Theo nội dung Kết luận thanh tra số 18, ngày 26/7/2024 của Thanh tra tra tỉnh Cao Bằng, 21 công trình được thanh tra thuộc Chương trình "Mở rộng quy mô vệ sinh và nước sạch nông thôn dựa trên kết quả" vay vốn Ngân hàng Thế giới giai đoạn 2016 - 2020, do Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn (thuộc Sở Nông nghiệp và Phát triển nông thôn tỉnh Cao Bằng) làm đại diện chủ đầu tư.
Bên cạnh những kết quả đạt được, các công trình được thanh tra còn có những tồn tại hạn chế nhất định, cần sớm được khắc phục để đảm bảo hiệu quả đầu tư, như:
Chủ đầu tư còn lúng túng trong việc sử dụng nguồn kinh phí chi phí quản lý các công trình, các chứng từ chi của Ban Quản lý dự án các năm chưa phản ánh rõ hoạt động tác nghiệp về tổ chức quản lý các công trình (không nhận kinh phí quản lý với số tiền 425,3 triệu đồng và nộp trả ngân sách Nhà nước tổng số tiền 322,5 triệu đồng).
Một số công trình vận hành hiệu quả đầu tư được một thời gian thì ngừng hoạt động, như công trình cấp nước sinh hoạt xã Bình Long, huyện Hòa An: Đầu nguồn không có nước, nguyên nhân khách quan là do nhà máy thủy điện tích nước (nhà máy thủy điện phê duyệt dự án và xây dựng sau công trình cấp nước); nguyên nhân trực tiếp là hỏng hóc một số hạng mục đường ống và vòi nước trong khu vực đất hộ dân quản lý, do đầu nguồn không có nước nên các vòi nước không vận hành từ đó người dân hạn chế về việc bảo quản sử dụng tài sản, có hộ còn phá dỡ vòi nước…
Chủ đầu tư và đơn vị thi công đã khắc phục những tồn tại hạn chế và bàn giao cho UBND xã. Công trình hoàn thành việc khắc phục tồn tại hạn chế nhưng chưa hoạt động. Tại thời điểm thanh tra, không có người quản lý vận hành, UBND xã thiếu trách nhiệm quản lý tài sản công.
Công trình cấp nước sinh hoạt xã Nam Tuấn, huyện Hòa An: Nguyên nhân máy bơm đầu nguồn hỏng do tổ quản lý vận hành máy bơm đầu nguồn từ xa chưa đúng quy trình nên không kiểm soát được hoạt động của máy bơm, xảy ra tình trạng máy bơm chạy không tải “già máy”.
Một số công trình vận hành phát huy hiệu quả đầu tư, nhưng có một hệ cấp nước phát huy một thời gian thì kém hiệu quả đầu tư. Các hệ cấp nước này đầu nguồn đều có khá nhiều nước. Nguyên nhân và trách nhiệm tồn tại hạn chế từng hệ cấp nước như sau:
Hệ cấp nước sinh hoạt thuộc xóm Nà Lòa (công trình cải tạo cấp nước sinh hoạt xã Quang Hán, huyện Trà Lĩnh): Nguyên nhân là một số hộ dân tự cắm vòi dẫn nước trực tiếp tại đầu nguồn không qua bể đầu nguồn nên lượng nước bể đầu nguồn không đủ để vận hành. Trách nhiệm thuộc UBND xã và một số hộ dân xóm hưởng lợi tự ý khai thác nước tại nguồn nước bể đầu nguồn.
Hệ cấp nước liên xóm Nà Bưa, Đà Lạn (công trình cải tạo cấp nước sinh hoạt xã Bế Triều, huyện Hòa An): Nguyên nhân là tư vấn thiết kế khảo sát dùng nguồn nước chủ yếu thẩm thấu từ hồ nước Nà Tấu, nhưng hiện nay nguồn nước thẩm thấu đã được khắc phục nên đầu nguồn nước phục vụ cho hệ cấp nước hạn chế. Trách nhiệm thuộc chủ đầu tư và đơn vị tư vấn thiết kế…
Công tác bàn giao 21/21 công trình có quy trình và biên bản bàn giao tài sản chưa thực hiện theo đúng quy định tại khoản 1 Điều 12 Thông tư số 54/2013/TT- BTC, không tiến hành bàn giao đầy đủ các nội dung chi tiết về công trình (năm xây dựng, đưa vào sử dụng, diện tích, công suất, giá trị công trình).
Trong công tác quản lý: 19/21 công trình UBND các xã hưởng lợi chưa thực hiện mở sổ theo dõi theo quy định tại khoản 1 và khoản 2 Điều 20 Thông tư số 54/2013/TT-BTC và trích khấu hao theo quy định tại khoản 1 Điều 21 Thông tư số 54/2013/TT-BTC.
2/21 công trình bàn giao cho Công ty TNHH Một thành viên Cấp nước Cao Bằng chưa ghi tăng vốn Nhà nước theo quy định tại khoản 3 Điều 14 Thông tư số 54/2013/TT-BTC.
Trong công tác vận hành, thiết bị lọc của 19/21 công trình là yêu cầu của Ngân hàng Thế giới để đảm bảo nước sạch của chương trình, thực tế thiết bị lọc của 19/21 công trình được triển khai nhưng không vận hành (không sử dụng)…
Từ những tồn tại sai phạm nêu trên, Chánh Thanh tra tỉnh Cao Bằng kiến nghị Chủ tịch UBND tỉnh chỉ đạo: Sở Nông nghiệp và Phát tiển nông thôn, Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn phối hợp với UBND cấp huyện và các cơ quan liên quan rà soát tất cả các công trình nước sạch trên địa bàn tỉnh Cao Bằng từ trước đến nay đã bàn giao cho các đơn vị quản lý và sử dụng chưa đúng quy định của pháp luật để bàn giao lại cho đơn vị quản lý và sử dụng công trình nước sạch theo đúng quy định.
Tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan đến tồn tại, hạn chế trong công tác khảo sát, quản lý dự án, bàn giao các công trình.
Nhà máy Thủy điện Bình Long (Công ty Cổ phần Năng lượng tái tạo Bình Long) và các cơ quan liên quan khắc phục nguồn nước đầu nguồn của công trình cấp nước sinh hoạt xã Bình Long, huyện Hòa An (nay là xã Hồng Việt, huyện Hòa An) để phục vụ người dân.
Trung tâm Nước sạch và Vệ sinh môi trường nông thôn phối hợp với các cơ quan, đơn vị liên quan khắc phục, tồn tại, hạn chế, tổ chức kiểm điểm trách nhiệm của tổ chức, cá nhân có liên quan đến tồn tại, hạn chế, có hình thức xử lý theo quy định.
Thu hồi số tiền 161,3 triệu đồng thanh toán sai vào tài khoản tạm giữ của Thanh tra tỉnh tại Kho bạc Nhà nước tỉnh Cao Bằng để chờ xử lý.