Cảnh sát mặc thường phục tuần tra thị trấn tại quận Alexandra. Ảnh: AFP / Michele Spatari

Trung tâm của thành phố Johannesburg và quận Alexandra, một vùng ngoại ô nghèo khó, đã có thể tạm bình yên khi cảnh sát tăng cường tuần tra sau hai ngày xảy ra bạo lực và cướp bóc, các phóng viên của AFP ghi nhận.

Các cửa hàng bắt đầu mở trở lại một cách thận trọng, trong khi một số cư dân đi dạo quanh trong các cửa hàng đã bị phá hoại, lục lọi lấy thức ăn và bất cứ thứ gì có thể sử dụng được.

Trong bối cảnh sự lo ngại đang gia tăng về mối quan hệ giữa Nam Phi với các nước láng giềng và Nigeria - thị trường đông dân nhất lục địa - Tổng thống Cyril Ramaphosa đã một lần nữa lên án mạnh mẽ các hành vi bạo lực.

"Chúng ta đang đối mặt với một thách thức lớn. Một số người (đang) hành động theo ý muốn của mình bất chấp pháp luật", ông nói tại Cape Town, trước cuộc họp của Diễn đàn Kinh tế Thế giới (WEF) gồm có 15 nhà lãnh đạo của châu Phi tham dự.

"Hành động chống lại người dân của các quốc gia khác là sai trái", ông nói.

"Nam Phi là nhà của tất cả mọi người. Chúng ta không phải là quốc gia duy nhất trở thành nơi trú ẩn cho những người phải chạy trốn khỏi quê hương mình."

Năm người, hầu hết là người Nam Phi, đã bị giết và ít nhất là 289 người đã bị bắt kể từ khi bạo lực bùng phát vào Chủ nhật.

Hàng chục cửa hàng đã bị phá hủy ở Johannesburg và Pretoria, thủ phủ chính trị của đất nước.

Những chiếc xe tải bị nghi ngờ là do người nước ngoài điều khiển cũng đã bị đốt cháy ở tỉnh KwaZulu-Natal phía Đông Nam của đất nước.

Nam Phi là một quốc gia mà những người dân di cư từ các nước láng giềng Lesotho, Mozambique và Zimbabwe chọn lựa. Một bộ phận những người dân di cư khác thì đến từ những nơi rất xa xôi, bao gồm Nam Á và Nigeria.

Làn sóng di cư đã dẫn đến sự bùng phát bạo lực đối với các doanh nghiệp nước ngoài, gây ra bởi niềm tin rằng các người dân di cư đang cướp việc của người Nam Phi.

Năm 2008, bạo lực bài ngoại đã khiến 62 người chết, trong khi năm 2015, bảy người đã thiệt mạng trong các vụ tấn công ở Johannesburg và Durban.

Cư dân người Zulu của Jeppe Men Hostel ở Johannesburg đã xuống phố biểu tình tại khu thương mại của thành phố vào hôm thứ ba. Ảnh: AFP / Michele Spatari

Những đợt tấn công gần đây đã gây ra mối quan tâm đặc biệt. Những đợt tấn công này có một phần nguyên nhân là nền kinh tế đang trì tệ kéo dài của Nam Phi. Gần một phần ba người dân Nam Phi đang thất nghiệp.

Tại Nigeria, cảnh sát hôm thứ tư cho biết an ninh đã được tăng cường xung quanh các cửa hàng của người Nam Phi sau các cuộc tấn công trả thù ở một số thành phố khác với mong muốn phá hủy các cửa hàng được điều hành bởi chuỗi siêu thị Shoprite, Công ty Viễn thông MTN và các công ty khác.

Tại Thủ đô Abuja, một đám đông hơn 100 người biểu tình đã đụng độ với cảnh sát bên ngoài một trung tâm mua sắm có cửa hàng của Shoprite.

Họ đã đốt lốp xe và ném đá trước khi bị hàng chục cảnh sát cưỡng chế, một nhà báo của AFP cho biết.

Những người nổi tiếng của Nigeria cũng đã lên mạng xã hội bày tỏ sự phẫn nộ, với việc ngôi sao âm nhạc Burna Boy kêu gọi tẩy chay Nam Phi trong khi các ngôi sao đồng nghiệp của anh như là Teni the Entertainer và Davido công khai chỉ trích các hành động bạo lực.

Hôm thứ ba, Nigeria đã triệu tập Đại sứ Nam Phi để hội đàm và cho biết Tổng thống Muhammadu Buhari đang gửi một đặc phái viên để bày tỏ sự bất mãn của ông tới Ramaphosa.

Những thông điệp tương tự bày tỏ sự lo lắng đã được các nước láng giềng của Nam Phi đưa ra.

Tại Zambia, khoảng một ngàn sinh viên đã biểu tình hôm thứ tư bên ngoài Đại sứ quán Nam Phi ở Lusaka, khi Tổng thống Edgar Lungu kêu gọi các biện pháp ngăn chặn việc các hành động bài ngoại phát triển và biến thành "diệt chủng".

Tại Zimbabwe, Tổng thống Emmerson Mnangagwa nói: "Chúng tôi lên án một cách mạnh mẽ tất cả các hình thức bạo lực do căm thù và hoan nghênh chính quyền Nam Phi vì họ đã phản ứng với tình hình bất ổn một cách hết sức nhanh chóng."

Tại Botswana, Bộ phụ trách các vấn đề quốc tế và hợp tác kêu gọi tất cả công dân sống hoặc đi du lịch tới Nam Phi "hết sức thận trọng ... (và) tránh các khu vực đang xảy ra tình trạng bất ổn."

Trần Minh Tuấn (Theo AFP)