Bà Zuzana Caputova đã được 58,4% phiếu bầu, giành thắng lợi trước đối thủ với 41,6%. Ảnh: Reuters

Nhân văn, đoàn kết và sự thật

Cuối tuần qua, Slovakia đã chọn được lãnh đạo đất nước mới - bà Zuzana Caputova (45 tuổi) - một luật sư chống tham nhũng, người mới chỉ tham gia chính trường 1 năm.

Bà đã giành chiến thắng thuyết phục trong vòng cuối của cuộc bầu cử Tổng thống với 2 gương mặt có lá phiếu cao nhất của vòng 1 là bà và ông Maros Sefcovic - nhà ngoại giao kỳ cựu, Phó Chủ tịch Hội đồng châu Âu.

Chiến thắng của bà được ca ngợi là một thành công hiếm có cho các lực lượng tự do ở trung tâm châu Âu. Với tổng số phiếu được kiểm đếm, hợp lệ, bà Caputova, chính trị gia trẻ tuổi, tư tưởng tiến bộ với lập trường ủng hộ Liên minh châu Âu đã giành được 58,4% phiếu bầu. Còn ông Maros Sefcovic, người được Smer - Đảng cầm quyền lớn nhất Slovakia ủng hộ, giành được 41,6% số phiếu.

Trước đó, trong vòng bỏ phiếu lần 1, bà Caputova cũng là ứng viên có số phiếu cao nhất, bỏ xa đối thủ cạnh tranh trực tiếp là ông Maros Sefcovic đến 20% phiếu bầu.

Theo Reuters nhận định, cuộc bầu cử tại Slovakia ghi nhận sự trỗi dậy của các đảng cánh hữu, chủ nghĩa dân tộc và các lập trường dân túy dưới lá cờ chống tham nhũng.

Trong bài phát biểu tuyên bố chiến thắng rạng sáng 31/3, bà Caputova đã nói lời cảm ơn cử tri bằng 5 thứ tiếng: Slovak, Hungary, Séc, Romania và Ruthenia. Giới chuyên gia nhận định phong cách phát biểu này của Tổng thống đắc cử Caputova nhằm gửi thông điệp đoàn kết đến những cộng đồng thiểu số tại Slovakia.

“Chiến dịch này chỉ ra rằng... tất cả các giá trị như sự nhân văn, đoàn kết và sự thật rất quan trọng đối với xã hội Slovakia... Tôi đứng đây ngày hôm nay là vì điều đó", bà Caputova nói trước hội trường ở trung tâm thành phố Bratislava, nơi có những người ủng hộ, vỗ tay chúc mừng và hô vang tên “Zuzana, Zuzana, Zuzana” khi kết quả kiểm phiếu được thông qua.

Nhóm lên những hi vọng

Hành trình của bà Caputova từ một chính trị gia non trẻ cho tới văn phòng quyền lực nhất của Slovakia cho thấy nền chính trị quốc gia nơi đây đã bị thôi thúc mạnh mẽ như thế nào bởi dư luận trước vụ việc nhà báo Jan Kuciak, người phanh phui một đại án tham nhũng, cùng hôn thê bị sát hại ngay tại nhà vào ngày 26/2/2018.

Các cuộc biểu tình được ghi nhận có quy mô lớn nhất Slovakia kể từ năm 1989 đã diễn ra, gây sức ép buộc Robert Fico, người đã lãnh đạo hệ thống chính trị Slovakia trong 1 thập kỷ, phải từ chức Thủ tướng.

Bà Caputova trước đó nổi tiếng từ cuộc đấu tranh pháp lý kéo dài 14 năm chống lại doanh nhân quyền lực Marian Kocner, chặn đứng dự án xây bãi đổ chất thải độc hại tại quê nhà ở thị trấn Pezinok. Bà đã lãnh đạo làn sóng nổi dậy của nhiều người Slovakia về vụ việc của nhà báo Jan Kuciak, từ đó tạo khẩu hiệu cho chiến dịch tranh cử của bà là "đấu tranh với cái ác" và hứa hẹn "chống tham nhũng, lạm dụng quyền lực, chủ nghĩa cực đoan và dối trá trong lĩnh vực công".

“Chiến thắng của bà Caputova là một tín hiệu quan trọng đối với trung tâm châu Âu - nơi đã gửi đi những thông điệp tiêu cực trong suốt một thời gian dài”, ông Michal Vasecka, Giám đốc Chương trình tại Học viện Chính sách Bratislava nhận định.

Đấu tranh cho một Slovakia tử tế và công bằng

Trong chiến dịch tranh cử, bà Caputova cam kết thúc đẩy các chương trình bảo vệ môi trường, chăm sóc sức khỏe cho người cao tuổi và công lý cho tất cả. Trong khi đó, ông Sefcovic cam kết đem lại phúc lợi xã hội lớn hơn cho người cao tuổi và những gia đình trẻ, đồng thời thực thi một chính sách công nghiệp táo bạo hơn và hồi phục lĩnh vực nông nghiệp của đất nước.

Sau thất bại ở vòng 1 bầu cử với cách biệt khá xa, ông Sefcovic đã cố gắng thu hẹp khoảng cách bằng cách miêu tả các giá trị tự do của bà Caputova rằng, bà là người ủng hộ quyền của LGBT (Cộng đồng những người đồng tính luyến ái nữ) cũng như quyền một người phụ nữ được chọn phá thai - những điều không có thứ tự với di sản Công giáo của Slovakia.

Ông Sefcovic cũng được sự giúp đỡ của các chính trị gia theo chủ nghĩa dân tộc - những người đã buộc phải thông qua một Nghị quyết của Quốc hội hôm 29/3, yêu cầu Chính phủ Slovakia không phê chuẩn Công ước Istanbul của Hội đồng châu Âu về bảo vệ phụ nữ, trong một động thái được coi là nỗ lực nhằm kích động các cử tri bảo thủ. Công ước này nhằm bảo vệ phụ nữ khỏi bạo lực gia đình, nhưng bị một số người bảo thủ Slovakia phản đối vì nó cũng bao gồm những điều khoản liên quan đến quyền của LGBT.

Tuy nhiên, các đồng minh của bà Caputova cho biết, sự tập trung của bà vào công lý xã hội, kinh tế và môi trường đã đánh bại những nỗ lực của các đối thủ của bà.

Tổng thống đương nhiệm Andrej Kiska cũng bày tỏ sự ủng hộ dành cho bà Caputova. Trong ngày bỏ phiếu 31/3, ông khẳng định đất nước "cần những chính trị gia thật sự sẵn sàng đấu tranh cho một Slovakia tử tế và công bằng". Ông Andrej Kiska không ra tranh cử nhiệm kỳ thứ hai và sẽ kết thúc nhiệm kỳ vào ngày 15/6 tới.

Hoài Phương