Một người lính Yemen bên ngoài Văn phòng Liên Hợp Quốc trong một cuộc biểu tình phản chiến ở Sana’a. Thượng viện Hoa Kỳ kêu gọi chấm dứt hỗ trợ quân sự của Mỹ cho Riyadh trong cuộc chiến ở Yemen. Ảnh: Yahya Arhab / EPA.

Ả Rập Xê Út đã “gạt phăng” quyết định của Thượng viện Hoa Kỳ nhằm chấm dứt sự hỗ trợ của quân đội Mỹ cho cuộc chiến do Riyadh dẫn đầu ở Yemen và quyết định buộc Thái tử Ả Rập Xê Út chịu trách nhiệm về vụ giết nhà báo Ả Rập Jamal Khashoggi.

“Vương quốc Ả Rập Xê Út cực lực phản đối lập trường của Thượng viện Hoa Kỳ mới đây, vốn chỉ dựa trên những tuyên bố và cáo buộc không có căn cứ, và có những can thiệp trắng trợn trong các vấn đề nội bộ của Vương quốc, làm suy yếu vai trò khu vực và quốc tế của Vương quốc,” dẫn lời một tuyên bố do Hãng Thông tấn Saudi Press Agency đăng tải.

“Vương quốc hy vọng rằng bản thân không bị lôi kéo vào các cuộc tranh luận chính trị trong nước ở Hoa Kỳ, để tránh bất kỳ sự phân nhánh nào trong mối quan hệ giữa hai nước, mà có thể có tác động hết sức tiêu cực đến mối quan hệ chiến lược quan trọng này.”

Hôm thứ Năm tuần trước, Thượng viện Hoa Kỳ đã thông qua nghị quyết kêu gọi chấm dứt hỗ trợ quân sự của Mỹ cho liên minh do Ả Rập đứng đầu trong cuộc chiến tại Yemen, và khẳng định quyền quyết định của Quốc hội Hoa Kỳ về các vấn đề chiến tranh và hòa bình.

Nghị quyết được thông qua với 56 phiếu thuận và 41 phiếu chống, đánh dấu lần đầu tiên Thượng viện viện dẫn Đạo luật Các quyền Chiến tranh năm 1973 nhằm tìm cách hạn chế quyền hạn của Tổng thống Mỹ đưa lực lượng vũ trang tham chiến mà không có sự thông qua của quốc hội. Nghị quyết thể hiện sự chỉ trích mạnh mẽ của lưỡng đảng đối với chính quyền Trump.

Mặc dù chủ yếu chỉ mang tính biểu tượng, cuộc bỏ phiếu của Thượng viện Hoa Kỳ hôm thứ Năm đã đưa ra một cảnh báo cho Tổng thống Trump, người kiên quyết ủng hộ chính quyền Ả Rập Xê Út, bất chấp sự phẫn nộ trên khắp thế giới đối với cuộc xung đột tại Yemen và vụ giết nhà báo Khashoggi.

Thượng viện cũng phê chuẩn một nghị quyết lên án vụ sát hại ông Khashoggi và kêu gọi Thái tử Mohammed bin Salman phải chịu trách nhiệm về việc đó.

Việc thông qua nghị quyết của lưỡng đảng được coi là một cử chỉ mang tính biểu tượng phản ánh sự thiếu tự tin trong cách xử lý chính sách của Trump đối với Yemen và Ả Rập Xê Út, và đặc biệt là sự hỗ trợ của cá nhân ông dành cho Thái tử Mohammed bin Salman.

Chính phủ Ả Rập Xê Út cảnh báo rằng Vương quốc này sẽ không tha thứ cho bất kỳ sự thiếu tôn trọng nào đối người lãnh đạo của họ.

“Lập trường của Thượng viện Hoa Kỳ gửi thông điệp sai lầm đến tất cả những người muốn gây ra sự rạn nứt trong mối quan hệ giữa Ả Rập và Hoa Kỳ,” Chính phủ Ả Rập Xê Út cho biết.

“Vương quốc hy vọng rằng bản thân không bị lôi kéo vào các cuộc tranh luận chính trị trong nước ở Hoa Kỳ, để tránh bất kỳ sự phân nhánh nào trong mối quan hệ giữa hai nước, mà có thể có tác động hết sức tiêu cực đến mối quan hệ chiến lược quan trọng này.”

Nghị quyết của Thượng viện thừa nhận mối quan hệ giữa Mỹ và Ả Rập là quan trọng, nhưng kêu gọi Riyadh kiểm soát chính sách đối ngoại ngày càng thất thường của họ.

Các nghị quyết không thể được đưa ra bàn luận tại Hạ viện trước tháng 1/2019 và có khả năng sẽ bị ông Trump phủ quyết trong mọi trường hợp.

Nhưng cuộc bỏ phiếu của Thượng viện gửi một thông điệp mạnh mẽ tới Nhà Trắng thể hiện sự tức giận của cả hai Đảng - Dân chủ và Cộng hòa đối với Riyadh.

Khashoggi, một cộng tác viên người Ả Rập Xê Út của Washington Post, đã bị giết vào ngày 2/10 ngay sau khi vào Lãnh sự quán của Ả Rạp Xê Út ở Istanbul, hành động mà Riyadh gọi là một hoạt động lừa đảo, xảo trá.

Vụ án mạng đã gây tổn hại nặng nề đối với hình ảnh của Riyadh trong mắt cộng đồng quốc tế, và các nước phương Tây bao gồm Hoa Kỳ, Pháp và Canada đã đưa ra lệnh trừng phạt đối với gần 20 công dân Ả Rập Xê Út.

Người đứng đầu Liên Hợp Quốc, ông Antonio Guterres, hôm Chủ nhật, đã kêu gọi tiến hành một cuộc điều tra vụ án mạng này.

Sự tức giận với thiệt hại về người ở cuộc chiến tại Yemen cũng đã thúc đẩy một đường lối cứng rắn hơn trong Quốc hội Hoa Kỳ về vai trò của quân đội Hoa Kỳ trong việc hỗ trợ các cuộc tấn công của liên minh do Ả Rập Xê Út đứng đầu chống lại phiến quân Huthi.

Theo thông tin của Tổ chức Y tế Thế giới, kể từ khi liên minh này phát động chiến tranh vào năm 2015, cuộc xung đột đã giết chết gần 10.000 người. Nhưng một số tổ chức về quyền con người khác tin rằng con số thực tế sẽ còn cao hơn nhiều.

Trần Minh Tuấn (Theo The Guardian)