Cần nhân rộng các mô hình “chè sạch”

*Chè Việt Nam đã có mặt tại 70 quốc gia và vùng lãnh thổ.

Đến thời điểm này, Hiệp hội Chè Việt Nam (Vitas) đã có kế hoạch về giải quyết tình trạng chè kém chất lượng ở một số hộ dân, kể cả đề nghị công an vào cuộc ngăn chặn và đề xuất Chính phủ có những biện pháp mạnh quy trách nhiệm cụ thể đến từng tỉnh và lãnh đạo các tỉnh trồng chè tránh tình trạng chung chung như vừa qua.

Tuy nhiên, theo đánh giá của các chuyên gia, cái “gốc”của vấn đề là làm sao nâng cao ý thức cho các hộ nông dân để họ sản xuất “chè sạch” và cần phải xây dựng các mô hình “chè sạch”.

Lâu nay, một số mô hình “chè sạch” đã phát huy hiệu quả như: Mô hình sản xuất chè an toàn sinh học do Chi cục Bảo vệ Thực vật Hà Nội triển khai tại xã Bắc Sơn, huyện Sóc Sơn. Là một xã thuần nông, thu nhập của người dân tương đối thấp, song xã Bắc Sơn đã mạnh dạn dành 20ha để 30 hộ nông dân sản xuất chè an toàn sinh học. Với sự giúp đỡ của cán bộ bảo vệ thực vật đã làm thay đổi đáng kể tập quán sản xuất của người dân. “Thay vì mỗi lứa chè phải phun thuốc sâu vài lần và sau khi phun 2 - 3 ngày, người dân đã thu hoạch ngay nên ảnh hưởng đến sức khỏe của người sản xuất và chất lượng sản phẩm. Thì nay, mỗi lứa chỉ phun một lần và cách 7 - 15 ngày mới thu hoạch (thuốc trong danh mục cho phép). Nhờ đó, làm tăng năng suất chè trên 10% và bảo đảm chất lượng thơm ngon, giá cũng đạt tới 200.000 đồng/kg so với 100.000 - 150.000 đồng/kg so với trước kia”, ông Nguyễn Quang Minh, Trưởng nhóm sản xuất chè an toàn Bắc Sơn so sánh.

Lãnh đạo xã Bắc Sơn cho biết, cuối năm 2010 sản phẩm chè Bắc Sơn đã được đăng ký bảo hộ sản phẩm. Nhiều hộ dân đã tin tưởng vào mô hình này nên đã thiết lập thêm hai cơ sở phân phối chè an toàn tại Sóc Sơn và Hà Đông. Tiếp đó, xã cũng có chủ trương chuyển toàn bộ 360ha chè sang sản xuất chè an toàn sinh học. Tuy nhiên, cần Nhà nước hỗ trợ đầu tư xây dựng nhà máy chế biến; xúc tiến thương mại, nguồn vốn đầu tư, cơ sở hạ tầng…

Theo đánh giá của các chuyên gia, các giống chè Shan Tuyết, chè Cành mà Bắc Sơn trồng có chất lượng thơm ngon không thua kém chè Thái Nguyên, Phú Thọ.

Về lâu dài để mô hình chè an toàn phát huy hiệu quả, bảo đảm lợi ích giữa doanh nghiệp và hộ dân trồng chè, cách tốt nhất là nông dân góp vốn vào nhà máy bằng đất đai. Nhà nước sẽ đóng vai trò gắn kết doanh nghiệp và người nông dân, trong khi đó, nhà khoa học đưa các tiến bộ kỹ thuật vào để hoàn thiện mô hình khép kín liên kết “4 nhà”. Khi nông dân được đóng góp như một “cổ đông” và sản phẩm của họ làm ra không phải lo tiêu thụ, giá cả thì chắn chắn mô hình đó sẽ bảo đảm được tính bền vững. Qua đó, “chè bẩn” sẽ không còn “đất” sống mà nhường chỗ cho sân chơi của “chè sạch”, chè chất lượng cao…

Box: 6 tháng năm 2011, ngành Chè đã xuất khẩu 48 nghìn tấn, ước đạt 50 nghìn tấn, tăng hơn gần 2 triệu USD so với cùng kỳ. Năm nay, thị trường chè xanh tiêu thụ tốt hơn chè đen, với mức giá chè xanh xuất khẩu đạt 2,6 USD/kg, còn chè đen từ 1,4 - 1,5 USD/kg. Hiện, Đài Loan vẫn là thị trường số 1, thị trường Nga giảm chút ít, thị trường Pakistan tăng. Chè Việt Nam đã có mặt tại 70 quốc gia và vùng lãnh thổ.

H.Oanh - V.Thiên