(Thanh tra) - Bộ Tài chính vừa có Văn bản số 10633/BTC-QLG ngày 14/7/2025 trả lời kiến nghị cử tri gửi đến trước Kỳ họp thứ 9, Quốc hội khóa XV gửi Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh Tây Ninh.
Bộ Tài chính nhận được kiến nghị của cử tri tỉnh Long An (nay là tỉnh Tây Ninh) do Ủy ban Dân nguyện và Giám sát của Quốc hội chuyển tới tại Công văn số 604/UBDNGS15 ngày 21/5/2025, nội dung: Giá cả phân bón, thuốc bảo vệ thực vật thường biến động theo chiều hướng tăng. Cử tri kiến nghị nên xem xét, đánh giá có phải do Nhà nước tăng thuế ở lĩnh vực này làm cho giá cả tăng, đồng thời, cần có giải pháp bình ổn giá phân bón và thuốc bảo vệ thực vật để người dân giảm chi phí trong sản xuất, tăng lợi nhuận, an tâm sản xuất.
Bộ Tài chính cho biết, ngày 19/6/2023, Luật Giá số 16/2023/QH15 được Quốc hội thông qua và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2024. Theo đó, mặt hàng phân bón (phân đạm, phân DAP, Phân NPK) và thuốc bảo vệ thực vật thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá. Nguyên tắc quản lý, điều tiết giá của Nhà nước đối với các hàng hóa, dịch vụ nói chung và phân bón, thuốc bảo vệ thực vật nói riêng được Nhà nước quản lý, điều tiết giá theo cơ chế thị trường phù hợp với chính sách phát triển kinh tế - xã hội trong từng thời kỳ; bảo đảm công khai, minh bạch, tôn trọng quyền tự định giá, cạnh tranh về giá của tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ theo quy định của pháp luật; bảo vệ quyền lợi, lợi ích hợp pháp của người tiêu dùng, tổ chức, cá nhân kinh doanh hàng hóa, dịch vụ và Nhà nước.
Nhà nước chỉ gián tiếp tác động vào sự hình thành, vận động của giá cả mặt hàng trên qua các biện pháp kinh tế vĩ mô, điều hòa cung cầu và sử dụng biện pháp bình ổn giá khi mặt bằng giá thị trường của hàng hóa, dịch vụ thuộc Danh mục hàng hóa, dịch vụ bình ổn giá biến động bất thường gây tác động lớn đến kinh tế - xã hội, sản xuất, kinh doanh, đời sống người dân hoặc khi cơ quan có thẩm quyền ban bố tình trạng khẩn cấp, sự cố, thảm họa, thiên tai, dịch bệnh và mặt bằng giá thị trường hàng hóa, dịch vụ có biến động bất thường. Bên cạnh đó, Nhà nước cũng thực hiện quản lý, điều tiết giá theo quy định của pháp luật thông qua việc tăng cường công tác thanh tra, kiểm tra chấp hành pháp luật về giá, thực hiện kê khai giá sau khi định giá, điều chỉnh giá; niêm yết công khai thông tin về giá và không được bán cao hơn giá niêm yết.
Trường hợp giá phân bón, thuốc bảo vệ thực vật có biến động bất thường trên thị trường thì Nhà nước sẽ thực hiện bình ổn giá theo quy định của Luật Giá. Ngoài ra, trong thời gian vừa qua, Bộ Tài chính đã tham mưu trình Thủ tướng Chính phủ ban hành Chỉ thị số 15/CT-TTg ngày 30/5/2025 về việc tăng cường chấp hành quy định pháp luật về giá. Theo đó, Thủ tướng Chính phủ yêu cầu các Bộ trưởng, Thủ trưởng cơ quan ngang Bộ, Thủ trưởng cơ quan thuộc Chính phủ, Chủ tịch UBND các tỉnh, thành phố trực thuộc Trung ương tăng cường công tác kiểm tra chấp hành pháp luật về giá để đảm bảo các cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan thực hiện đúng quy định pháp luật, thực hiện việc niêm yết, kê khai, công khai thông tin về giá đảm bảo tính khách quan, minh bạch và kịp thời phát hiện, ngăn chặn các hành vi vi phạm pháp luật về giá, tăng giá bất hợp lý, xử lý nghiêm các trường hợp thao túng giá hàng hóa, dịch vụ, nâng khống giá bán...nhằm góp phần thực hiện kiểm soát lạm phát, ổn định kinh tế vĩ mô, hỗ trợ tăng trưởng, phát triển kinh tế-xã hội.
Theo quy định của Luật Thuế giá trị gia tăng (GTGT) số 48/2024/QH15 được Quốc hội khóa XV, Kỳ họp thứ 8 thông qua ngày 26/11/2024 và có hiệu lực thi hành từ ngày 1/7/2025, mặt hàng thuốc bảo vệ thực vật, phân bón thuộc đối tượng chịu thuế suất thuế GTGT 5%. Việc áp dụng thuế suất thuế GTGT 5% đối với mặt hàng phân bón tác động tới giá phân bón nhập khẩu và giá phân bón sản xuất trong nước như sau:
Đối với phân bón nhập khẩu: Theo quy định của Luật Thuế GTGT, số thuế GTGT đối với hàng hóa nhập khẩu là giá tính thuế (trị giá tính thuế hàng nhập khẩu) nhân với thuế suất GTGT. Trường hợp áp dụng thuế suất GTGT 5% thì giá phân bón nhập khẩu sẽ cộng thêm 5% thuế GTGT.
Đối với phân bón sản xuất trong nước: Giá phân bón trong nước ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, trong đó có một số yếu tố quan trọng như diễn biến giá dầu mỏ và giá phân bón trên thế giới; Chính sách xuất nhập khẩu phân bón của Trung Quốc, quốc gia mà Việt Nam nhập khẩu tới hơn 40% tổng lượng phân bón nhập khẩu; Thay đổi cơ cấu cây trồng và chuyển đổi mục đích sử dụng đất; Yếu tố mùa vụ và thời tiết; Yếu tố giá nông sản.
Theo đánh giá của Hiệp hội phân bón, về lâu dài, do các doanh nghiệp trong nước được khấu trừ thuế GTGT đầu vào, giảm giá thành dẫn tới có thể giảm giá phân bón nhằm cạnh tranh với phân bón nhập khẩu, bình ổn giá trong nước, tạo điều kiện thuận lợi cho nông dân yên tâm sản xuất. Đối với nhà sản xuất trong nước được hỗ trợ khoản chênh lệch giữa khấu trừ thuế GTGT đầu vào và thuế GTGT đầu ra (2-3%) trong khi hàng nhập khẩu phải chịu thêm 5% GTGT đầu ra nên sẽ tạo môi trường bình đẳng hơn giữa hàng sản xuất trong nước và hàng nhập khẩu. Mặt khác, việc được khấu trừ thuế GTGT đầu vào cũng khuyến khích các nhà sản xuất trong nước đầu tư sản xuất, nhất là các dự án sử dụng công nghệ cao, thiết bị hiện đại.
“Bên cạnh đó, nếu áp dụng thuế suất thuế GTGT 5% đối với mặt hàng phân bón thì doanh nghiệp sản xuất phân bón vẫn còn số thuế GTGT đầu vào phải tiếp tục chuyển sang khấu trừ GTGT đầu vào hoặc được hoàn thuế GTGT (nếu có số thuế GTGT đầu vào chưa được khấu trừ hết từ 300 triệu đồng trở lên). Như vậy, doanh nghiệp có dư địa để giảm giá bán sản phẩm phân bón”, Bộ Tài chính phúc đáp.
