Chủ tịch Quốc hội Li-băng Nabih Berri tại dinh Tổng thống ở Baabda, Li-băng, ngày 6/11/2017. Ảnh: Dalati Nohra/Handout qua Reuters

Bất kỳ sự chậm trễ nào cũng sẽ giáng một đòn mạnh vào sáng kiến cải tổ Li-băng của Pháp, nhằm giải cứu quốc gia này khỏi cuộc khủng hoảng sâu sắc nhất kể từ cuộc nội chiến 1975 - 1990. Pháp đã cảnh báo rằng, Li-băng sẽ có khả năng "biến mất" nếu nước này không tiến hành cải tổ.

Thủ tướng Moustapha Adib, được đề cử bởi các chính trị gia của Li-băng dưới áp lực của Pháp vào ngày 31/8, đã cố gắng thành lập Nội các mới trong vòng hai tuần để có thể từng bước thực hiện lộ trình cải cách do Pháp đặt ra.

Các nguồn tin cho biết, Li-băng có khả năng sẽ thành lập được Chính phủ mới trong vài ngày tới. Tình hình không thể nào tệ hơn được nữa khi Li-băng vật lộn với cuộc khủng hoảng tài chính và hậu quả của vụ nổ cảng thảm khốc ở Beirut vào ngày 4/8.

Ba nguồn tin chính trị quen thuộc với quá trình này cho biết, nhiệm vụ vốn đã phức tạp nay còn bị ảnh hưởng bởi các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ đối với trợ lý cấp cao của Chủ tịch Quốc hội Shi’ite Nabih Berri và một chính trị gia Cơ đốc giáo.

Việc thành lập các Chính phủ Li-băng mới thường mất nhiều tháng trao đổi về cách thức chia sẻ danh mục đầu tư giữa các phe phái Cơ đốc giáo và Hồi giáo.

Các biện pháp trừng phạt mới của Hoa Kỳ đã được áp dụng đối với cố vấn Berri Ali Hassan Khalil, cựu Bộ trưởng Tài chính và chính trị gia Cơ đốc giáo Yusuf Finyanus, cựu Bộ trưởng Phụ trách công trình công cộng.

Washington cho biết, họ có chung mục tiêu với Pháp trong việc đòi cải cách ở Li-băng nhưng khác với Paris về chính sách của họ đối với Hezbollah, một nhóm Shi’ite vũ trang được Iran hậu thuẫn. Washington coi đây là một tổ chức khủng bố trong khi Pháp coi đây là một bộ phận của Chính phủ.

Một số nhà quan sát tin rằng các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ và mối đe dọa sắp xảy ra có thể là chất xúc tác cho sự hình thành Chính phủ mới, điều này sẽ khiến các đồng minh của Hezbollah như Đảng Free Patriotic Movement (FPM) của Tổng thống Michel Aoun hợp tác chặt chẽ hơn.

Nhưng Chủ tịch Quốc hội Shi’ite Nabih Berri... bị sốc trước các lệnh trừng phạt đối với cố vấn Berri Ali Hassan Khalil, đã phản ứng lại việc bổ nhiệm chức vụ Bộ trưởng Tài chính tiếp theo, một vị trí mà ông đã quyết định kể từ khi Khalil lần đầu nhận nhiệm vụ vào năm 2014, theo ba nguồn tin từ các phe phái Li-băng khác nhau.

Theo một nguồn tin, điều này khiến Adib khó đạt được mục tiêu của mình là thay đổi sự lãnh đạo của Bộ Tài chính và những bộ khác, điều mà các nhà tài trợ mong muốn. Tất cả các nguồn tin đều giấu tên do nhạy cảm về chính trị.

Một số bộ đã bị kiểm soát bởi cùng một phe trong nhiều năm và họ sẽ chống lại việc mất quyền kiểm soát đó nếu Chủ tịch Quốc hội Shi’ite Nabih Berri được quyền quyết định Bộ trưởng Tài chính tiếp theo.

Nguồn tin từ bên ngoài trại Shi’ite cho biết: “Chắc chắn có một yếu tố phức tạp từ các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ".

“Ngay trước thời điểm lệnh trừng phạt được đưa ra, tất cả các dấu hiệu đều tích cực, rằng (trại Shi’ite) sẽ tạo điều kiện cho việc thành lập Chính phủ. Lệnh trừng phạt đã khiến tình hình Li-băng trở nên rối loạn”, nguồn tin cho biết.

Câu hỏi đặt ra bây giờ là liệu Berri và Hezbollah có ủng hộ sáng kiến của Pháp và ngăn Li-băng lún sâu hơn vào rắc rối hay không?

Một nguồn tin chính trị quen thuộc với suy nghĩ của Hezbollah và Amal nói rằng, trong khi Bộ Tài chính đã chuẩn bị đàm phán trước các lệnh trừng phạt, ông Berri hiện đã hạ quyết tâm quyết định vị trí Bộ trưởng.

Một nhà ngoại giao cho biết, hôm thứ Năm mọi người luôn hoài nghi khả năng thống nhất thành lập Nội các mới trong hai tuần. Các nguồn tin chính trị cho biết, Adib - người đang tìm cách nhóm một nội các chuyên gia để tiến hành cải cách - sẽ từ chức nếu không thể tiến hành theo kế hoạch.

Các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ không phải là yếu tố gây phức tạp duy nhất.

Adib, người được đề cử bởi cựu Thủ tướng Saad al-Hariri, đang soạn thảo danh sách Nội các của mình mà không tham khảo ý kiến của các đảng phái khác, một nguồn tin chính trị Cơ đốc cho biết.

Nguồn tin chính trị Cơ đốc cho biết thêm: “Người Shi’ite và người theo đạo Cơ đốc sẽ không thể chấp nhận được việc các bộ trưởng của họ được Thủ tướng Sunni chọn đơn phương. Các bộ trưởng nên được chọn theo đúng như cách mà Adib được chọn".