Mặc dù Bộ Chính trị đã có kết luận. Thường trực Ban Bí thư đã chỉ đạo “Công tác PCTN là một trong những nội dung cần quan tâm” nhưng công tác PCTN được đề cập trong một số đại hội Đảng bộ các cấp còn mờ nhạt, một số chủ trương giải pháp lớn về PCTN chưa đạt được sự đồng thuận. Trên các diễn đàn lớn như: Hội nghị Ban Chấp hành Trung ương, Hội nghị Ban Chấp hành Đảng bộ các cấp, sự quan tâm công tác PCTN còn hạn chế. Nhiều Hội đồng Nhân dân các cấp chưa chú ý đến công tác PCTN. Công tác tuyên truyền, giáo dục về PCTN mới tập trung đối với đội ngũ cán bộ, đảng viên, trong các tầng lớp nhân dân chưa được triển khai sâu rộng. Nhận thức về công tác PCTN còn hạn chế ngay cả với một số cán bộ, đảng viên, dẫn tới ý thức chấp hành, đánh giá tình hình về công tác PCTN thiếu khách quan.

Một số quy định thể chế về PCTN thiếu tính khả thi. Nhiều đề án thực hiện Nghị quyết Trung ương 3 và Chương trình hành động của Chính phủ chậm so với kế hoạch. Có Quy chế Đề án tới nay chưa được ban hành, như Quy chế giám sát trong Đảng, Quy chế nhân dân giám sát tổ chức Đảng và đảng viên, Đề án kiểm soát thu nhập của người có chức vụ quyền hạn. Cơ chế quản lý trên các lĩnh vực nhạy cảm, dễ xảy ra tham nhũng còn thiếu và chưa đáp ứng yêu cầu. Công tác cải cách hành chính đổi mới quản lý, công khai minh bạch trong hoạt động của cơ quan, đơn vị còn nhiều hạn chế. Năng lực, ý thức, phẩm chất của một bộ phận cán bộ, công chức còn yếu kém; hiện tượng nhũng nhiễu, gây phiền hà đối với người dân và doanh nghiệp xảy ra ở nhiều lĩnh vực, chậm được chuyển biến đang là vấn đề của xã hội. Nhiều dư luận về tham nhũng trong công tác cán bộ, hiện tượng chạy chức, chạy quyền, chạy tội, chạy dự án chưa được làm rõ để xử lý nghiêm minh.

Công tác phát hiện xử lý vụ việc, vụ án tham nhũng, số lượng chưa tương xứng với tình hình tham nhũng thực tế. Giám sát PCTN của Quốc hội và Hội đồng Nhân dân các cấp chưa thường xuyên, và hiệu quả thấp. Việc phát hiện và xử lý tham nhũng qua kiểm tra, thanh tra, kiểm toán còn hạn chế. Các biện pháp phát hiện tham nhũng, chủ yếu qua đơn thư tố cáo, hoạt động của các cơ quan chức năng và thông tin báo chí. Chất lượng điều tra, truy tố, xét xử nhiều vụ án tham nhũng còn hạn chế; số vụ án nghiêm trọng, phức tạp xử lý chậm, một số vụ cho hoãn xét xử hoặc đình chỉ quá nhiều bị can. Có biểu hiện hữu khuynh nể nang, lạm dụng việc bồi thường, khắc phục hậu quả để xử lý hành chính. Việc áp dụng hình phạt cho hưởng án treo chiếm tỷ lệ cao là chưa quán triệt đầy đủ tính nghiêm trọng và nguy hại của loại tội phạm này.

Hiệu quả hoạt động của các cơ quan chuyên trách còn thấp. Mô hình Ban Chỉ đạo PCTN chưa tạo được sự thống nhất cao; hoạt động của Ban Chỉ đạo ở các Bộ, ngành Trung ương, và cơ sở chưa rõ nét. Quy định người đứng đầu Ban Chỉ đạo Trung ương và Ban Chỉ đạo cấp tỉnh chưa tạo được sự đồng thuận, dẫn đến nhiều vướng mắc trong hoạt động. Văn phòng Ban Chỉ đạo cấp tỉnh số lượng cán bộ theo biên chế quy định ít, mô hình tổ chức chưa hoàn chỉnh. Đối với 3 đơn vị chuyên trách về chống tham nhũng, mặc dù đã hoàn thiện về tổ chức nhưng vẫn còn nhiều vướng mắc trong quan hệ phối hợp hoạt động, thiếu các quy định có tính đặc thù và hạn chế về năng lực, tính chuyên sâu của đội ngũ cán bộ.

Vai trò của Mặt trận Tổ quốc và các tổ chức thành viên trong PCTN chưa thực sự được phát huy theo chức năng nhiệm vụ, thậm chí kết quả hoạt động còn hạn chế. Công tác hợp tác quốc tế về PCTN chưa được đề cập toàn diện và có tính cơ bản. Nhiều đoàn đi nghiên cứu, trao đổi, học tập kinh nghiệm nước ngoài, nhưng việc vận dụng vào thực tiễn công tác PCTN ở Việt Nam còn ít. Sự phối hợp xử lý một số vụ việc có dấu hiệu tham nhũng có yếu tố nước ngoài còn gặp khó khăn. Nhiều nội dung ghi nhớ hợp tác với các nước về PCTN mới dừng ở mức ký kết văn bản.

Từ thực tiễn công tác PCTN thời gian qua có thể rút ra một số vấn đề: Tham nhũng diễn ra trên diện rộng, ở hầu hết các lĩnh vực đời sống. Vì vậy, phải huy động sức mạnh của cả hệ thống chính trị, dưới sự lãnh đạo trực tiếp toàn diện của các cấp ủy Đảng và sự điều hành của chính quyền; có cơ chế để phát huy vai trò giám sát, phát hiện của quần chúng nhân dân; cùng với việc nâng cao năng lực của các cơ quan chuyên trách và các cơ quan có thẩm quyền làm nòng cốt trong công tác PCTN. PCTN là cuộc đấu tranh trong mỗi con người, trong mỗi cơ quan đơn vị. Vì vậy, cần làm tốt công tác tư tưởng, nâng cao phẩm chất năng lực cán bộ; nâng cao năng lực lãnh đạo và sức chiến đấu của tổ chức cơ sở Đảng, cùng với nâng cao trách nhiệm, tính tiên phong gương mẫu của người đứng đầu.

Mỗi chủ trương chính sách, dự án phát triển kinh tế - xã hội phải gắn với các giải pháp phòng ngừa tham nhũng. Mạnh dạn đưa ra những giải pháp kiên quyết cứng rắn hơn để đáp ứng yêu cầu, đòi hỏi của cuộc đấu tranh PCTN. Xử lý nghiêm những cơ quan, đơn vị và người đứng đầu có thẩm quyền không thực hiện, hoặc thực hiện kém hiệu quả chủ trương giải pháp PCTN. Nói phải đi đôi với làm, đó là hành động mang tính quyết định của toàn Đảng, toàn dân và toàn quân trong cuộc đấu tranh PCTN.

Trúc Lâm