Lính trẻ em của phiến quân Houthi ở Sana siêua, Yemen. Ảnh: Yahya Arhab / EPA

Sự phản đối từ phía Ả Rập Xê Út và Hoa Kỳ đã buộc Anh phải trì hoãn kế hoạch đưa ra nghị quyết của Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc về vấn đề Yemen, làm tăng khả năng một vị tướng do Liên Hợp Quốc chỉ định sẽ bay tới cảng Hodeidah ở Biển Đỏ mà không có bất kỳ quyền hạn nào để ép buộc các bên thực thi lệnh ngừng bắn.

Hoa Kỳ đang yêu cầu dự thảo của nghị quyết phải đề cập đến vai trò của Iran trong việc trang bị vũ khí cho phiến quân Houthis.

Đề nghị này của Hoa Kỳ dẫn đến việc Nga đe dọa sẽ sử dụng quyền phủ quyết.

Trong khi đó, Ả Rập Xê Út khẳng định bản dự thảo không liên quan đến một cuộc điều tra độc lập về các hành vi vi phạm pháp luật nhân đạo quốc tế trong ba năm nội chiến kéo dài, để bảo vệ các phi công của họ khỏi các cuộc điều tra của Liên Hợp Quốc về việc các vụ tấn công cố ý nhắm vào dân thường.

Các cuộc đàm phán về nghị quyết đã bị bế tắc vào thứ Tư, nhưng Anh đang thúc đẩy tất cả các bên phải thỏa hiệp bằng cách tập trung vào việc nghị quyết về thỏa thuận ngừng bắn đã được chấp thuận bởi phiến quân Houthis do Iran hỗ trợ và phía Chính phủ do Ả Rập Xê Út hậu thuẫn tại cuộc đàm phán tuần trước ở Stockholm.

Một vị tướng Hà Lan đã nghỉ hưu, Patrick Cammaert, đang trên đường đến Hodeidah để giám sát một cuộc rút quân gồm hai giai đoạn khỏi Hodeidah của tất cả các bên. Nhưng không có sự ủy quyền hợp pháp từ nghị quyết của Liên Hợp Quốc, ông gần như không có quyền hạn gì.

Chính phủ Yemen đã cảnh báo rằng nếu Liên Hợp Quốc không thể ủy quyền cho ông Cammaert yêu cầu các bên thực thi lệnh ngừng bắn ngay lập tức thì lệnh ngừng bắn có nguy cơ sụp đổ và họ sẽ tiếp tục cuộc tấn công.

Cả phiến quân Houthis và Chính phủ Yemen đều đã đồng ý cử ba ứng cử viên tham gia một ủy ban giám sát chung dự kiến sẽ gặp mặt lần đầu tiên dưới quyền của Tướng Cammaert vào thứ Bảy tới.

Các tổ chức cứu trợ tại Liên Hợp Quốc rất lo lắng rằng nếu không có nghị quyết để “khóa” các thỏa thuận ở Stockholm và kêu gọi hành động tiếp theo để giải quyết tình trạng khủng hoảng nhân đạo, những gì đã đạt được rất có nguy cơ sẽ đổ vỡ.

Edwin Samuel, Phát ngôn viên của Chính phủ Anh tại Trung Đông và Bắc Phi, cho biết: “Chúng tôi hy vọng các đồng minh và đối tác của chúng tôi trong Hội đồng Bảo an sẽ kiềm chế khi sử dụng quyền phủ quyết. Chắc chắn đã có sự trao đổi hết sức nghiêm túc giữa chúng tôi và tất cả các thành viên, đặc biệt là các Thành viên Thường trực.”

Mỹ yêu cầu dự thảo nghị quyết lên án các cuộc tấn công bằng tên lửa đạn đạo và máy bay không người lái của phiến quân Houthis nhằm vào các quốc gia láng giềng, nhấn mạnh rằng các cuộc tấn công như vậy góp phần tạo nên mối đe dọa cho an ninh khu vực.

Mỹ cũng lên án việc cung cấp vũ khí từ Iran và các tư liệu liên quan, cho rằng đây là những hành vi vi phạm lệnh cấm buôn bán vũ khí.

Nga cảm thấy ý kiến của Hoa Kỳ là thiếu công bằng trong việc chỉ chỉ ra duy nhất lỗi của Iran.

Nga thấy rằng Hoa Kỳ không hề đề cập đến việc phía phương Tây cung cấp vũ khí cho Ả Rập Xê Út.

Nghị quyết cũng kêu gọi một cuộc điều tra minh bạch và đáng tin cậy các cáo buộc vi phạm luật hình sự quốc tế và những người nào bị phát hiện phải chịu trách nhiệm sẽ phải chịu trách nhiệm.

Ả Rập Xê Út khẳng định rằng không có chi tiết nào được đưa ra về bản chất của cuộc điều tra này vì lo ngại một cuộc điều tra do Liên Hợp Quốc tiến hành sẽ dẫn đến việc quân đội Ả Rập Xê Út phải đối mặt với cáo buộc tội ác chiến tranh.

Kuwait cố gắng hết sức để nghị quyết bị hạ cấp xuống thành tuyên bố của Chủ tịch Hội đồng Bảo an Liên Hợp Quốc (Presidential Statement) và chỉ nhận được duy nhất sự tán thành từ kết quả các cuộc đàm phán ở Stockholm.

Nỗ lực trước đây của Anh để thông qua nghị quyết của Liên Hợp Quốc về vấn đề Yemen vào tháng 11 đã phải tạm gác lại sau những phản đối của Mỹ và Saudi về cách diễn đạt của nghị quyết.

Bộ trưởng Ngoại giao Anh Jeremy Hunt trao đổi với các nghị sĩ vào thứ Tư, đã phải chịu sức ép bởi thành viên của Đảng Lao động, bà Emily Thornberry, phải đưa ra quyết định rằng liệu nghị quyết có nên đưa ra các hình phạt cho các vi phạm lệnh ngừng bắn, nhưng ông đã phát biểu rằng nếu một trong hai bên phá vỡ lệnh ngừng bắn thì sẽ đối mặt với “cơn thịnh nộ” của Liên Hợp Quốc.

Tướng Cammaert dự định sẽ cung cấp các báo cáo hàng tuần cho Liên Hợp Quốc về tình trạng ngừng bắn, và bất kỳ vi phạm lệnh ngừng bắn nào.

Bộ trưởng Ngoại giao Anh thừa nhận rằng lệnh ngừng bắn được đưa ra hôm thứ Ba tại thành phố cảng Hodeidah rất mong manh và mặc dù có hi vọng le lói, Yemen vẫn đang phải đối mặt với muôn vàn thử thách.

Ông nói rằng bản thân tin tưởng một vòng đàm phán hòa bình sẽ diễn ra vào tháng 1/2019, và tại đó các lực lượng được Houthi hậu thuẫn sẽ cho thấy họ đã chuẩn bị trở thành thành viên nhóm thiểu số trong một chính phủ hướng đến đoàn kết dân tộc.

Trần Minh Tuấn (Theo The Guardian)