Thực hiện Quyết định 581/QĐ-TTr ngày 19/7/2023 của Chánh Thanh tra tỉnh Quảng Trị về thanh tra việc chấp hành pháp luật về đất đai trên địa bàn xã Vĩnh Sơn, huyện Vĩnh Linh, đoàn thanh tra đã tiến hành thanh tra tại UBND huyện Vĩnh Linh, UBND xã Vĩnh Sơn, Công ty TNHH MTV Lâm nghiệp Bến Hải (Cty LN Bến Hải) và xác minh các đơn vị có liên quan. Đến ngày 14/3/2024, Thanh tra tỉnh Quảng Trị đã ban hành Kết luận thanh tra (KLTT) số 229/KL-TTr việc chấp hành pháp luật đất đai trên địa bàn xã Vĩnh Sơn.
Trong đó, đoàn đã triển khai các nội dung, như: Công tác quản lý Nhà nước về chấp hành các quy định pháp luật đất đai trên địa bàn xã Vĩnh Sơn; kết quả thanh tra, kiểm tra, xác minh về quá trình đo đạc, nghiệm thu, thẩm định và cấp giấy chứng nhận quyền sử dụng đất (GCNQSDĐ) theo Quyết định 2168/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Trị ngày 17/11/2008 cho Cty LN Bến Hải thuộc địa bàn xã Vĩnh Sơn; quá trình đo đạc, nghiệm thu, thẩm tra, thu hồi đất, cấp giấy theo Quyết định 1371/QĐ-UBND và việc triển khai thực hiện quyết định này; kết quả kiểm tra đất các trang trại trên đất lâm nghiệp xã Vĩnh Sơn và một số nội dung đất Làng Thanh niên lập nghiệp thuộc xã Vĩnh Sơn; kết quả xác minh đất theo Nghị quyết 29/2017/NQ-HĐND ngày 14/12/2017; tình hình kiến nghị, phản ánh, khiếu nại, tố cáo về đất đai (đất lâm nghiệp) trên địa bàn xã Vĩnh Sơn và kết quả xác minh.
Theo KLTT, qua xem xét tổng thể, công tác quản lý đất đai trước đây, cụ thể về đất lâm nghiệp trên địa bàn xã Vĩnh Sơn còn yếu. Từ năm 2019 đến nay, công tác quản lý đất đai có nhiều tiến bộ, tuy nhiên việc UBND xã chủ động phối hợp với các đơn vị liên quan để bổ sung, hoàn chỉnh hồ sơ địa chính, hồ sơ đất đai của xã chưa được quan tâm đúng mức.
Công tác lưu trữ hồ sơ đất đai buông lỏng qua các thời kỳ trước. Công tác tham mưu quản lý Nhà nước cũng như nghiệp vụ về đất đai tại UBND xã Vĩnh Sơn trước năm 2019 còn yếu, để lại nhiều hệ quả.
Đối với việc cấp GCNQSDĐ số AE 587022 cho Cty LN Bến Hải theo Quyết định 2168/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Trị, theo KLTT đây là một kết quả mang lại nhiều lợi ích cho việc quản lý, sử dụng đất. Qua đó, giúp công ty có điều kiện để chủ động thực hiện phương án sản xuất kinh doanh, thực hiện nghĩa vụ ngân sách Nhà nước.
Tuy nhiên, khó khăn về công tác đo đạc cũng như việc UBND tỉnh Quảng Trị giai đoạn đó đã cấp chồng lên các GCNQSDĐ của các hộ gia đình (được UBND huyện Vĩnh Linh cấp trước năm 2008) và cả phần đất diện tích các hộ đi kinh tế mới diện 327 Bắc sông Bến Hải khai hoang vào khoảng năm 1995.
Ngay trong chính hồ sơ trình cấp GCNQSDĐ chưa đề xuất phương án sử dụng đất, xử lý bóc tách các diện tích đất thực tế trước đây chưa từng sử dụng (đất choi khe, đất canh tác của người dân), đề xuất, điều chỉnh quy hoạch sử dụng đất, chuyển đổi mục đích sử dụng đất, chuyển đổi mục đích cho đúng với thực tế đất đang sử dụng để cấp GCNQSDĐ đảm bảo đúng quy định.
Ngoài ra, nhận thức về chuyên môn, pháp luật về đo đạc, cấp giấy, quản lý sử dụng đất còn hạn chế, thiết bị chuyên ngành, tọa độ chưa chuẩn hóa, chưa liên kết trong lúc diện tích đất lâm nghiệp lớn, địa hình hiểm trở. Đây là nguyên nhân chính làm hạn chế chất lượng đo đạc, cấp GCNQSDĐ theo Quyết định 2168/QĐ-UBND. Chính vì việc cấp GCNQSDĐ theo Quyết định 2168/QĐ-UBND chưa chính xác dẫn đến năm 2012 phải bóc tách 318,3ha ra khỏi diện tích đất công ty.
Đối với quá trình rà soát, đo đạc, thẩm tra, thẩm định, ban hành Quyết định 1371/QĐ-UBND của UBND tỉnh Quảng Trị về thu hồi 318,3ha đất và triển khai cắm mốc, quy chủ, đo đạc, xét giao đất, cấp GCNQSDĐ trên diện tích 318,3ha thu hồi, theo KLTT, ngoài trách nhiệm của một số đơn vị liên quan thì Sở Tài nguyên và Môi trường với chức năng thẩm định hồ sơ thu hồi đất, tham mưu UBND tỉnh ban hành quyết định thu hồi đất và cấp đổi GCNQSDĐ cho Cty LN Bến Hải chưa làm rõ chi tiết, đầy đủ bản chất các loại đất trong 318,3ha. Điều này đã làm cho địa phương khó triển khai, Nhân dân hiểu lầm.
Đối với việc triển khai Nghị quyết 29/2017/NQ-HĐND của HĐND tỉnh Quảng Trị về nội dung bàn giao đất lâm nghiệp Cty LN Bến Hải về cho UBND xã Vĩnh Sơn quản lý giao lại cho nhân dân, theo KLTT, diện tích bàn giao cơ bản là đất sạch và đến cuối năm 2023, diện tích còn lại đã được bàn giao cho địa phương. Bên cạnh đó, việc cấp chủ trương đầu tư Dự án Trang trại chăn nuôi heo công nghệ cao SGR trên địa bàn xã Vĩnh Sơn còn nhiều bất cập, chưa phù hợp, chưa đầy đủ các thủ tục. Đây cũng là lí do ảnh hưởng đến tình hình khiếu nại, tố cáo, kiến nghị trên địa bàn xã Vĩnh Sơn.
Đối với tình hình khiếu nại, phản ánh, tố cáo về đất đai (lâm nghiệp) trên địa bàn xã Vĩnh Sơn ngoài các nội dung khác, qua xác minh, Thanh tra tỉnh nhận thấy, xuất phát từ Quyết định 1371/QĐ-UBND chưa nêu chi tiết cụ thể lý do, mục đích thu hồi đất, chưa có văn bản hướng dẫn cụ thể Quyết định 1371/QĐ-UBND. Mặt khác, do tính phức tạp, manh mún của diện tích đất 318,3ha dẫn đến việc triển khai chậm đã làm cho nhân dân khó hiểu, hiểu nhầm. Một số công dân hiểu nhầm ký hiệu số thửa đất là tờ số bản đồ địa chính dẫn đến xác định sai vùng đất 318,3ha, từ đó nhận định sai nhiều nội dung khác. Đây là nguyên nhân chính phát sinh các đơn thư khiếu nại, phản ánh, tố cáo trên địa bàn xã Vĩnh Sơn.
Bài 2: Tập trung xử lý các tồn đọng