“Đêm Đại Bường nằm nghe sầu riêng rụng”

Sầu riêng! Sao không phải trái cây khác mà lại là sầu riêng - Thứ trái gai góc có mùi thơm ngan ngát, buồn buồn, rời cành rụng xuống giữa vườn quê xào xạc lá khô trong đêm vắng!

Tôi tìm đến Đại Bường vào một buổi chiều. Nắng vàng nhạt chia đôi bãi sông, tô đậm thêm “cái cù lao” Đại Bường xanh ngăn ngắt bên kia bến đò Trung Phước.

Hai Đới - một người đàn ông xởi lởi mà tôi mới quen tại bến đò bảo rằng nhà anh ở Đại Bường và hẹn tối nay sẽ mời tôi sang chơi.

+ Thế còn bây giờ?

- Nhậu! Hai Đới vừa cười vừa buông một câu gọn lỏn rồi trở xuống bến đò xách lên hai trái sầu riêng.

+ Ở đâu ra vậy? Tôi thảng thốt.

- Bên nớ đem sang chớ mô - Hai Đới trỏ tay sang bên kia sông rồi nói tiếp: Chừng ni đủ để mấy anh em mình lai rai tới tối chờ trăng lên.

+ Nhậu bằng sầu riêng sao?

- Phải, rồi anh sẽ thấy, bây chừ tôi nói trước không có “linh”.

Theo gợi ý của tôi, Hai Đới và mấy người bạn kéo nhau xuống bến đò, ngồi xếp bằng chông chênh trên mui thuyền. Lúc bấy giờ tôi mới biết mâm nhậu toàn là “chức sắc” của làng Đại Bường. “Trà dư tửu hậu”, sau mấy tuần trà, thấy tôi lơ láo tìm hai trái sầu riêng, Hai Đới cười bảo:

- Yên chí đi, đang “làm thịt” dưới nớ, đem lên bây chừ!

Hai Đới vừa nói xong thì thấy chủ thuyền khệ nệ bưng lên một hũ sành đựng đầy thứ nước sóng sánh màu trắng đục, lần lượt rót ra những chiếc chén ăn cơm đưa mời từng người.

Năm Hoà, một người đàn ông thấp đậm tuổi “ngoại ngũ tuần” hể hả nâng chén mời tôi:

- Nào uống đi, rượu sầu riêng đấy!

Tôi ngửa cổ uống trọn chén rượu đầy. Lạ thật, cái gắt nồng cố hữu của rượu không còn nữa mà thay vào đó là mùi thơm dìu dịu của sầu riêng.

Dư vị đậm đà, hương thơm ngai ngái dịu ngọt cộng với men rượu nồng nàn tạo cảm giác ngất ngây nửa say nửa tỉnh. Chưa bao giờ tôi được uống thứ rượu ngon đến thế. Tôi hỏi và biết rằng bí quyết làm rượu sầu riêng chẳng lấy gì làm công phu cho lắm. Khách đến Đại Bường muốn uống rượu sầu riêng thì chỉ cần mười đến mười lăm phút sau là gia chủ sẵn sàng hầu tiếp. Rượu để pha với sầu riêng phải là thứ rượu gạo nguyên chất. Còn sầu riêng, phải là thứ trái mới rụng xuống từ trên cây, còn tươi nhựa...

Trăng! Trăng mười sáu thánh thót nhỏ từng giọt, từng giọt qua kẽ lá, rớt xuống những khoảnh vườn mơn man mùi trái cây và đẫm ướt sương đêm. Tôi mắc võng nằm trước hiên ngôi nhà gỗ “một gian hai chái” mộc mạc của ông Nguyễn Quốc Tín - bậc cao niên trưởng thượng của làng Đại Bường đếm từng giọt trăng và mơ màng chờ sầu riêng rụng.

Qua ông Tín, tôi biết được nhiều chuyện về làng quê này. Cách đây vài trăm năm, mười bốn dân đinh từ các làng quê ngoài Bắc vào đây khai khẩn lập làng Đại Bường. Đại Bường lúc ấy thuộc “Thanh Bình ấp - Thăng Hoa phủ - Duy Xuyên huyện”. Mười bốn dân đinh họp với nhau lập hội “Lương Bằng” gọi là “Lương Bằng tộc”. Những thứ trái cây có mặt ở Đại Bường đều mang ý nghĩa của câu chuyện “Đào viên kết nghĩa”. Mười bốn dân đinh, mười ba dòng họ, tương thân tương ái cùng nhau tạo dựng nên một làng quê trù phú hết đời này đến đời khác.

Thuở xưa, khi mới mở đất, các bậc tiền nhân đặt tên cho cái doi đất uốn lượn theo thế núi, quay mặt ra dòng Thu Bồn hiền hoà này là Đại Bình. Lâu dần, Đại Bình được gọi trại ra thành Đại Bường. Hàng trăm năm trôi qua “vật đổi sao dời” cả vùng đất dưới chân núi Cà Tang không đâu là không hứng chịu cảnh chiến tranh, ly loạn. Nhưng, chỉ cách có một con sông thôi mà Đại Bường vẫn bình yên. Cây trái khắp mọi miền vẫn đâm chồi nẩy lộc, ra hoa kết trái ở cái làng quê trù phú, kỳ lạ này.

Có tiếng sầu riêng rụng ngoài vườn. Một trái, hai trái, rồi ba trái... Tôi nhỏm dậy: Những giọt trăng qua kẽ lá dường như không còn thánh thót nữa mà chỉ có tiếng sầu riêng rơi lụp bụp lúc nhặt lúc thưa. Mùi sầu riêng ngan ngát, ngất ngây. Ở trong nhà, ông Tín còn thao thức trên bộ ván gõ. Lâu lâu lại nghe ông nói với ra: “Trái ni một ký tư... trái ni bảy lạng... ồ, trái ni to hung, tới hai ký chứ chẳng chơi...”.

Tôi nhẹ nhàng rời nhà ông Tín, rón rén đi qua các ngõ xóm, chỉ sợ sầu riêng trên cây giật mình mà không rụng nữa. Nhựa sầu riêng vấn vương quyện với sương đêm mơn man trong những giọt trăng lung linh huyền ảo. Đây đó, có tiếng trẻ oa oa, tiếng nôi đưa kèo kẹt, tiếng à ơi mênh mang... Rồi, tiếng lá cành xào xạc, tiếng chó sủa xa xa, tiếng côn trùng nỉ non, khắp các bờ ruộng... Tất cả, tất cả hoà quyện tạo nên bản giao hưởng êm đềm.

Dưới bãi sông, trăng vẫn còn lai láng. Dòng Thu Bồn như tắm trong trăng và ngập tràn một mùi hương ngan ngát của sầu riêng...

Dương Thanh Tùng