Theo chiều kim đồng hồ: Thủ tướng Benjamin Netanyahu, Ehud Olmert, Ehud Barak và Ariel Sharon. Ảnh: Reuters & GPO

Mặc dù không phạm phải những sai lầm như Mỹ khi xóa bỏ các giới hạn chi tiêu trong các cuộc vận động tranh cử, nhưng đã thành thông lệ, mỗi ứng viên sau trúng cử đều phải “trả” các khoản tài trợ tranh cử. Thế nên, vấn nạn tham nhũng tại Israel nghiêm trọng đến mức khó có thể viện dẫn lý giải cặn kẽ.

Giới nghiên cứu cho rằng căn nguyên vấn đề từ quá trình bầu cử và tình hình sẽ khác đi nếu cử tri ưu tiên bầu ứng viên có lý lịch trong sạch thay vì tin tưởng các cam kết trúng cử đầy hấp dẫn. 

Giáo sư Momi Dahan thuộc Viện Dân chủ Israel chỉ ra kẽ hở trong quá trình bổ nhiệm là những người trúng cử đều không phải ứng viên sáng giá. Thậm chí khi không đủ năng lực điều hành đất nước, họ coi những cố vấn cấp cao mà Chính phủ bổ nhiệm hỗ trợ họ là trở ngại gây ra bất đồng khó giải quyết dẫn đến ảnh hưởng hoạt động của Chính phủ”.

Hiện Bộ trưởng Tư pháp Ayelet Shaked cùng Bộ trưởng Du lịch Yariv Levin, Bộ trưởng Xây dựng Yoav Galant và đại biểu quốc hội David Amsalem, dưới sự hậu thuẫn của Thủ tướng Netanyahu đang tiến hành chiến dịch yêu cầu quyền tự quyết của các nhà lãnh đạo thay vì ảnh hưởng bởi các cố vấn cấp cao. Thêm vào đó, việc đại biểu quốc hội và là thành viên Đảng Likud Amir Ohana đề xuất cho phép các bộ trưởng bổ nhiệm người thân cận làm cố vấn pháp lý ngay lập tức vấp phải sự chỉ trích gay gắt không chỉ từ người dân Israel.

Để giải quyết nạn tham nhũng ở Israel cần nhiều quyết sách, trong đó, cải cách hệ thống luật pháp, đặc biệt là cơ chế giám sát cơ quan hành pháp có thể là bước tạo tiền đề quan trọng đầu tiên. 

Võ Như Uyên