Phiên toàn thể Hội nghị Cấp cao ASEAN lần thứ 43. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

ASEAN là một điểm sáng với triển vọng lạc quan

Báo cáo tình hình hợp tác ASEAN trong năm qua, Tổng Thư ký ASEAN Kao Kim Hourn cho biết đà tăng trưởng kinh tế khu vực được giữ vững với dự báo tích cực đạt 4,6% trong năm 2023 và 4,9% năm 2024. Thương mại của ASEAN ghi nhận mức tăng trưởng ấn tượng gần 15%, đạt 3.800 tỷ USD. Đầu tư đạt mức cao kỷ lục hơn 224 tỷ USD.

Tuy nhiên, kinh tế khu vực vẫn tiềm ẩn rủi ro và chịu tác động trực tiếp từ căng thẳng địa chính trị, biến đổi khí hậu, an ninh năng lượng, an ninh lương thực...

Trước tình hình đó, ASEAN đang có những chuyển dịch mạnh mẽ theo xu hướng số hóa và phát triển bền vững, nâng cao năng lực cạnh tranh của khu vực và củng cố vai trò mắt xích quan trọng trong chuỗi giá trị toàn cầu.

Phát biểu tại phiên toàn thể, Giám đốc Điều hành Quỹ Tiền tệ Quốc tế (IMF) Kristalina Georgieva và Chủ tịch Ngân hàng Thế giới (WB) Ajay Banga chia sẻ trong bối cảnh kinh tế toàn cầu còn nhiều khó khăn, ASEAN là một điểm sáng với triển vọng lạc quan; nhấn mạnh để hiện thực hóa mục tiêu là tâm điểm của tăng trưởng, ASEAN cần đẩy mạnh cải cách chuyển đổi cơ cấu nền kinh tế, dỡ bỏ các rào cản thương mại, đầu tư, chú trọng đầu tư phát triển con người qua giáo dục, y tế, phát triển đồng đều, và tăng trưởng bền vững.

Trước sự gia tăng cạnh tranh địa chính trị, ý chí, đoàn kết, hợp tác và tin cậy tiếp tục là những giá trị bền vững của chủ nghĩa đa phương để vượt qua mọi lực cản của phân mảnh và chia rẽ.

Lãnh đạo các nước bày tỏ ủng hộ, cho rằng chủ đề "ASEAN tầm vóc: Tâm điểm của tăng trưởng" cho thấy một ASEAN chủ động, kiên cường và bản lĩnh.

Vượt qua những khó khăn, thách thức, đà xây dựng Cộng đồng ASEAN được giữ vững, tiếp tục ghi những dấu ấn hợp tác mới ở cả ba trụ cột chính trị-an ninh, kinh tế và văn hóa-xã hội, tạo cơ sở và động lực cho những bước phát triển mạnh mẽ hơn của ASEAN trong tương lai.

Các xu thế của thời đại đặt ra cho ASEAN yêu cầu đổi mới trong tư duy, sáng tạo trong hành động và đột phá trong ý tưởng để có thể tận dụng tối ưu các động lực tăng trưởng kinh tế mới như kinh tế số, kinh tế biển xanh, chuyển đổi xanh, và phát triển bền vững.

Trên tinh thần đó, các lãnh đạo đã thảo luận và ghi nhận Tầm nhìn Cộng đồng ASEAN 2045 với những định hướng xuyên suốt xây dựng một ASEAN tự cường, năng động, sáng tạo và lấy người dân làm trung tâm, xác lập khuôn khổ chiến lược cho sự phát triển và bứt phá mạnh mẽ hơn của ASEAN trong 20 năm tới.

ASEAN cần thể hiện bản lĩnh vững vàng, đoàn kết

Tại phiên toàn thể, nhận định chung về một năm 2023 nhiều biến động, Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính đã chia sẻ, kinh tế thế giới đã có những tín hiệu phục hồi tích cực hơn, song còn nhiều rủi ro, tăng trưởng chưa bền vững, thương mại phục hồi chậm, bất ổn địa chính trị ngày càng phức tạp.

Trong bối cảnh đó, với nỗ lực chung, đoàn kết của các nước thành viên và sự dẫn dắt của Chủ tịch Indonesia, cộng đồng ASEAN tiếp tục phát triển ổn định, vững vàng với “tầm vóc” ngày càng lớn mạnh, khẳng định vai trò là tâm điểm của tăng trưởng.

ASEAN tiếp tục là điểm sáng về tăng trưởng kinh tế, là trung tâm của các mạng lưới hiệp định thương mại tự do (FTA) và là trung tâm của các cơ chế hợp tác khu vực quan trọng như ASEAN+1, ASEAN+3, Hội nghị Cấp cao Đông Á (EAS)…

Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính phát biểu tại phiên toàn thể. Ảnh: VGP/Nhật Bắc

Thủ tướng Phạm Minh Chính cho rẳng, để giữ vững “ASEAN tầm vóc” và là “tâm điểm của tăng trưởng”, ASEAN phải nâng cao tự cường thông qua đẩy mạnh liên kết kinh tế, mở rộng thị trường nội khối, khơi thông các dòng chảy thương mại và đầu tư.

Theo đó, Thủ tướng Phạm Minh Chính đề nghị các nước ASEAN khẩn trương tháo gỡ các điểm nghẽn và rào cản về chính sách và thể chế, duy trì ổn định chuỗi cung ứng nội khối, nhằm nâng cao sức chống chịu của khu vực trước các tác động, thách thức từ bên ngoài.

Thủ tướng đề nghị các Bộ trưởng Kinh tế ASEAN chỉ đạo quyết liệt việc rà soát, nâng cấp cũng như đàm phán mới các FTA giữa ASEAN với các đối tác, nhằm tạo những xung lực phát triển mới cho nền kinh tế khu vực.

Thủ tướng cho rằng ASEAN cần xác định bảo đảm hòa bình, an ninh, khu vực, đầu tiên và trước hết, là trách nhiệm và nỗ lực tự thân của chính ASEAN. Muốn vậy, các nước thành viên ASEAN phải nêu cao tinh thần đoàn kết, độc lập, tự chủ, tự cường. Tinh thần này phải được thể hiện bằng cả lời nói và hành động. Chỉ có như vậy, vai trò của ASEAN mới có thể phát huy thực chất và nhận được sự coi trọng trên thực tế của các đối tác, nhất là các nước lớn.

ASEAN hoan nghênh các đối tác tham gia hợp tác khu vực, hỗ trợ ASEAN và cùng ASEAN ứng phó thách thức chung.

Trước thực trạng gia tăng cọ xát, cạnh tranh chiến lược giữa các nước lớn, Thủ tướng đặc biệt nhấn mạnh ASEAN cần thể hiện bản lĩnh vững vàng, đoàn kết để các đối tác tôn trọng vai trò trung tâm của ASEAN, đối thoại và hợp tác thiện chí, tuân thủ tôn chỉ và nguyên tắc do các cơ chế của ASEAN đề ra.

Hướng đến một ASEAN phát triển đồng đều, bền vững, Thủ tướng tái khẳng định tinh thần cốt lõi của ASEAN lấy “người dân là trung tâm, mục tiêu và động lực của tiến trình xây dựng cộng đồng” để tiếp tục thu hẹp khoảng cách phát triển trong ASEAN, đặc biệt ở các vùng sâu, vùng xa, tiểu vùng.

Thủ tướng đánh giá cao các sáng kiến của Chủ tịch Indonesia thúc đẩy kinh tế số, kinh tế biển xanh, an ninh lương thực, xây dựng hệ sinh thái xe điện và tự cường bền vững, coi đây là những bước đi chủ động, sáng tạo của ASEAN nhằm phục vụ lợi ích thiết thực của người dân.

Trên tinh thần đó, Thủ tướng Chính phủ thông báo Việt Nam sẽ đăng cai tổ chức Diễn đàn Tương lai ASEAN về phát triển nhanh, bền vững, lấy người dân làm trung tâm, nhằm bổ trợ cho các diễn đàn, cơ chế chính thức của ASEAN, tạo cơ hội trao đổi rộng rãi về các ý tưởng, sáng kiến cho hợp tác khu vực, góp phần xây dựng cộng đồng ASEAN tự cường và bền vững.

Trong dịp này, các nhà lãnh đạo thông qua nhiều văn kiện quan trọng như Tuyên bố phát triển hòa nhập cho người khuyết tật, phát triển gia đình và bình đẳng giới, tăng cường an ninh lương thực, chăm sóc và giáo dục mầm non, khuôn khổ về hệ thống điều phối khẩn cấp y tế công cộng ASEAN góp phần củng cố các nỗ lực xây dựng Cộng đồng hướng tới người dân và lấy người dân làm trung tâm.

Chiều cùng ngày (5/9), Thủ tướng Chính phủ Phạm Minh Chính cùng lãnh đạo các nước ASEAN và đối tác tham dự phiên khai mạc Diễn đàn ASEAN-Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương.