Bệnh viện Tamale Teaching. Ảnh: Transparency.org

Câu chuyện của Shakina
 
Khi Abdul Rahmana Shakina, 16 tuổi, người Ghana, bị ngất xỉu vào năm 2017, cha mẹ đã nhanh chóng đưa em đến Bệnh viện Tamale Teaching để được cấp cứu.
 
Đây là bệnh viện lớn phục vụ 5 tỉnh phía Bắc của đất nước, bởi vậy, ông bà Amama và Jusif hy vọng con gái mình sẽ nhận được sự chăm sóc, điều trị tốt nhất.
 
Tối hôm đó, Shakina được chẩn đoán mắc bệnh thiếu máu cấp tính và cha mẹ em được cho biết, em cần truyền máu khẩn cấp. Tuy nhiên, các nhân viên y tế sau đó đã từ chối việc điều trị khi cha mẹ em chưa nộp 108 cedi Ghana (khoảng 20 USD) cho một phương thức điều trị được cho là không phải trả tiền.
 
Trong ví Amama và Jusif lúc đó chỉ còn 20 cedi Ghana (4 USD), họ đã cầu xin bác sĩ cho con gái được truyền máu, và hứa sẽ quay trở lại vào ngày hôm sau để trả số tiền còn thiếu. Nhưng các bác sỹ từ chối việc điều trị khi chưa nộp đủ tiền.
 
Bà Amama nằm cạnh con gái cả đêm, cố gắng động viên em. Buổi sáng hôm sau, nhân viên bệnh viện yêu cầu bà Amama ra ngoài trong khi dọn dẹp phòng bệnh. Khi bà quay trở lại, các bác sỹ cuối cùng cũng tiếp máu và oxy cho Shakina. Nhưng khi đó đã là 12 giờ kể từ lúc em vào viện. Và, em đã không thể chờ đợi. Shakina đã ra đi trong lúc truyền máu…
 
Bức tranh lớn về hối lộ, tham nhũng
 
Trên đây là câu chuyện buồn của Shakina, nhưng đáng buồn hơn, đây lại là câu chuyện quen thuộc ở Ghana.
 
Năm 2017, Sáng kiến Liêm chính Ghana (GII) thuộc Tổ chức Minh bạch Quốc tế, đã nhận được nhiều báo cáo về các vụ đòi hối lộ và tống tiền tại Bệnh viện Tamale Teaching.
 
Được hỗ trợ bởi Trung tâm Tư vấn và Hỗ trợ pháp lý của GII (ALAC), nhiều bệnh nhân đã mô tả những khoản phí không chính thức đối với các dịch vụ được cho là miễn phí theo dịch vụ bảo hiểm y tế của quốc gia cũng như sự cẩu thả, sơ suất y tế đáng trách khi người bệnh không thực hiện việc hối lộ.
 
Những người trả tiền không bao giờ được nhận biên lai. Còn, những người không thể chi trả các khoản phí bất hợp pháp mà nhân viên bệnh viện yêu cầu, một số đã buộc phải chuyển sang dùng thuốc cổ truyền.
 
Theo GII, những khiếu tố họ nhận được chỉ là một phần của bức tranh tham nhũng rộng lớn hơn. Theo phong vũ biểu tham nhũng toàn cầu (GCB), khu vực châu Phi (công bố ngày 11/7), khảo sát hơn 47.000 người ở 35 quốc gia châu Phi về trải nghiệm của họ với tham nhũng, 14% công dân cho biết, đã hối lộ cho nhân viên y tế trong 1 năm qua. Riêng ở Ghana, tỷ lệ hối lộ cho các dịch vụ chăm sóc sức khỏe là 12%.
 
Cuộc điều tra bí mật
 
GII cho rằng, các khiếu nại đối với bệnh viện hé mở một vấn đề lớn hơn, nghiêm trọng hơn. GII đã ủy quyền cho một nhà báo điều tra xung quanh các cáo buộc tại Bệnh viện Tamale Teaching. Việc điều tra được thực hiện bí mật.
 
Phóng viên đã quay video ghi lại cảnh nhân viên y tế yêu cầu thanh toán cho các dịch vụ y tế miễn phí, bao gồm điều trị cho các trường hợp cấp cứu và chăm sóc thai sản.
 
Phóng viên cũng đã gặp gỡ các gia đình, như bố mẹ của Shakina - người mất con do sơ suất cố ý của các nhân viên y tế hoặc gặp phải các tình huống tương tự.
 
Đó là Alhassan, một người cha gần như đã phát điên trong cơn quay cuồng xoay sở tiền từ bạn bè và người thân sao cho đủ “lót tay” để vợ anh có thể sinh mổ cấp cứu. Bên cạnh Alhassan, người đã có thể kịp xoay tiền, bao gồm cả khoản phụ “thu trông nom” để có thể gặp con sau khi đứa bé ra đời, thì vẫn còn nhiều gia đình khác không may mắn như vậy…
 
Phản ứng của bệnh viện
 
Cuộc điều tra bí mật đã phát hiện ra vấn nạn tham nhũng hành chính quy mô lớn trong bệnh viện, bao gồm cả việc bán thuốc hết hạn sử dụng và những vi phạm trong quy tắc mua sắm, chuyển hướng quỹ bệnh viện và xói mòn các dịch vụ y tế.
 
Tuy nhiên, khi đề cập về vấn đề này, Giám đốc Điều hành Bệnh viện Tamale Teaching - bác sỹ David Akolbila - phủ nhận các thông tin về việc cán bộ, nhân viên lạm dụng vị trí để tham nhũng, đòi hối lộ. Bên cạnh đó, ông lên án văn hóa tham nhũng và cảnh báo những ai có hành vi bỏ bê hoặc tống tiền người bệnh sẽ phải đối mặt với hậu quả nặng nề.
 
Bác sỹ David Akolbila cho biết thêm, bệnh viện đã bắt đầu điều tra một số trường hợp tham nhũng cụ thể.
 
Lên tiếng để cứu người
 
Trong một bộ phim tài liệu được phát sóng trên Đài Phát thanh và Truyền hình Joy của Ghana, các bệnh nhân và gia đình của họ đã lên tiếng về những trải nghiệm mà gặp phải và cuộc điều tra xung quanh thực trạng này đã làm rấy lên cuộc tranh luận công khai ở Ghana.
 
GII cũng đang làm việc với các quan chức y tế của Chính phủ Ghana để giải quyết các vấn đề tham nhũng tràn lan, ảnh hưởng đến dịch vụ y tế của nước này; đồng thời, bảo đảm các nhà quản lý bệnh viện và quan chức y tế tại Bệnh viện Tamale Teaching thực hiện lời hứa của họ.
 
Cuộc điều tra của GII đã tạo ra một hiệu ứng trong xã hội về việc ngăn cản nhân viên y tế yêu cầu hối lộ, khuyến khích mọi người lên tiếng chống tham nhũng.
 
Nghiên cứu của Tổ chức Minh bạch cũng chỉ ra rằng, 60% người dân Ghana tin rằng, người dân có thể làm nên sự khác biệt trong cuộc chiến chống tham nhũng. GII hi vọng và kêu gọi mọi người tích cực tố cáo tham nhũng khi họ gặp phải hoặc nhìn thấy, thông qua đó, thúc đẩy sự thay đổi tích cực.

Hoài Phương