Tràn lan…  dự án thép

Báo cáo của Bộ Công thương cho thấy, từ năm năm 2009 đến nay đã có hàng chục dự án (D.A) thép nằm ngoài quy hoạch, trong đó có 24 D.A do địa phương cấp phép đầu tư vượt thẩm quyền. Việc cấp phép đầu tư thép tràn lan khiến chỉ riêng tổng công suất thiết kế của các D.A ngoài quy hoạch đã lên tới 60 triệu tấn/năm. Trong khi đó, thị trường tiêu thụ thép tại Việt Nam và các nước trong khu vực còn hạn chế, nếu các D.A quy mô lớn đi vào sản xuất sẽ khiến cung vượt gấp 3 lần cầu, tạo ra sự cạnh tranh khốc liệt và có thể đưa nhiều nhà máy đến phá sản. Chưa kể, việc đầu tư vượt quy hoạch của ngành Thép đang làm mất cân đối trong quy hoạch phát triển kinh tế - xã hội và bảo vệ môi trường ở các địa phương như: Năng lượng (điện), hạ tầng cơ sở (cảng biển, đường bộ, đường sắt), ô nhiễm môi trường (khí, bụi, nước thải…). Ngoài ra, việc có quá nhiều D.A  thép sẽ chiếm nhiều diện tích đất đai nông nghiệp. Hiện, mỗi khu liên hợp thép chiếm từ 1.000 - 3.000 ha, chưa kể diện tích các cảng biển và các ngành công nghiệp hỗ trợ.

Khi giá điện được tính đúng, tính đủ, tỷ lệ chi phí cho điện sẽ chiếm đáng kể với những công nghệ thép lạc hậu. VSA kỳ vọng tăng giá điện hợp lý sẽ góp phần loại bớt những nhà máy vẫn sử dụng công nghệ luyện thép lạc hậu để kiếm lợi trong ngắn hạn.

Mặc dù Việt Nam đã sản xuất được nhiều chủng loại thép đáp ứng cho nhu cầu sản xuất và tiêu dùng, song những chủng loại thép cho sản xuất công nghiệp như các loại thép hợp kim, thép không gỉ dùng cho chế tạo cơ khí (máy móc, đóng tàu) và thép tấm cán nóng (làm nguyên liệu cho cán nguội) thì vẫn thiếu. Điều này đang gây mất cân đối cung - cầu trên thị trường.

Ưu tiên điện cho nhà máy công nghệ hiện đại

Theo Hiệp hội Thép Việt Nam (VSA), chi phí cho điện sản xuất thép chiếm chỉ 5,5% trong giá thành. Vì vậy, việc điều chỉnh giá điện theo giá thị trường sẽ góp phần loại bỏ việc sử dụng công nghệ lạc hậu trong sản xuất thép. Luyện phôi, thép phế tiêu tốn gấp 4 - 5 lần gia công thép, trung bình ở mức 600 kWh/tấn. Tuy nhiên, nếu doanh nghiệp (DN) nào sử dụng công nghệ tiên tiến thì mức tiêu thụ chỉ khoảng 350kWh/tấn.

Hiện nay, trong số 32 DN của VSA chỉ có 4 DN sử dụng công nghệ tiên tiến của thế giới; 10 DN có cải tiến công nghệ, còn lại là công nghệ cũ. Khi giá điện được tính đúng, tính đủ, tỷ lệ chi phí cho điện sẽ chiếm đáng kể với những công nghệ thép lạc hậu. VSA kỳ vọng tăng giá điện hợp lý sẽ góp phần loại bớt những nhà máy vẫn sử dụng công nghệ luyện thép lạc hậu để kiếm lợi trong ngắn hạn. Theo VSA, giá than, điện, xăng dầu được xác định theo đúng giá thị trường sẽ tạo sự cạnh tranh sòng phẳng, góp phần minh bạch nền kinh tế, để nền kinh tế có lãi thực, không có tình trạng lãi, lỗ ảo. Ngành Thép sợ thiếu điện hơn là sợ tăng giá điện theo lộ trình như hiện nay.

Trước mắt, để ứng phó với nguy cơ thiếu điện trầm trọng vào mùa khô năm nay, ngành Điện và ngành Thép đã thống nhất về chủ trương, kế hoạch và các giải pháp để bảo đảm cung cấp điện cho ngành sản xuất thép. Theo đó, VSA sẽ xây dựng danh sách những DN sử dụng công nghệ tiên tiến, hoặc đã có cải tiến để áp dụng khoa học kỹ thuật sản xuất thép tiết kiệm điện, hiệu quả.

Văn Ninh