Yếu kém trong lập quy hoạch, kế hoạch
  
Báo cáo này cho thấy: Kế hoạch SDĐ ở nhiều địa phương còn buông lỏng… Sai phạm của cơ quan chức năng và các cấp chính quyền chủ yếu vẫn là ở lĩnh vực giao đất, cho thuê đất không đúng quy hoạch, kế hoạch SDĐ, xây dựng cơ bản và diễn ra dưới nhiều hình thức…
   
Kết quả thanh tra tại 4 đơn vị cấp huyện (TP Thanh Hóa, huyện Hậu Lộc, Yên Định, Ngọc Lặc) và một số xã ở huyện Nga Sơn, Triệu Sơn, Nông Cống, Thiệu Hóa… cho thấy, công tác quy hoạch, kế hoạch SDĐ còn thiếu về số lượng, yếu về chất lượng, không khả thi. Cụ thể: Tại TP Thanh Hóa giai đoạn 2000 - 2006, có kế hoạch SDĐ nhưng lại không có quy hoạch SDĐ. Giai đoạn 2006 - 2010 có quy hoạch SDĐ thì lại không có kế hoạch SDĐ! Do đó, việc thực hiện thu hồi và giao đất trong giai đoạn 2000 - 2010 là chưa bảo đảm theo quy định về quản lý đất đai. Tại Hậu Lộc, đến năm 2010 vẫn còn 5/27 xã, thị trấn không lập quy hoạch SDĐ, gồm: Thị trấn Đại Lộc, Lộc Tân, Hải Lộc và Ngư Lộc, trong đó có 2 xã Hải Lộc và Ngư Lộc không lập kế hoạch SDĐ. Huyện Ngọc Lặc còn 6/22 xã chưa có quy hoạch SDĐ… Nguyên nhân của tình trạng trên là do trình độ, năng lực của chủ đầu tư là Chủ tịch UBND các xã, phường, thị trấn còn hạn chế, đội ngũ cán bộ làm công tác quy hoạch ít về số lượng, yếu về chuyên môn, ý thức trách nhiệm không cao…
   
Việc quản lý theo dõi quỹ đất công ích chưa chặt chẽ; cho thuê sai quy định và không có biện pháp khắc phục, cụ thể như huyện Ngọc Lặc mới quản lý được hơn 47%, nhiều xã ký hợp đồng cho thuê khoán đất công ích, đất bãi bồi thời hạn từ 10 - 20 năm trái quy định Luật Đất đai. Huyện Yên Định sử dụng tiền đất công ích chưa chặt chẽ, một số đơn vị sử dụng không có sự kiểm soát của Kho bạc với số tiền gần 1,1 tỷ đồng…
   
Nhiều dự án (D.A) sau khi có quyết định thu hồi đất của dân, được giao đất nhưng triển khai thực hiện quá chậm. Điển hình như: D.A Nhà máy giấy và bột giấy tại xã Châu Lộc, huyện Hậu Lộc của Tổng Cty Giấy Việt Nam với hơn 55ha đất được giao từ năm 2008 đến nay chưa thực hiện; D.A Khu đô thị Hoằng Long (Hoằng Hóa) và D.A Cty Fer ro-CROM tại xã Minh Thọ (Nông Cống) được giao hơn 27ha cũng từ năm 2008 đến nay chưa thực hiện… Bên cạnh đó, tình trạng giao đất, cho thuê đất vi phạm nghiêm trọng Luật Đất đai như: Huyện Hậu Lộc đã ký 11 quyết định với diện tích 6,2ha, thời hạn cho thuê từ 30 - 70 năm (trái thẩm quyền, vượt thời gian). Nổi cộm về buông lỏng quản lý là huyện Hậu Lộc cho hộ ông Nguyễn Quốc Triệu sử dụng bất hợp pháp hơn 1.800m2 ngoài diện tích được thuê; hộ ông Nguyễn Văn Thủy còn xây dựng và sản xuất trên diện tích đất 5.200m2 khi chưa có quyết định giao đất…

Vi phạm trong đấu giá quyền SDĐ

Trong năm 2010 - 2011, qua thanh tra 13 mặt bằng đấu giá đất thì cả 13 mặt bằng khi xác định giá sàn chưa sát với giá thực tế trên thị trường. Cá biệt có trường hợp không khảo sát giá mà lấy theo bảng giá đất của TP Thanh Hóa; quá trình đấu giá chỉ có 1 hoặc 2 nhà đầu tư tham gia đấu giá với giá trúng đấu giá chỉ bằng giá sàn hoặc cao hơn giá sàn từ 1 - 4 nghìn đồng.
   
Một số huyện “bỏ qua” đấu giá quyền sử dụng đất (QSDĐ) theo quy định. Cụ thể: Từ năm 2001 - 2010, huyện Hậu Lộc có 144 quyết định giao đất ở tại các xã theo hình thức định giá. Huyện Yên Định từ 2006 - 2010 giao đất có thu tiền hơn 140ha, nhưng lại “ăn bớt” chỉ tổ chức đấu giá 7,8ha chiếm 5,05% diện tích đã giao. Ngược lại, có nơi phê duyệt phương án giá giao đất, nhưng xã lại tiến hành đấu giá đất để được hưởng tiền SDĐ theo tỷ lệ cao hơn.

Có thể nói, TP Thanh Hóa là điển hình trong việc thực hiện tiến hành đấu giá QSDĐ khi chưa giải phóng mặt bằng, dẫn tới tiến độ thực hiện D.A chậm, gây lãng phí đất đai, tiền Nhà nước. Tình trạng chậm nộp tiền SDĐ kéo dài, có những công nợ với số tiền lớn như TP Thanh Hóa để Cty Cổ phần Xây dựng Miền Trung nợ 101 tỷ đồng; Cty Cổ phần Đầu tư Xây dựng Công trình Đô thị nợ 51 tỷ đồng; Cty Luyện kim Khoáng sản Thanh Hà nợ 43 tỷ đồng… Nhiều D.A đã phê duyệt mặt bằng quy hoạch nhưng khi thực hiện lại điều chỉnh, thường là giảm các công trình công cộng, tăng diện tích đất ở hoặc chuyển đất xây dựng nhà chung cư, nhà vườn thành đất nhà liền kề để có nhiều lợi nhuận. Ví dụ như mặt bằng số 1279 xã Quảng Hưng, số 1755 xã Đông Hương, số 1820 xã Quảng Thành, số 665 KĐT Bắc Cầu Hạc, số 636 tây bắc ga của TP Thanh Hóa, Khu đô thị Hoằng Long (Hoằng Hóa)…
   
Việc quản lý đầu tư xây dựng các hạng mục hạ tầng kỹ thuật, bao gồm công tác nghiệm thu, thẩm tra, thẩm định sản phẩm tư vấn thiết kế, dự toán còn nhiều sai sót. Các nhà thầu tư vấn thiết kế đều làm sai, chỉ định nhà thầu thiếu năng lực, dẫn đến thi công thiếu khối lượng hoặc nghiêm trọng hơn là chưa thi công vẫn nghiệm thu thanh toán… Tổng số tiền sai phạm kiểu này qua thanh tra phát hiện hơn 5,6 tỷ đồng. Trong đó, thanh tra 11 D.A đầu tư xây dựng hạ tầng kỹ thuật tại TP Thanh Hóa đã phát hiện sai trên hồ sơ dự toán là hơn 3,4 tỷ đồng; thanh tra 4 D.A tại huyện Hậu Lộc, số tiền sai phạm phải thu hồi và không thanh toán hơn 280 triệu đồng; tương tự với 4 D.A bị thanh tra tại huyện Yên Định là gần 2 tỷ đồng sai phạm…

Đinh Lê