Tổng thống Mỹ Joe Biden và Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky gặp nhau tại Nhà Trắng ở Washington D.C., ngày 21/9. Ảnh: AFP

Theo CNN, cam kết của chính quyền Tổng thống Joe Biden trong việc hỗ trợ quân đội Ukraine vẫn không hề suy giảm. Tuy nhiên, các quan chức Mỹ gần đây nói rõ rằng, các hình thức viện trợ khác của Mỹ có thể gặp nguy cơ nếu Ukraine không hành động nhiều hơn để giải quyết nạn tham nhũng.

Quốc hội Mỹ vẫn chưa thông qua đề nghị của chính quyền về việc cấp 24 tỷ USD tài trợ bổ sung cho Ukraine, trong khi một số thành viên Đảng Cộng hòa cảnh giác với việc cung cấp số tiền lớn như vậy mà không có sự giám sát chặt chẽ và các điều kiện kèm theo.

Một quan chức Mỹ nói với CNN: “Thông điệp gửi tới người Ukraine luôn là, nếu bất kỳ khoản tiền nào trong số này bị chiếm dụng, điều đó sẽ gây nguy cơ cho tất cả viện trợ của Mỹ”.

Bộ Ngoại giao Mỹ đã ban hành một công hàm ngoại giao chính thức tới Ukraine vào cuối mùa hè, trong đó nói rằng Mỹ hy vọng Ukraine sẽ tiếp tục theo đuổi nhiều nỗ lực chống tham nhũng và minh bạch tài chính để tiếp tục nhận được hỗ trợ ngân sách trực tiếp, 3 quan chức quen thuộc với vấn đề nói với CNN.

Theo Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội của Mỹ, nước này đã cung cấp cho Ukraine hơn 23 tỷ USD hỗ trợ ngân sách trực tiếp kể từ khi chiến tranh bắt đầu.

Số tiền này tách biệt với viện trợ quân sự và cho phép Ukraine tiếp tục cung cấp các dịch vụ thiết yếu cho công dân của mình như lực lượng ứng cứu khẩn cấp, chăm sóc sức khỏe và giáo dục.

Khoản tiền này được Cơ quan Phát triển Quốc tế Hoa Kỳ (USAID) giải ngân thông qua Ngân hàng Thế giới (WB) cho Bộ Tài chính Ukraine.

Công hàm ngoại giao cũng nhấn mạnh, Ukraine cần phải thực hiện những cải cách quan trọng theo Chương trình Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) của Ukraine, bao gồm cả những cải cách liên quan đến chống rửa tiền/chống tài trợ cho khủng bố (AML/CFT).

Trong một tuyên bố với CNN, Đại sứ quán Ukraine ở Washington cho hay, Ukraine đã có động thái “đầy tham vọng” trong việc thông qua các cải cách, bao gồm cả Chương trình IMF.

Tuyên bố cho biết: “Chúng tôi đã tiến hành những cải cách do Ukraine khởi xướng với sự giúp đỡ và hỗ trợ từ Mỹ, Liên minh châu Âu (EU) và những người bạn khác... Và sự hỗ trợ thiết thực của họ đối với Nội các cũng như (Ngân hàng Quốc gia Ukraine), Văn phòng Tổng công tố và các cơ quan chống tham nhũng của chúng tôi được đánh giá cao".

Lựu pháo Mỹ trên đường vận chuyển đến Ukraine. Ảnh: REUTERS

Chính quyền Mỹ đã công khai mong muốn giúp Ukraine chống tham nhũng trong suốt cuộc xung đột. Nhưng các cuộc thảo luận ngoại giao riêng tư về vấn đề này đã tăng lên trong những tuần gần đây, khi các câu hỏi xoay quanh việc liệu Quốc hội có chấp thuận yêu cầu tài trợ của chính quyền dành cho Ukraine hay không.

Cố vấn An ninh Quốc gia Mỹ Jake Sullivan đã gặp một phái đoàn gồm các quan chức chống tham nhũng Ukraine để thảo luận về nỗ lực của họ vào tháng trước, và Ngoại trưởng Mỹ Antony Blinken đã thảo luận vấn đề này với Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky khi ở Kyiv vào đầu tháng 9, người phát ngôn Bộ Ngoại giao Matthew Miller cho biết hôm 2/10.

Khi được CNN hỏi về nỗ lực của Mỹ nhằm thúc đẩy Ukraine giải quyết tham nhũng, ông Matthew Miller cho biết, sẽ không nêu chi tiết “các cuộc trò chuyện cụ thể, ngoài việc nói rằng đó tiếp tục là ưu tiên hàng đầu mà chúng tôi nêu ra với các đối tác Ukraine, và vẫn tiếp tục là ưu tiên hàng đầu của Ukraine. Và chúng tôi đã thấy họ hành động để đáp lại những yêu cầu cụ thể mà chúng tôi đã đưa ra gần đây trong vài tuần qua”.

Nhà Trắng soạn thảo danh sách cải cách

Ngoài ra, Nhà Trắng đã soạn thảo một danh sách các cải cách mà Ukraine nên thực hiện để tiếp tục nhận được hỗ trợ tài chính của Mỹ và tiến tới gia nhập EU, theo CNN.

Dự thảo, được thông tin đầu tiên bởi Ukrainska Pravda, đã được chia sẻ với đại sứ quán Mỹ ở Kyiv và các thành viên của Nền tảng điều phối các nhà tài trợ (một cơ chế được đưa ra vào tháng 1 để điều phối tốt hơn nguồn hỗ trợ tài chính quốc tế chảy vào Ukraine).

Một quan chức Mỹ cho biết, những cải cách không phải là điều kiện để nhận viện trợ quân sự.

Theo Đại sứ quán Mỹ tại Kyiv: “Danh sách này được cung cấp làm cơ sở cho việc tham vấn với Chính phủ Ukraine và các đối tác quan trọng như một phần trong sự hỗ trợ lâu dài của chúng tôi đối với Ukraine và những nỗ lực của nước này nhằm hội nhập vào châu Âu, một mục tiêu mà Mỹ ủng hộ mạnh mẽ”.

Tài liệu của Nhà Trắng nêu rõ những thay đổi mà Ukraine có thể thực hiện trong vòng 3 tháng, 6 tháng, 1 năm và 18 tháng.

Nhiều đề xuất - bao gồm củng cố Văn phòng Công tố viên đặc biệt Chống tham nhũng, tăng cường tính độc lập của ban giám sát các công ty nhà nước Ukraine và cải cách Tòa án Hiến pháp - cũng là những yêu cầu đối với tư cách thành viên EU và các tiêu chuẩn đối với IMF.

“Những cải cách trong lĩnh vực năng lượng, một pháo đài chống tham nhũng... là điều cần thiết để củng cố sự hội nhập châu Âu của Ukraine”, Bộ Ngoại giao Mỹ cho biết trong một bản ghi nhớ chiến lược dành cho Ukraine đăng trên trang web của Bộ vào tháng 8.

Bản ghi nhớ nói thêm rằng: “Ukraine phải duy trì quản lý tài chính ổn định cho nền kinh tế để tiếp tục chiến đấu, tái thiết nền kinh tế và đạt được mục tiêu trở thành một quốc gia phương Tây dân chủ, thịnh vượng. Ukraine phải tiêu diệt tham nhũng một lần và mãi mãi.”

Về phần mình, Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelensky luôn mong muốn Mỹ, EU và NATO thấy rằng ông đang trấn áp nạn tham nhũng, đặc biệt là sau khi xảy ra cuộc xung đột Nga - Ukraine. Gần đây, ông đã "thay máu" Văn phòng Bộ Quốc phòng, sa thải Bộ trưởng và một số quan chức quốc phòng cấp cao, đồng thời tiến hành một số cuộc đột kích vào đầu năm nay nhằm vào các quan chức bị nghi ngờ tham nhũng.