Các nhân viên cứu hộ của Trăng lưỡi liềm đỏ tìm kiếm các nạn nhân của cuộc không kích của liên quân Ả Rập Xê-út vào một khu nhà tù ở Dhamar ở Yemen vào Chủ nhật. Ảnh: Mohammed Hamoud / Getty Images

Anh, Mỹ và Pháp có thể là đồng lõa với các tội ác chiến tranh ở Yemen bằng cách vũ trang và hỗ trợ cho một liên minh do Ả Rập Xê-út đứng đầu sử dụng việc bỏ đói thường dân như là một chiến thuật chiến tranh, một báo cáo của Liên Hiệp Quốc cho biết.

Một hội đồng chuyên gia của Liên Hiệp Quốc lần đầu tiên đã lập danh sách 160 sĩ quan quân đội và chính trị gia có thể đối mặt với các tội ác chiến tranh, bao gồm từ Ả Rập Xê-út, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất, phong trào phiến quân Houthi và lực lượng quân đội Chính phủ Yemen. Một danh sách bí mật của những người có khả năng đồng lõa nhất đã được gửi đến Liên Hợp Quốc.

Báo cáo của Liên Hiệp Quốc rất có thể sẽ được sử dụng làm bằng chứng cho những người yêu cầu Chính phủ Anh chấm dứt bán vũ khí cho Ả Rập Xê-út để sử dụng ở Yemen.

“Báo cáo gây sốc này sẽ đóng vai trò như một lời cảnh tỉnh cho Chính phủ Anh. Nó cung cấp tất cả các bằng chứng cần thiết về sự khốn cùng và đau khổ của người dân Yemen gây ra bởi một cuộc chiến tranh được thúc đẩy một phần bởi việc bán vũ khí của Anh cho Ả Rập Xê-út và các thành viên liên minh khác,” Muhsin Siddiquey, Giám đốc Oxfam tại Yemen, nói.

Tòa án phúc thẩm của Anh vào ngày 20 tháng 6 phán quyết rằng việc bán vũ khí cho Ả Rập Xê-út vẫn tiếp tục mà không có điều tra thật sự của Anh về nguy cơ liên minh do Ả Rập Xê-út sẽ đứng đầu gây ra tội ác chiến tranh và tòa phúc thẩm của Anh yêu cầu Chính phủ Anh phải trình bày được những gì họ đã làm để khắc phục điều này. 

Chính phủ Anh sẽ đưa ra phản hồi của mình, có thể trong tháng này.

Chính phủ Anh, để bảo vệ cho hành vi bán vũ khí cho Ả Rập Xê-út, phần lớn phụ thuộc vào một nhóm do Ả Rập Xê-út thành lập để xem xét các lỗi mà liên minh đã vi phạm, nhưng uy tín của nhóm này liên tục bị thách thức bởi báo cáo của Liên Hiệp Quốc.

Hội đồng của Liên Hiệp Quốc, bao gồm một người Anh, Charles Garraway, nhận thấy nhóm do Ả Rập Xê-út lập nên nói trên đã thất bại trong việc điều tra ra được cá nhân hoặc tổ chức chịu trách nhiệm cho bất kỳ cuộc tấn công nào giết chết thường dân, làm dấy lên mối lo ngại về sự vô tư trong các cuộc điều tra của họ.

Hội đồng cũng mô tả việc đánh giá quá trình nhắm mục tiêu của Ả Rập Xê-út là đặc biệt đáng lo ngại, [vì] việc đánh giá đó ngụ ý rằng một cuộc tấn công nhắm vào mục tiêu quân sự là hợp pháp, bất chấp những thương vong gây ra cho dân thường, do đó bỏ qua nguyên tắc về tính cân đối.

Cuộc không kích của liên minh quân sự do Saudi đứng đầu ở Tây Nam Yemen hôm Chủ nhật đã tấn công vào một khu nhà tù, giết chết nhiều người, theo Ủy ban Chữ thập đỏ quốc tế (ICRC).

Được thành lập bởi Hội đồng Nhân quyền của Liên Hợp Quốc hai năm trước, hội đồng xét xử dường như quyết tâm tìm ra được các cá nhân chịu trách nhiệm cho việc tiến hành chiến tranh.

Các lực lượng quân đội của Chính phủ Yemen, bao gồm cả những nhóm được Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất hậu thuẫn, tiếp tục tự ý bắt giữ, đe dọa và nhắm vào các cá nhân công khai chất vấn hoặc chỉ trích họ, bao gồm các đối thủ về chính trị, nhà báo, nhà bảo vệ nhân quyền và các nhà lãnh đạo tôn giáo, báo cáo cho biết. 

Ít nhất 13 nhà báo và người làm công tác truyền thông đang bị giam giữ tại Sana’a với các cáo buộc liên quan đến công việc của họ.

Hội đồng của Liên Hiệp Quốc cho biết, đã nhận được cáo buộc rằng người của Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và các lực lượng có liên quan đã tra tấn, hãm hiếp và giết chết các đối thủ về chính trị bị giam giữ trong các cơ sở bí mật tại nhà tù Bir Ahmed II, al-Bureiqa và nhiều địa điểm giam giữ không chính thức. 

Hội đồng phát hiện nhiều tù nhân đã bị tra tấn, bao gồm cả bị điện giật, treo tay và chân, bạo lực tình dục và giam cầm trong thời gian dài.

Hội đồng cũng phát hiện ra các chiến binh của phong trào Houthi, đã sử dụng mìn chống người và xe, vi phạm Luật Nhân đạo quốc tế, đặc biệt là ở cách các quả mìn được đặt ở những địa điểm không được đánh dấu ở những khu vực người dân thường xuyên lui tới, mà không có cảnh báo nào, khiến việc sử dụng mìn trở thành sử dụng vũ khí bừa bãi. Việc sử dụng mìn chống người bị cấm theo Công ước Cấm mìn chống người. Việc áp dụng công ước này đã được các cơ quan chính quyền thừa nhận.

Chính phủ Yemen, Ả Rập Saudi, Các Tiểu vương quốc Ả Rập Thống nhất và Ai Cập đã không hợp tác với hội đồng chuyên gia của Liên Hiệp Quốc hoặc hỗ trợ công việc của họ, nhưng hội đồng cho biết họ vẫn tiến hành hơn 600 cuộc phỏng vấn.

Liên Hiệp Quốc đã ghi nhận ít nhất 7.292 thường dân thiệt mạng (bao gồm ít nhất 1.959 trẻ em và 880 phụ nữ) và 11.630 thường dân bị thương (bao gồm 2.575 trẻ em và 1.256 phụ nữ) ở Yemen là hậu quả trực tiếp của cuộc xung đột vũ trang trong khoảng thời gian từ tháng 3 năm 2015 đến tháng 6 năm 2019. Tổng số người chết được cho là cao hơn nhiều.

Trần Minh Tuấn (Theo The Guardian)