Xe buýt của Công ty Xe buýt Thâm Quyến tại điểm sạc chính ở Phúc Điền. Ảnh: Matthew Keegan

Bạn sẽ phải nhìn chăm chú những chiếc xe tại trạm xe buýt ở khu thương mại trung tâm Phúc Điền của Thâm Quyến những ngày này. 

Những chiếc xe khổng lồ chạy động cơ diesel từng ai cũng phải để ý bởi tiếng xì xì đính tai nhức óc, tiếng động cơ ồn ào và khói mù mịt  giờ không còn nữa, bởi đã được thay thế bằng những chiếc xe buýt chạy điện 100% đầu tiên và lớn nhất thế giới.

Thâm Quyến hiện có tổng cộng 16.000 xe buýt điện và điều này đã khiến thành phố này yên tĩnh hơn đáng kể. “Chúng tôi thấy rằng những chiếc xe buýt yên tĩnh đến nỗi mọi người có thể không nghe thấy chúng đi đến”, ông Joseph Ma, Phó Tổng Giám đốc Tập đoàn Xe buýt Thâm Quyến - công ty lớn nhất trong ba công ty xe buýt chính trong thành phố cho biết. 

“Trên thực tế, chúng tôi đã nhận được yêu cầu gắn thêm một số thiết bị tạo tiếng ồn nhân tạo vào xe buýt để mọi người có thể nghe thấy chúng. Chúng tôi đang xem xét thực hiện điều này.”

Lợi ích từ việc chuyển đổi từ xe buýt diesel sang điện không bị hạn chế ở việc giảm bớt ô nhiễm tiếng ồn: Siêu đô thị 12 triệu dân với tốc độ tăng trưởng nhanh vượt bậc này - vốn là làng chài cho đến khi được chỉ định làm đặc khu kinh tế đầu tiên của Trung Quốc vào những năm 1980 - hi vọng sẽ giảm khoảng 48% lượng khí CO2 thải ra và giảm phát thải các chất ô nhiễm như oxit nitơ, hydrocacbon phi metan và các bụi mịn.

Tập đoàn xe buýt Thâm Quyến ước tính mỗi năm có thể tiết kiệm 160.000 tấn than và giảm 440.000 tấn khí thải CO2. Hóa đơn nhiên liệu đã giảm một nửa.

Thâm Quyến là một làng chài với khoảng 30.000 người vào cuối những năm 1970. Ảnh: Getty Images

“Thời mà xe buýt chạy bằng động cơ diesel vẫn còn hoạt động, tôi nhớ sức nóng, tiếng ồn và khí thải mà chúng tạo ra khiến việc đứng chờ ở trạm xe buýt là một cực hình vào mùa hè”, ông Ma nói. “Những chiếc xe buýt điện đã tạo ra một sự khác biệt to lớn.”

Mong muốn của Trung Quốc trong việc giảm khói bụi đến nghẹt thở bao trùm nhiều thành phố lớn tại quốc gia đã thúc đẩy việc đầu tư một khoản lớn vào các hình thức vận tải chạy điện. 

Mặc dù đối với các thành phố thì việc đưa xe buýt điện vào sử dụng vẫn còn rất tốn kém - một chiếc xe buýt như vậy có giá khoảng 1,8 triệu nhân dân tệ (tương đương 208.000 bảng Anh) - Thâm Quyến đã có thể sử dụng 100% xe buýt điện nhờ các khoản trợ cấp hào phóng từ cả chính quyền trung ương và địa phương.

“Thông thường, hơn một nửa chi phí xe buýt được Chính phủ trợ cấp”, ông Ma nói. 

‘Về mặt duy trì hoạt động, có một khoản trợ cấp khác: Nếu chúng tôi chạy xe buýt với khoảng cách hơn 60.000km, chúng tôi nhận được khoảng 500.000 nhân dân tệ (58.000 bảng Anh) từ chính quyền địa phương”. 

Khoản trợ cấp này được đưa vào để giảm giá vé xe buýt: “Chính phủ xem giao thông công cộng như một dạng phúc lợi xã hội.”

Để cung cấp năng lượng cho hệ thống xe buýt điện tại Thâm Quyến, thành phố đã xây dựng khoảng 40.000 trụ sạc. Công ty Xe buýt Thâm Quyến có 180 bãi để xe với các thiết bị sạc của riêng họ được lắp đặt. Một trong những bãi để xe chính của công ty ở Phúc Điền có thể chứa khoảng 20 xe buýt cùng một lúc. 

“Hầu hết các xe buýt của chúng tôi sạc qua đêm trong hai giờ và sau đó chúng có thể chạy cả ngày, bởi phạm vi hoạt động của xe buýt là 200km mỗi lần sạc”, theo ông Ma.

“Chúng tôi có một số bãi để xe riêng của riêng mình, nhưng chúng tôi cũng phải thuê một số của chính quyền thành phố, cũng như của tư nhân”, ông nói. “Bên cạnh các khoản trợ cấp cho việc mua xe buýt, chúng tôi vẫn còn rất nhiều thứ phải tự lo trong việc tìm kiếm nguồn tiền để xây dựng và duy trì hoạt động các trạm sạc của mình.”

Phó Tổng Giám đốc Công ty Xe buýt Thâm Quyến Joseph Ma. Ảnh: Matthew Keegan

Có được cơ sở hạ tầng cần thiết cho việc sạc xe taxi thậm chí còn đặt ra nhiều thách thức hơn. Đến cuối tháng này, tất cả 13.000 taxi của Thâm Quyến được yêu cầu chuyển sang dùng điện. Công ty Xe buýt Thâm Quyến đã chuyển toàn bộ đội xe gồm 4.600 xe taxi của mình sang dùng điện trước thời hạn.

“Đối với taxi, vị trí lắp đặt các trụ sạc quan trọng hơn là số lượng cột sạc vì taxi chạy khắp nơi và chúng không có tuyến cố định”, ông Ma nói. “Chúng tôi đang xem xét tất cả các giải pháp khác nhau - từ chỗ đậu xe ở các khu vực công cộng như công viên thành phố và một số tòa nhà của Chính phủ, cũng như các địa điểm tạm thời ở các thị trấn mà có thể có phần đất công chúng tôi có thể thuê.’

“Việc thiếu các trạm sạc đang gây ra xích mích giữa các tài xế taxi. Luôn có những cuộc cãi vã giữa các tài xế taxi đang cố gắng sử dụng trạm sạc”, Ma nói. “Các tài xế đang gặp khó khăn vì các tài xế vì rõ ràng họ không thể đi quá xa để sạc xe của mình.”

Công ty của ông đang phát triển một ứng dụng để theo dõi xem nơi nào có trạm sạc đang còn trống chỗ và thông báo cho các tài xế theo thời gian thực.

Hơn 30 thành phố của Trung Quốc đã đặt ra kế hoạch đạt được mục tiêu 100% các phương tiện giao thông công cộng sẽ chạy điện vào năm 2020, bao gồm Quảng Châu, Chu Hải, Đông Quan, Phật Sơn và Trung Sơn ở Châu thổ sông Châu Giang; và Nam Kinh, Hàng Châu, Thiểm Tây và Sơn Đông.

Nhưng với việc Chính phủ Trung ương có kế hoạch rút trợ cấp vào năm 2020, việc đưa xe buýt điện vào sử dụng ở những nơi khác có thể trở nên vô cùng tốn kém.

Những vấn đề về mặt địa lý cũng cần được xem xét. Thâm Quyến khá bằng phẳng, nhưng những ngọn đồi của Hồng Kông gần đó đã được chứng minh là quá sức đối với xe buýt điện. Các thành phố khác ở miền Bắc Trung Quốc đã phải vật lộn với vấn đề năng lượng của ắc quy bởi cái lạnh khắc nghiệt của mùa Đông tại những khu vực này.

Một chiếc xe buýt điện hybrid ở trung tâm Manhattan. Ảnh: Peter Foley / EPA

Trên thế giới, các thành phố như London và New York đang tăng tốc việc chuyển đổi sang xe buýt điện. London có kế hoạch biến tất cả các xe buýt một tầng thành loại không có khí thải vào năm 2020 và tất cả các xe hai tầng thành loại xe hybrid vào năm 2019. New York có kế hoạch chuyển đổi hệ thống xe buýt của mình thành loại chạy hoàn toàn bằng điện vào năm 2040.

Đi trên chiếc xe buýt dọc theo chiều dài của khu thương mại trung tâm Thâm Quyến, bạn sẽ chả nghe thấy một âm thanh nhỏ nào ngoài tiếng động cơ khe khẽ rít lên khi tài xế tăng tốc. Ghế nhựa cứng không phải là thoải mái nhất nhưng dù gì thì hầu hết hành khách cũng đều chọn đứng - bởi sự êm ái của chuyến xe.

Khi xe dừng tại một trạm xe buýt, cánh cửa mở ra và loa phát ra tiếng bíp, bíp, bíp - tiếng ồn lớn nhất của xe trong toàn bộ hành trình.

“Xe chạy êm hơn, yên tĩnh hơn và tôi chỉ phải trả tiền vé như trước đây”, một hành khách cho biết. “Tôi thấy rằng hầu hết mọi người ở đây đều hài lòng với việc chuyển đổi này.”

Trần Minh Tuấn (Theo The Guardian)