(Thanh Tra) - Cổ đông là tổ chức chỉ sở hữu tối đa 15% vốn điều lệ một ngân hàng thương mại nhưng tại Saigon Bank, Văn phòng Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh và Nhà Phú Nhuận đã sở hữu 18,185% và 16,64% vốn.
Sở hữu cổ phần vượt trần quy định
Mới đây, Kiểm toán Nhà nước đã có báo cáo gửi tới Quốc hội đánh giá việc xử lý giảm tỷ lệ sở hữu cổ phần vượt quy định theo Luật Các Tổ chức Tín dụng vẫn còn chậm và kéo dài nhiều năm.
Kiểm toán Nhà nước cho biết, đến cuối 2022, vẫn có ngân hàng thương mại có cổ đông là tổ chức sở hữu cổ phần vượt trần quy định 15% vốn điều lệ như: Ngân hàng TMCP Sài Gòn Công Thương (Saigon Bank). Cổ đông và người có liên quan của cổ đông tại Saigon Bank cũng sở hữu cổ phần vượt trần 20% vốn điều lệ.
Hồi cuối năm 2022, Văn phòng Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh sở hữu 56.009.576 cổ phiếu SGB, tương ứng tỷ lệ nắm giữ 18,185%; Công ty TNHH Một thành viên Xây dựng và Kinh doanh Nhà Phú Nhuận sở hữu 51.250.000 cổ phiếu SGB (tương đương 16,64%). Hai đơn vị này được xác định là có liên quan đến Chủ tịch Hội đồng Quản trị (HĐQT) Vũ Quang Lãm.
Công ty TNHH MTV Xây dựng và Kinh doanh Nhà Phú Nhuận là công ty 100% vốn Nhà nước, trực thuộc Văn phòng Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh, có vốn điều lệ 360 tỷ đồng. Lĩnh vực hoạt động chính của doanh nghiệp này là xây dựng - kinh doanh bất động sản, thương mại và dịch vụ.
Liên quan đến bà Trần Thị Phương Thanh, Thành viên HĐQT Saigon Bank là Công ty TNHH Một thành viên Dầu khí Thành phố Hồ Chí Minh (Saigon Petro) và Công ty TNHH MTV Du lịch TM Kỳ Hòa (Kỳ Hòa Tourist).
Trong khi Saigon Petro sở hữu 43.370.958 triệu cổ phiếu SGB (tương ứng tỷ lệ 14,081%), Kỳ Hòa Tourist sở hữu 50.264.494 cổ phiếu (tương đương 16,352%).
Công ty Saigon Petro là doanh nghiệp 100% vốn Nhà nước, đại diện chủ sở hữu là Văn phòng Thành ủy Thành phố Hồ Chí Minh. Công ty Kỳ Hòa cũng trực thuộc Văn phòng Thành ủy. Cuối năm 2023, công ty bán 4 triệu cổ phần ra công chúng.
Như vậy, ngoài Saigon Petro, ba đơn vị còn lại là Văn phòng Thành ủy, Nhà Phú Nhuận và Kỳ Hòa Tourist cùng sở hữu vốn vượt trần tại Saigon Bank. Tất cả các thành viên này sở hữu tới 65,258% vốn Saigon Bank.
Tới cuối năm 2023, tỷ lệ sở hữu của các đơn vị này không có nhiều thay đổi.
Hiệu quả sử dụng vốn thấp
Là một trong những ngân hàng xuất hiện trên thị trường sớm nhất nhưng Saigon Bank không tận dụng được lợi thế người đi đầu mà để các ngân hàng có vốn tư nhân vượt rất xa. Hiệu quả sử dụng vốn tại nhà băng này vô cùng thấp.
Trong quý 1/2024, lợi nhuận sau thuế của Saigon Bank chỉ là 63,4 tỷ đồng, giảm 36,2 tỷ đồng, tương đương 36,3% so với quý 1/2023. Tỷ suất lợi nhuận/vốn chủ sở hữu chỉ là 0,88% (tương đương 3,52%/năm).
Trong thời gian gần đây, tỷ suất lợi nhuận sau thuế/vốn chủ sở hữu hàng năm của Saigon Bank cũng rất thấp, chỉ đạt 6,59% (năm 2023), 4,87% (năm 2022), 3,3 (năm 2021), 2,68% (năm 2020).
Saigon Bank tuột dốc khi hai hoạt động chính là tín dụng và huy động vốn đều tăng trưởng âm.
Tại ngày 31/3/2024, chỉ tiêu cho vay khách hàng tại Saigon Bank chỉ là 19.557 tỷ đồng, giảm 232 tỷ đồng, tương đương 1,17% so với cuối năm 2023; chỉ tiêu tiền gửi của khách hàng giảm 45 tỷ đồng, tương đương 0,19% xuống 23.512 tỷ đồng.
Đáng nói là tình trạng nợ xấu.
Tại ngày 31/3/2024, nợ xấu nội bảng của Saigon Bank là 470 tỷ đồng, tăng 66 tỷ đồng, tương đương 16,3% so với cuối năm 2023; chiếm 2,38% tổng dư nợ tín dụng.
Nợ xấu nội bảng vẫn thấp hơn “trần” 3% do Ngân hàng Nhà nước quy định. Tuy nhiên, hồi cuối quý I/2024, Saigon Bank ghi nhận 4.023 tỷ đồng chứng khoán đầu tư, trong đó đầu tư 3.873 tỷ đồng vào trái phiếu Chính phủ và tín phiếu Ngân hàng Nhà nước Việt Nam, chiếm 96,27% tổng trị giá; trái phiếu đặc biệt VAMC 150 tỷ đồng, chiếm 3,73% tổng trị giá.
Nợ xấu nội bảng và trái phiếu đặc biệt do VAMC cùng tăng nhưng Saigon Bank lại cắt giảm dự phòng. Trong quý 1/2024, chi phí dự phòng rủi ro tín dụng tại nhà băng này chỉ là 6,8 tỷ đồng, giảm 24,9 tỷ đồng, tương đương 78,5% so với quý 1/2023.
