Phó Tổng thống Mike Pence (Mỹ) phát biểu tại phiên họp toàn thể Hội nghị Thượng đỉnh châu Mỹ ở Lima (Peru). Ảnh: AP

Ông Vizcarra phát biểu: “Chúng ta nên xây dựng một hệ thống quản lý có trách nhiệm và đặt quyền lợi, tương lai của người dân lên trên hết. Nhưng sau gần 2 thập kỷ hoạt động, tham nhũng vẫn tồn tại và càng ăn sâu vào mọi mặt xã hội. Những cam kết chống tham nhũng đã không thực sự hiệu quả”.

Thực tế, nhiều chính trị gia, đơn cử cựu Tổng thống Brazin Luiz Inacio Lula da Silva nhận án tù, đánh mất sự nghiệp do tham nhũng. 

Tương tự tại Peru, phần lớn các tổng thống trong 2 thập kỷ qua đều bị kết tội tham nhũng. Người tiền nhiệm của ông Vizcarra, cựu Tổng thống Pedro Pablo Kuczynski, buộc phải từ chức vì bị cáo buộc có dính líu tới vụ án tham nhũng của tập đoàn xây dựng lớn nhất khu vực Mỹ Latinh Odebrecht - tâm điểm của vụ bê bối lớn nhất châu Mỹ Latinh thời gian qua.

Đồng tình với quan điểm của Tổng thống Peru, Tổng Thư ký Tổ chức Các nước châu Mỹ (OAS) Luis Almagro còn cho rằng, chế độ dân chủ không phải là nguyên nhân chính dẫn đến vấn nạn tham nhũng.

Hội nghị Thượng đỉnh 2018 khiến nhiều người nghi ngại về tính khả thi của các chính sách liên quan, bởi sự vắng mặt nhiều quốc gia (16/33): Mỹ hủy bỏ chuyến công du đầu tiên tới Mỹ Latinh của Tổng thống Donald Trump do tập trung giải quyết xung đột leo thang tại Syria. Một số quốc gia từ chối tham dự do phản đối việc Venezuela bị hủy lời mời, trong khi một số quốc gia khác lấy lý do giải quyết các vấn đề quốc nội. Chủ tịch Cuba Raul Castro cử Bộ trưởng Ngoại giao thay thế để chuẩn bị buổi lễ kết thúc nhiệm kỳ.

Theo người đứng đầu Văn phòng Washington về Mỹ Latinh Matt Clausen: “Các vị lãnh đạo tối cao vắng mặt trong hội nghị này đều có lý do chính đáng. Nhưng không thể phủ nhận việc Tổng thống Mỹ vắng mặt khiến ý nghĩa của hội nghị giảm sút đáng kể”.

Hội nghị Thượng đỉnh các nước châu Mỹ được Tổng thống Mỹ Bill Clinton kêu gọi tổ chức từ năm 1994. Tuy nhiên, trong vài năm gần đây, hội nghị trở thành cuộc gặp khó xử giữa các nhà lãnh đạo cánh tả và các đối tác tại Bắc Mỹ. Điển hình, nhóm người biểu tình do huyền thoại bóng đá Diego Maradona dẫn đầu đã đốt một hình nộm của Tổng thống George W. Bush để phản đối cuộc chiến tranh Iraq khi cuộc họp thượng đỉnh được tổ chức tại Argentina năm 2005. 4 năm sau, nhà lãnh đạo Venezuela Hugo Chavez đã “tặng” Tổng thống Obama bản sao của cuốn “The Open Veins of America” - mô tả quá trình can thiệp quân sự trong khu vực của Mỹ.

Một điểm nhấn quan trọng khác diễn ra vào năm 2015 khi Tổng thống Mỹ Obama và Chủ tịch Cuba Castro bắt tay tại Panama - 4 tháng sau khi Mỹ tuyên bố sẽ nối lại quan hệ ngoại giao với quốc đảo này. Tuy nhiên, mọi thứ đã thay đổi đáng kể sau khi ông Donald Trump đắc cử Tổng thống Mỹ. Chính quyền ông Trump đã lật ngược rất nhiều lời đề nghị hợp tác và thúc đẩy thương mại với Cuba của người tiền nhiệm, rút hầu hết các nhà ngoại giao của họ tại Cuba qua các “cuộc tấn công bằng âm thanh” bí ẩn tại Havana.

Đại diện phía Mỹ tham dự hội nghị năm nay, Phó Tổng thống Mike Pence dự kiến sẽ thúc đẩy tiến trình thương mại và thúc giục các đối tác trong khu vực tăng cường cô lập Venezuela. Ngay sau khi đến Peru, Phó Tổng thống Mỹ đã công bố khoản viện trợ nhân đạo gần 16 triệu USD cho người tị nạn Venezuela.

Phạm Thục Trinh