỉnh Nam Định cần xử lý triệt các đối tượng cờ bạc, trộm cắp cũng như cố tình gây rối trật tự, góp phần giữ gìn sự tôn nghiêm nơi đền thờ Thánh Mẫu.

                                                                                        
   Trường nguyễn